هر مُسکن کدام درد را آرام می‌کند؟

«درد را از هر طرف بنویسی درد است.» این جمله را شاید بارها شنیده باشید. درد كه بیاید فرقی نمی‌كند از كجا شروع ‌شود و كجا را درگیر كند مهم آن لحظه‌ای است كه به دنبال یك قرص مسكن تمام خانه را زیر و رو می‌كنید.

 همان طور كه درد جزء جدا نشدنی زندگی است مسكن‌ها هم نقش روزانه خود را ایفا می‌كنند. در هر كیفی یك ورقه قرص مسكن وجود دارد با نام‌ها و دوزهای مختلف.

قرص‌های ایرانی و خارجی كه تنها با عنوان مسكن شناخته می‌شوند اما چقدر در موردشان می‌دانیم؟ اصلا آنها به درد مشكل ما می‌خورند؟ در یك روز چقدر مجاز به استفاده از مسكن‌ها هستید؟ هر چند ساعت یك‌بار باید آنها را تمدید كرد؟ اینها تمام سؤال‌هایی است كه باید جوابشان را بدانید تا تندرستی را عضو جدانشدنی وجودتان بكنید. برای دانستن جواب همه این سؤال‌ها این مطلب را بخوانید.

استامینوفن

ضددرد، ضد تب

كجا به درد می‌خورد؟

رایج‌ترین انتخاب هر كسی برای درد، استامینوفن است. تازگی‌ها هم حرف از ممنوعیت واردات آن به میان آمده كه باعث نگرانی داروسازهای زیادی شده است. در حال حاضر استامینوفن بی‌ضررترین دارویی است كه برای كودكان و خانم‌های باردار تجویز می‌شود. شاید بتوان گفت استامینوفن ساده تنها مسكنی است كه خانم‌های باردار مجاز به خوردن آن هستند. این دارو در دو دوز 325 و 500 میلی گرم وجود دارد و نوع شربت و شیاف آن معمولا برای كودكان تجویز می‌شود.

حواستان باشد:

استامینوفن ساده كم‌عارضه‌ترین داروی تب‌بر است. برای استفاده آن باید به ازای هر كیلوگرم وزن بیمار 15- 12.5 میلی‌گرم مصرف شود. یعنی اگر 50 كیلوگرم هستید باید حداكثر 725 میلی‌گرم دارو استفاده كنید. مدت زمان تمدید استامینوفن هم هر 6-4 ساعت است. در خانم‌های باردار خوردن این دارو باید هر 6 ساعت یك‌بار باشد. این را بدانید كه هیچ قرصی بی‌عارضه نیست پس اگر شروع به خوردن بی‌وقفه آن بكنید باید قید سلامت‌تان را بزنید.

استامینوفن كدئین

ضد سرفه، مسكن برای دردهای متوسط

كجا به درد می‌خورد؟

گاهی اوقات افراد از استامینوفن كدئین به عنوان یك داروی مسكن قوی یاد می‌كنند. با اینكه فروش این دارو بدون نسخه ممنوع است اما اگر از داروهای باقیمانده نسخه‌های قبلی‌تان نگه‌شان داشته‌اید یادتان باشد این دارو در طولانی‌مدت شما را به ماده كدئین فسفات وابسته می كند. كدئین فسفات بعد از ورود به بدن به مورفین تبدیل می‌شود به همین دلیل بهتر است حتما با نسخه پزشك و در فواصل زمانی كه پزشك پیشنهاد می‌كند مصرف شود. استامینوفن كدئین نباید بیشتر از 3 گرم در روز استفاده شود یعنی با توجه به نسخه پزشك چیزی حدود 6-4 قرص.

حواستان باشد:

این داروی ضدسرفه، ‌خواب‌آلودگی می‌آورد. پس سعی كنید در زمان‌هایی كه نیاز به هوشیاری كامل‌ دارید این دارو را مصرف نكنید. استامینوفن كدئین می‌تواند در مواردی هم حساسیت‌زا باشد. نكته قابل توجه این دارو این است كه هرگز نباید همراه با داروهای اعصاب استفاده شود چون ممكن است تداخل دارویی ایجاد كند.

