کودکان بدون شناسنامه؛ آتش زیر خاکستر

احمد میدری، معاون رفاه وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی گفته است در هفته اخیر اصلاح قانون مدنی به تصویب کمیسیون لوایح دولت رسید و اکنون باید در مجلس رأی بیاورد. بر این اساس کودکانی که از مادران ایرانی متولد می‌شوند مانند کودکانی که از پدران ایرانی متولد می‌شوند، می‌توانند صاحب شناسنامه شوند. به سرانجام رسیدن این لایحه یعنی شناسنامه‌دار شدن کودکانی که از سرزمین مادری هیچ نصیبی نداشته‌اند.

به گزارش خبرآنلاین، ارائه شناسنامه یا کارت هویت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی دهه‌ها است که باوجود پیگیری‌های گاه و بی‌گاه درنهایت به دلیل سیاست‌های امنیتی مسکوت گذاشته‌شده است. با آغاز مجلس دهم جمعی از نمایندگان به‌ویژه در کمیسیون فرهنگی مسئله این کودکان را دنبال کردند بااین‌حال و باوجود تصویب طرح در کمیسیون فرهنگی و تصویب فوریت این طرح پس از گذشت یک سال این مصوبه به صحن علنی مجلس نرسیده است. اما در حال حاضر امید می‌رود تصویب اصلاح قانون مدنی در کمیسیون لوایح دولت بتواند گره از مشکلات این کودکان باز کند. طیبه سیاووشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، ازجمله افرادی است که با جدیت مسئله فرزندان مادران ایرانی با همسران خارجی را دنبال کرده است.

طیبه سیاووشی با بیان اینکه یک طرح برای اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مرد خارجی وجود دارد که در این طرح سن لحاظ نمی‌شود، گفت: «حتی فوریت این طرح هم سال گذشته تائید شده است. آقای رضا شیران نماینده مجلس نیز به‌شدت این طرح را دنبال می‌کردند. ما چندین بار این موضوع را دنبال کردیم و بنا شد یک کمیسیون مشترک از ترکیب همه کمیسیون‌ها تشکیل شود و به این مورد رسیدگی کنند که البته من هر بار پیگیری کردم، متوجه شدم که هنوز به جایی نرسیده است.»

او ادامه داد: «بنا بود در این کمیسیون از اعضای کمیسیون امنیت ملی تا کمیسیون فرهنگی حضورداشته باشند چون به‌هرحال موضوع این زنان و فرزندان آنها متنوع و چندلایه است و نیاز به حضور تعداد زیادی از کمیسیون‌ها و تخصص‌ها دارد. اما متأسفانه این کمیسیون هنوز و تلاش آقای شیران نیز به نتیجه نرسیده است.»

وزارت کشور و اطلاعات به دلایل امنیتی مقاومت می‌کنند

این عضو کمیسیون فرهنگی با تأکید بر اینکه طرح دیگری هم وجود دارد که چون در گذشته هم برای یک مدت‌زمانی اجرایی شده، قاعدتاً باید بتوان این طرح را جلو برد، گفت: «این طرح هم طرح تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی بود اما این طرح برای فرزندانی است که بیش از ۱۸ سال داشته و یک سال هم در ایران زندگی کرده‌اند و تقاضای تابعیت دارند. البته آن طرح هم هنوز به نتیجه نرسیده است.»

او ادامه داد: «این طرح ابتدا در کمیسیون فرهنگی به تصویب رسید. کمیسیون حقوق و قضایی نیز گفت در آنجا هم به تصویب رسیده است اما این طرح هنوز در کمیسیون امنیت مانده است و یکی از گره‌های بزرگ نیز همین مسئله است و متأسفانه هر بار هم ما سر یک میز نشسته و درباره این موضوع گفت‌وگو کرده‌ایم وزارت اطلاعات و وزارت کشور مقاومت کرده‌اند و دلایل امنیتی را مطرح کرده‌اند و علی‌رغم اینکه وزارت امور خارجه یک بار این مصوبه را داشته و این فرصت را به این افراد بالای ۱۸ سال داده ولی متأسفانه بار دیگر کنار گذاشته‌شده است. در حال حاضر ما برای طرحی تلاش می‌کنیم که افراد بالای ۱۸ سال را شامل می‌شود.»

