وحید بخشعلی پور*؛ یکی از چالش‌های مهم بهداشتی که در دهه‌های اخیر مشکلات و بار اقتصادی فراوانی را به جامعه تحمیل کرده، دیابت ملیتوس می‌باشد. ابتدا لازم است بدانیم، دیابت ملیتوس به گروهی از اختلالات متابولیکی اطلاق می‌گردد که به علت ناتوانی بدن در تولید و یا مصرف انسولین ایجاد می‌شود و سندرمی است که به دنبال عدم تعادل بین نیاز به انسولین و تامین آن به وجود می‌آید.
اما شایع‌ترین انواع دیابت، وابسته به انسولین (نوع I) و دیابت غیر وابسته به انسولین (نوع II) می‌باشد که در این میان، دیابت نوع II امروزه در جهان با سرعت فزاینده و هشدار دهنده‌ای در حال گسترش می‌باشد. طبق اطلاعات منتشر شده از سوی WHO (سازمان بهداشت جهانی)، دیابت جزء بیمارهای مزمن بسیار پر اهمیت شناخته شده و سومین علت شایع مرگ میر ناشی از بیمار‌ها را تشکیل می‌دهد.
بر اساس پیش بینی IDF (فدراسیون بین المللی دیابت)، تعداد افراد مبتلا به دیابت نوع II در خاورمیانه در سال ۲۰۲۵ با افزایش چشمگیری به ۴۰ میلیون نفر می‌رسد. متاسفانه، نکته قابل تامل اینجاست که در کشور عزیزمان نیز بیش از سه میلیون نفر مبتلا به دیابت هستند که این رقم، هر ۱۵ سال یکبار، سه برابر می‌شود.
IDF، تعداد بیماران دیابتی در ایران را تا سال ۲۰۳۰ میلادی، بیش از شش میلیون نفر تخمین زده است که این ارقام و اعداد یک هشدار بسیار جدی در حوزه سلامت می‌باشد. عوامل محیطی و ژنتیکی مانند کم تحرکی، نوع رژیم غذایی، تاریخچه فامیلی، مقاومت انسولین و اختلال کارکرد سلول‌های بتا، چاقی مفرط، سبک زندگی نامناسب، کاهش فعالیت بدنی در ایجاد این بیماری به اصطلاح اپیدمی خاموش دخالت دارند.
با توجه به فراگیری روز افزون دیابت نوع II و مشکلات بیشماری همچون، چربی خون بالا، خطر گرفتگی مویرگ‌ها شامل رتینوپاتی و نفروپاتی، بیماری گرفتگی رگ‌های بزرگ شامل سکته قلبی و مغزی، فربگی، فشار خون بالا، اختلالات عصبی گوناگون (خودکار و محیطی)، ایسکمی خاموش و ...، برای مبتلایان به همراه دارد؛ وجود یک راه حل مطمئن و کاربردی ضروری به نظر می‌رسد.
سبک زندگی افراد یکی از مهم‌ترین عواملی است که با تعدیل آن می‌توان برآیند مراقبتی را در این بیماران بهبود بخشید و از سوی دیگر، فعالیت ورزشی یکی از مهم‌ترین اجزای سبک زندگی انسان بوده که می‌تواند کمک شایانی به افراد دیابتی کند.
شماری از پژوهشگران بر این باورند که، فعالیت‌های جسمانی بصورت منظم و مداوم، نقش کلیدی در مدیریت دیابت نوع II، خصوصا کنترل گلایسمی و اصلاح عوامل خطر قلبی- عروقی و افزایش حساسیت به انسولین، کاهش چربی بدن و فشار خون دارد. همچنین، باعث کاهش معنی دار هموگلوبین گلیکوزیله و قند خون، کاهش هیپر لپیدمی و عوامل خطرزای بیماری قلبی می‌شود.
در سال‌های اخیر، بررسی‌های اپیدمیولوژی متعددی در مورد ارتباط میان دیابت و ورزش انجام گرفته است. در این بررسی‌ها مشاهده شد که افزایش برداشت گلوکز توسط عضلات در طی ورزش، باعث تسهیل عملکرد انسولین می‌شود. ورزش با تاثیر خود بر مقاومت انسولین، بهبود کنترل قند خون و کنترل چاقیدر پیشگیری از بیمارهای قلبی و وقوع دیابت نوع II بسیار مثمرثمر است. ورزش یکی از عوامل اصلی و اثرگذار در کنترل قند خون افراد دیابتی نوع II می‌باشد و یکی از بهترین ابزارهای درمانی مفید و کارآمد به شمار می‌آید.
اما لازم و ضروری می‌باشد در مورد فعالیت ورزشی سه مشخصه مهم (هدفمند بودن، تکرار شونده بودن و برنامه ریزی شده) را باید در نظر بگیریم. هدفمند بودن ورزش، یعنی برقراری و ایجاد یک ذهنیت که قصد ورزش کردن را داریم (حرکتی هدفمند).
اما در مورد تکرار شونده بودن ورزش، باید اظهار داشت به هر حرکتی که به طور منظم تکرار نشود، فعالیت ورزشی نمی‌گوییم. فعالیت ورزشی، بصورت منظم و حرکات به شکل اصولی اجرا می‌شود و عامل مهم برنامه ریزی در ورزش، بدین معنی است که شخص برای حرکات ورزشی باید برنامه‌ای زمانبندی شده را اجرا کند. پس باید، بین کارهای روزمره و ورزش منظم در ذهنمان تمیز قائل شویم.
انتخاب نوع ورزش منوط به آمادگی فرد است. اما نکته قابل اعتنا در این میان، تاثیر دو مولفه مهم و اثربخش در افراد دیابتی "مدت و شدت" ورزش است. معمولا برای افراد دیابتی که تصمیم به ورزش دارند، ورزش‌های سبک و هوازی، شروع خوبی است. نیک امید می‌رود، شاهد آن روزی باشیم که افراد دیابتی با ورزش کردن به درمان مریضی و بیماری خود بپردازند.
*مدرس دانشگاه و پژوهشگر
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعه‌بارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
این سالاد سبز را با حبوبات و سبزیجات درست کنید و لذت ببرید