استامینوفن کافئین

مشكلات تنفسی نوزادان، میگرن، خواب‌آلودگی

کجا به درد می‌خورد؟

وقتی قهوه، ‌شكلات یا نوشابه می‌خورید مقدار پایینی از كافئین را به بدن خود وارد می‌كنید. كافئین موجود در این دارو جذب استامینوفن و هوشیاری را بالا می‌برد. با اینكه مصرف ماده كافئین عوارض دارد اما مقدار مجازش در بعضی مكمل‌ها هم آثار مثبتی دارد. همانطور كه در مكمل‌های غذایی ورزشكاران دیده می‌شود،‌ این ماده با ترشح اسیدهای چرب به چربی‌سوزی بدن كمك می‌كند. با خوردن كافئین خالص، عمل هضم هم تقویت می‌شود. بهترین مورد استفاده این دارو برای میگرن است چون كه خیلی زود جذب می‌شود و اثرش را می‌گذارد.

حواستان باشد:

در زمان مصرف دارو نوشیدنی‌های کافئین دار( نوشابه‌های انرژی‌زا) مصرف نکنید چون باعث بی‌خوابی و تپش قلب می‌شود. این ماده در شیر ترشح می‌کند پس اگر نوزادتان را شیر می‌دهید کافئین و هر ماده کافئین دار را فراموش کنید. باید توجه داشته باشید که آدم‌های مسن‌تر واکنش‌های حساس‌تری نسبت به این ماده دارند. ممکن است به بی‌خوابی‌های حاد یا مشکلات قلبی دچار شوند.

آسپیرین ( آ. اس. آ)

ضددرد غیرمخدر، تب‌بر،‌ ضدالتهاب،‌ ضدپلاكت

کجا به درد می‌خورد؟

آسپیرین با تاثیری نامعلوم روی هیپوتالاموس درد را از بین می‌برد. هیپوتالاموس دقیقا جایی است كه فرمان درد را به اعضا صادر می‌كند. شاید از خودتان بپرسید چطور روی از بین رفتن تب اثر می‌گذارد؟ ترموستات بدن در همان قسمت هیپوتالاموس واقع شده است. آسپیرین با تاثیر مستقیم روی این ناحیه aدمای بدن را حفظ می‌كند و با فرمان تعریق سعی در حفظ دمای بدن می‌كند. آسپیرین از آن دسته داروهایی است كه در حال حاضر خیلی تجویز نمی‌شود. آسپیرین با تاثیر روی غلظت خون یكسری آثار منفی دارد كه به همین دلیل دیگر از آن به عنوان داروی مسكن استفاده نمی‌شود اما باید گفت هنوز هم آسپیرین تنها درمان بعضی بیماری‌ها مثل روماتیسم مفصلی است.

حواستان باشد

مصرف خودسرانه آسپیرین باعث رقیق شدن خون و پایین آمدن پلاكت خون می‌شود. این مشكل ممكن است باعث جلوگیری از ایجاد لخته و بند نیامدن خون در هنگام جراحت شود. این دارو عوارض ضعیف دیگری مانند وزوز گوش، ‌تهوع، ‌نارسایی حاد كلیه و كهیر دارد.

آکسار ( آ.ث.آ)

ضددرد، ضدتب، ضدمیگرن

کجا به درد می‌خورد؟

آکسار را به نام قرص دورنگ یا قرص سفید-صورتی می‌شناسند. این دارو در گذشته طرفداران زیادی داشت اما در حال حاضر با این همه تنوع دارویی آکسار نمونه یک قرص فراموش شده است و مورد استفاده‌ای ندارد. این دارو از استامینوفن، کافئین و اسید استیل سالیسیلیک ( آ.اس.آ) تشکیل شده است.

حواستان باشد

اگر به هرکدام از داروهای مسکن مثل استامینوفن، کافئین یا آسپیرین حساسیت دارید پس دور آکسار را خط بکشید و از پزشك‌تان جایگزین بخواهید. یادتان باشد که این دارو را نباید به طور همزمان با استامینوفن، آسپیرین و ترکیبات حاوی الکل مصرف کنید. بهتر است که برای مقابله با عوارض گوارشی آن را همراه با غذا یا یک لیوان آب پربخورید. توجه داشته باشید که اگر این قرص بوی سرکه بدهد باید از مصرف آن خودداری کرد.