مسئله بار مالی نیز مطرح است

سیاووشی بابیان اینکه لایحه‌ای در کمیسیون اجتماعی دولت برای اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی تهیه‌شده است، گفت: «البته علاوه بر مسائل امنیتی که مورد تأکید وزارت کشور و اطاعات است این مسئله بار مالی نیز دارد. درگذشته نیز طرح مشابهی آماده‌شده و به تصویب نرسید چون شورای نگهبان اصل 75 قانون اساسی را برای آن ذکر کرده و به همین دلیل رد شد.»

این عضو کمیسیون فرهنگی استفاده از تجربه دیگر کشورها را ممکن دانسته و گفت: «من چون سال‌ها خارج از ایران زندگی کرده‌ام دیده بودم که به فرزندان مهاجران یک کارت هویت سه ماهه یا 6 ماهه می‌دانند که باید تمدید می‌شد. رفتار آنها نیز نظارت می‌شد و درصورتی‌که مشکلی نداشتند و مسئله امنیتی ایجاد نمی‌کردند و خلافی مرتکب نمی‌شدند برای یک سال یا دو سال تمدید می‌شد. یعنی تابعیت مادام‌العمر به آنها داده نمی‌شد و تنها تا زمانی که این افراد رفتار ثابت و سالمی داشتند پس از سه سال یا پنج سال به آنها تابعیت اعطا می‌شد که درواقع یک نوع شناسنامه بود.»

او ادامه داد: «من، خانم اولادقباد، سلحشوری، جلودار زاده بارها گفت و گو کردیم و گفتیم اگر تمایلی به این مسئله ندارید اجازه ورود از مرز را ندهید اما در صورتی که این اجازه را می دهید باید برای آن راه حلی داشته باشید. درباره این مسئله گفت و گو کردیم اما در حال حاضر تقریبا به هیچ جایی نرسیده ایم. بحث این بود که منتظر لایحه دولت بمانیم.»

تهدید می‌کردند که خودکشی می‌کنند

طیبه سیاووشی شرایط این افراد بی شناسنامه را دشوار توصیف کرده و گفت: «من دائما پیام‌هایی می‌گیرم که پسری ۲۲ ساله یا ۲۴ ساله که هیچ‌وقت افغانستان را ندیده هیچ کارت هویتی ندارد و دائما هم به من پیغام می‌دهد و حتی تهدید می‌کردند که خودکشی می‌کنیم. زنانی که دائما مراجعه می‌کنند. یکی از آنها می‌گفت که دو دختر دارد و این دختران می‌خواهند ازدواج کنند اما شناسنامه ندارند.»

این نماینده مجلس ادامه داد: «من اخیراً موردی را در فرحزاد دیدم که دختری که در ایران متولدشده و هیچ‌وقت هم افغانستان را ندیده است، پدر افغانستانی دارد و در حال حاضر هم ازدواج‌کرده و خودش هم صاحب فرزند شده است و هم خودش و هم بچه‌های او شناسنامه ندارند. یعنی تبعات این موضوع دائما در حال افزایش است. این هشداری است که ما باید کاری انجام بدهیم. اما متأسفانه هیچ عزم و اراده‌ای برای این کار وجود ندارد. باید یک بار و برای همیشه این مسئله را حل‌وفصل کرد چون شرایط فعلی آتش زیر خاکستر است. هرماه که می‌گذرد من احساس می‌کنم که زمان از دست می‌رود و متأسفانه تنها به جنبه سخت و امنیتی مسئله نگاه می‌شود.»