ایبوپروفن

آرتریت، درد پس از كشیدن دندان، ضدتب

كجا به درد می‌خورد؟

به رنگ صورتی زیبا و گول‌زنکش دقت نکنید. این دارو عوارض بسیاری دارد. البته برای دردهای نام برده بسیار مناسب است. اگر هر كدام از این مشكلات را دارید می‌توانید پروفن را استفاده كنید. پروفن دارویی است كه بدون نسخه هم می‌توانید آن را تهیه كنید. این مسئله تهیه دارو بدون نسخه خیلی وقت‌ها باعث شده است كه تصور شود آنها بی‌خطر هستند در صورتی كه استفاده بیش از حد پروفن در درازمدت بیشترین عوارض را نسبت به هر داروی دیگری دارد.

حواستان باشد:

دوز مصرفی این دارو نباید بیشتر از 1200 میلی گرم در روز باشد. و مدت زمانی که آن را تكرار می‌كنید نباید بیشتر از 3 روز باشد. مصرف زیاد پروفن عوارضی مثل سردرد، سرگیجه، خارش و کهیر، کم‌خونی و... دارد. خیلی‌ها تصور می‌كنند به دلیل اینكه این دارو در شیر مادر ترشح نمی‌شود، مصرفش بی‌خطر است اما باید گفت كه پزشكان مصرف آن را در زمان شیردهی توصیه نمی‌كنند.

ژلوفن

ضد التهاب، ضددرد و سردردهای میگرنی

كجا به درد می‌خورد؟

ژلوفن فرم مایع پروفن است كه داخل كپسول‌های ژلاتینی نرم تعبیه شده. این دارو به دلیل اینكه خیلی سریع در بدن باز می‌شود، تاثیر سریع‌تری دارد. به این دلیل است كه بیشتر اوقات تصور می‌شود كه این دارو از پروفن قوی‌تر است. اثر سریع این دارو باعث شده كه از این دارو استقبال بیشتری شود.

حواستان باشد:

مدت زمان تاثیر این دارو 15 دقیقه است. این قرص این مدت زمان را لازم دارد تا در معده باز و جذب شود. اكثر مردم این تصور را دارند كه ژلاتینی بودن این دارو باعث می‌‌شود كه آسیب كمتری به معده و دستگاه گوارش برسد اما باید گفت كه عوارض ژلوفن دقیقا مانند پروفن است. این دارو در دراز مدت عوارض گوارشی حادی مثل زخم معده ایجاد می‌كند.

نوافن

دندان‌درد، سردرد، دردهای عضلانی- مفصلی

كجا به درد می‌خورد؟

نوافن را در اولویت انتخاب های خود برای دندان‌درد بگذارید. این دارو از تركیب 3 ماده استامینوفن، پروفن و كافئین تهیه می‌شود. دو ماده اول، استامینوفن و كافئین تاثیر ضددردی خود را روی سردرد و دندان‌درد دارند اما پروفن به دلیل خاصیت ضد التهابی که دارد برای دردهای عضلانی- مفصلی استفاده می‌شود. هر کپسول نوافن حاوی 325 میلی‌گرم استامینوفن، 40 میلی‌گرم کافئین و 200 میلی‌گرم ایبوپروفن است.

حواستان باشد:

برای نتیجه بهتر این دارو تنها می‌توانید در هر بار یک کپسول، آن هم هر 8 ساعت یک‌بار استفاده کنید. این دارو مانند قهوه و نوشابه منبعی غنی از كافئین است به همین دلیل زیاده‌روی كردن در خوردن آن باعث تپش قلب و بی‌خوابی می‌شود. از طرفی هم به دلیل وجود ماده استامینوفن در نوافن ممکن است استفاده از آن نتیجه کاذب در تست‌های افراد دیابتی ایجاد کند. باید توجه داشت که مصرف این دارو برای بیماران دچار اختلالات کلیوی به دلیل وجود ایبوپروفن باید حساب شده و زیر نظر پزشک باشد در غیر این صورت شاید مشکلات زیادی برای فرد ایجاد کند.

پانادول

ضددرد، ضدتب

كجا به درد می‌خورد؟

همان استامینوفن خارجی است. فقط نامش تغییر كرده است. ما ایرانی‌ها معمولا بیش از حد به اجناس خارجی اعتماد داریم. تصور اینكه این دارو خارجی است پس عوارض آن هم كمتر است را دور بیاندازید. هیچ فرقی نمی‌كند استامینوفن باشد یا پانادول، مهم این است كه شما با وارد كردن بی‌رویه داروی شیمیایی به بدنتان صدمه می‌زنید. پانادول در دو نوع قرص و شیاف در بازار وجود دارد.

حواستان باشد:

اینكه یك دارو خارجی باشد دلیل بر كیفیت بالا و نداشتن عوارض جانبی‌اش نیست. پس در مصرف هر دارویی باید به مقدار مصرفی‌اش توجه كرد تا دچار مسمومیت دارویی نشد. بهتر است مسكن‌ها همراه با غذا مصرف شوند تا آثار مخرب كمتری به دستگاه گوارش وارد كنند.

ناپروكسن

ضددرد، ضدالتهاب با عوارض کمتر

كجا به درد می‌خورد؟

باید به ناپروکسن اعتماد کرد. استفاده ناپروکسن اگر درست باشد هیچ مشکلی پیش نمی‌آید. این دارو ضددرد و التهاب است البته بیشتر اثر ضدالتهابی دارد. به همین دلیل مصرف آن در دردهای عضلانی-مفصلی توصیه می‌شود. این دارو از این جهت كه در داخل روده باز می‌شود عوارضی برای معده ندارد و سریع‌تر هم جذب می‌شود. ناپروکسن را می‌توانید در دو نوع قرص و شیاف و در دو دوز 500 و 325 تهیه کنید.

حواستان باشد:

هر چیزی اگر از حد بگذرد نه‌تنها اثر مثبتی نخواهد داشت بلکه عوارض هم دارد. فرم 500 میلی‌گرمی ناپروکسن به دلیل زودتر باز شدن در روده و جذب سریع، برای معده مشکلی ایجاد نمی‌کند. باید گفت این دارو نسبت به ایندومتاسین و پیروکسیکام عوارض کمتری دارد.

دیكلوفناك

ضد آرتریت(ضد التهاب مفصلی)، ضدتب

كجا به درد می‌خورد؟

به آرتروز مبتلا هستید؟ اگرگاهی اوقات دچار دردهای مفصلی می‌شوید دیكلوفناك بهترین مسكن است. این دارو در درمان آرتروز (بیماری تخریب غضروف مفصل)، دردهای زانو و مچ، التهاب مفاصل و درمان دیسمنوره‌ها (قاعدگی‌های دردناک) به کار می‌رود. این دارو یكی از كم‌عارضه‌ترین دارو در زمینه درمان آرتریت‌هاست.

حواستان باشد:

در طولانی‌مدت مصرف دیکلوفناک باعث زخم و خونریزی در دستگاه گوارش و اختلال در کبد می‌شود این دارو از طریق کلیه دفع می‌شود در نتیجه ممکن است منجر به ایجاد یا تشدید نارسایی کلیوی هم شود، پس مصرف آن در بیمارانی که مشکل کلیه دارند توصیه نمی‌شود. باید حواستان باشد که عوارض دیکلوفناک هم مانند ناپروکسن از دو کپسول ایندومتاسین و پیروکسیکام کمتر است، از آنجا كه دیكلوفناك ممكن است علائم معمولی عفونت را پنهان كند باید امكان بروز عفونت را بررسی كرد.

سلبركس

ضد التهاب

كجا به درد می خورد؟

این دارو بیشتر از اینكه خاصیت ضددرد داشته باشد خاصیت ضد التهابی دارد. به این معنی كه التهابات مفصلی و عضلانی را رفع می‌كند. به همین دلیل بهترین انتخاب برای این نوع مشكل‌هاست. سلبركس تنها داروی مسكنی است كه روی مخاط معده و دستگاه گوارش تاثیر منفی نمی‌گذارد. البته این به این دلیل نیست كه كلا عوارضی ندارد. هر دارویی عوارض دارد این را یادتان باشد.

حواستان باشد:

حواستان باشد كه این دارو با اینكه بهترین و كم‌عارضه‌ترین انتخاب است اما پژوهشگران ثابت كرده‌اند كه مصرف زیاد آن باعث مشكلات (آریتمی) قلبی می‌شود. سلبركس در حال حاضر تا حدودی جای ایندومتاسین و پیروكسیكام را در بازار نسخه نویسی گرفته است. این دارو در افراد محدودی در درازمدت باعث گیجی، ‌سردرد،‌ دردهای شكمی و كمردرد می‌شود.

مفنامیك اسید

دردهای قاعدگی، دندان‌درد

كجا به درد می‌خورد؟

مفنامیك اسید برای دردهای قاعدگی مناسب است اما باید مراقب عوارض گوارشی این دارو هم بود. پس سعی كنید در زمان قاعدگی آن را زیر نظر پزشك و زمانی كه درد شدید دارید مصرف كنید.

حواستان باشد:

این دارو را نباید بیش از 10-7 روز استفاده كرد چون باعث كم‌خونی یا افت فشار خون می‌شود و بهتر است آن را همراه با غذا یا شیر مصرف كنید. از آنجایی كه داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل مفنامیك اسید ممکن است باعث افت فشارخون، خواب‌آلودگی یا بی‌حالی شوند، توصیه می‌شود بعد از مصرف مفنامیك اسید رانندگی نكنید.

ایندو متاسین

ضدالتهاب، ضددرد

كجا به درد می‌خورد؟

این دارو در انواع كپسول، ‌قرص آهسته‌رهش،‌ سوسپانسیون و شیاف در بازار موجود است. مكانیسم كاركردن قرص آهسته‌رهش در بدن به این صورت است كه بعد از مصرف در معده آهسته آهسته باز می‌شود. به همین دلیل در مدت زمانی طولانی در شبانه روز دوز مشخصی از دارو در بدن وجود دارد و درد را در طولانی‌مدت كنترل می‌كند.

حواستان باشد:

سوسپانسیون این دارو را با آبمیوه‌ها تركیب نكنید. در این صورت باعث یكسری فعل و انفعالات شیمیایی در دارو می‌شوید. ایندومتاسین ممكن است باعث افزایش فشارخون، ‌سردرد و منگی، ‌تاری دید و تهوع شود. در صورت دیدن هر كدام از این عوارض به پزشك مراجعه كنید. حواستان به سالمندها باشد، ‌این دارو برای بیماران بالای 90 سال مناسب نیست و آنها را دچار مسمومیت صددرصدی ایندومتاسین می‌كند.

پیروكسیكام

ضد التهاب، ‌ضددرد، ‌تب‌بر

كجا به درد می‌خورد؟

پیروكسیكام و ایندومتاسین داروهای مناسبی نیستند. چون نسبت به اثرشان، ‌عوارض زیادی دارند. در حال حاضر بیشتر برای دردهای التهابی ژل موضعی پیروكسیكام تجویز می‌شود. این دارو در سه نوع كپسول، ‌آمپول، ‌شیاف و ژل موضعی وجود دارد. مسمومیت در مصرف بی‌رویه پیروكسیكام و بدون نسخه زیاد دیده می‌شود.

حواستان باشد:

این دارو در حال حاضر بین روماتولوژیست‌ها طرفداران كمتری دارد. پیروكسیكام ممكن است باعث خونریزی شدید گوارشی، یبوست، ‌تهوع، ‌سردرد و خواب‌آلودگی،‌ كم‌خونی و افزایش مدت زمان خونریزی شود كه نسبت به اثر مثبتش نمی‌ارزد.

شربت‌ها

سروعده‌های محلول مثل شربت‌ها و سوسپانسیون‌ها برای كسانی تجویز می‌شود كه نمی‌توانند قرص را راحت بخورند. شربت برای كودكان و سالمندانی كه در بلع قرص مشكل دارند،‌ بهترین انتخاب است. خیلی وقت‌ها هم فرو بردن قرص برای كسانی كه بزاق كمتری دارند سخت است در این صورت شربت داده می شود. شربت‌ها همان اثر قرص‌ها را دارند و به نسبت قرص سریع‌تر جذب می‌شوند. شربت‌ها در مواقعی كه بیمار در شرایط هوشیار به سر نمی‌برد و در كماست،‌ هم استفاده می‌شوند.

شیاف‌ها

شیاف برای كسانی تجویز می‌شود كه تهوع و استفراغ شدید دارند و دارو اصلا به دستگاه گوارش‌شان نمی‌رسد. در مواردی هم این مورد برای كودكانی كه خوراندن دارو برایشان سخت است، توصیه می‌شود. مكانیسم جذب این نوع دارو از قسمت ركتوم است. گرمای ركتوم به حل شدن دارو كمك می‌كند و دارو جذب عروق خونی می‌شود. باید گفت كه به دلیل جذب مستقیم از طریق عروق خونی سریع‌ترین اثر دارویی را دارند.

منبع: سیب سبز