نقدی بر «قدس شناسی» احمدی توکلی

عبدالله ناصری، عضو شورای مرکزی سازمان مجاهدین انقلاب در روزنامه اعتماد نوشته است:

ابن خلدون تاريخ نگار معروف مسلمان که تا حدودي الگوي تاريخ پژوهي علمي و نگاه فلسفي به حوادث تاريخي در دو جهان اسلام و غرب شد، جمله معروفي دارد؛ «الماضي اشبه بالآتي من الماء بالماء».
 
اين عبارت کوتاه اگرچه در فرهنگ و تمدن اسلامي حرف نو و جديدي نبوده و پيشينيان مسلمان او هم گفته اند- مانند آنچه ابوالعلاء معري در رساله «الغفران» خود همان کتاب الهام بخش «کمدي الهي» دانته سرود؛ وکانٌما هذالزمان قصيده ما اضطرٌ شاعرها الي ايطائها- بيانگر پيوستگي تاريخ و حوادث تاريخي به هم است و در بازگويي تاريخ و حوادث گذشته بايد به آن توجه کرد.
 
به قول «ژاک ميلند» تاريخ پژوه غربي «وحدت تاريخ چنان است که هر شخصي که بکوشد قطعه يي از آن را بازگو کند، بايد احساس کند جمله اولش رشته به هم پيوسته يي را پاره مي کند». به عبارت ساده تر بايد گفت در بيان انطباق پديده ها و حوادث تاريخي معاصر خود با آموزه هاي تاريخي گذشته بايد بصيرانه و عالمانه و جامع نگر باشيم. در بيان تاريخ هر که و هر چقدر عالم به تاريخ باشيم، اگر بصيرت نداشته باشيم از جزر و مد آن درک صحيحي نخواهيم داشت و لذا سزاوار نيست در مورد پديده هاي تاريخي بدون تامل و تعمق در آن و ريشه يابي آن پديده اظهارنظر کنيم، چرا که تاريخ مطالعه علل است و انسان عاقل و فهيم در بيان و مطالعه تاريخ به دنبال علل پديده هاست.

به عبارت ديگر تاريخ نگار، تاريخ پژوه و روايتگر تاريخ نه خود را از گذشته رها مي کند و نه به گذشته عشق مي ورزد. بلکه با احاطه در فهم علل پديده هاي تاريخي در گذشته، فهم و شناخت زمان خود را جست وجو مي کند.تنها راه شناخت تاريخ و اظهارنظر صحيح درباره پديده هاي تاريخي همين است. 

مگر اينکه همچون «نيچه» آرزو کند اي کاش انسان هم همانند حيوان تاريخ نمي داشت يا قدرتي در فراموش کردن تاريخ را کسب مي کرد و از گذشته تاريخي خود مي گريخت. اما چنين نيست. بايد با تاريخ زندگي کرد. گذشته هميشه فراروي انسان است.يکي از پديده هاي مهم در تاريخ اسلام، تاريخ غرب و اساساً جهان معاصر «اشغال فلسطين» توسط صهيونيست هاست. به اين علت اين موضوع يک رويداد تاريخي است که اولاً از طرف همگان حادثه مهمي ارزيابي شده و ثانياً با مجموعه يي از رويدادهاي پيش و پس از خود پيوستگي دارد و چون پس از پيروزي انقلاب اسلامي اولاً در باور تاريخي مسلمانان ايراني جاي داشت و ثانياً تاثيرگذار بر و تاثيرپذير از بعد بين المللي جمهوري اسلامي بود، لذا زنده نگه داشتن آن و بزرگداشت پيوسته آن در دستور کار ملت و دولت قرار گرفت و با تعيين يک روز به عنوان «روز قدس» از سوي امام سلام الله عليه در جغرافياي اسلام و جهان موضوع فلسطين مهم تر از گذشته شد. از اين پس علاوه بر مساله فلسطين، «روز قدس» خود يک پديده تاريخي شد. اين پديده تاريخي -يعني روز قدس- مثل هر پديده ديگري بايد در قالب سطور پيشين تحليل شود. 

به عبارت ديگر در هر سرزميني و در هر جغرافيايي که اين روز تکريم و تعظيم مي شود، به حوادثي پيش و پس از آنکه مختص آن جغرافياست مرتبط خواهد بود وگرنه يک رويداد تاريخي نخواهد بود.اينکه عقلاً و تاريخي و اعتقادي حاکميت بر جغرافياي فلسطين از آن مردم فلسطين است ترديدي نيست. در اينکه همه مسلمانان دغدغه آزادي فلسطين و بيت المقدس را دارند شکي نيست.
 
اما آيا بايد فقط در بزرگداشت و راهپيمايي يک روز در سال متوقف شد؟ يا به قول آقاي علي اکبر ولايتي (در مصاحبه با رسانه ها) بايد در راستاي تقابل با ظلم هم گام عملي برداشت.اکنون اين پرسش بجاست. بخش عظيمي از ملتي که در داخل سرزمين خود در گير و دار تظلم و انظلام اند، چگونه گام عملي بردارند؟


آيا بايد انتظار داشت همچون گذشته گام بردارند. مگر نپذيرفتيم يک رويداد به وقايع پيش و پس از خود متصل است. آقاي احمد توکلي به جاي آنکه به بعضي از دوستان خود تاکيد کنند ايده «الملک لايبقي مع الظلم» که بنياد انتفاضه فلسطين را نهاده است و تحت تاثير آموزه هاي امام خميني سلام الله عليه جنبش سنگ را در سرزمين هاي اشغالي تاسيس کرده، همه جايي و همگاني است، به رهبران جنبش سبز ايران خرده مي گيرد که چرا در برابر بعضي از شعارهاي مردم در روز قدس موضع نفي و طرد نمي گيرند.
 
آقاي توکلي بايد بدانند اين جمله مورخ معاصر همان کشوري که در آن دکترا گرفته اند باور بسياري از مردم جهان است حتي هم کيشان سياسي ايشان. «طبع آدمي چنان است که حاضر است بار گناه را بر دوش بگيرد ولي احمقش نخوانند» (از استيفن رانسيمان مورخ معاصر انگليسي.) اينکه بخشي از مردم شعارهايي داده اند که مورد قبول اصلاح طلبان و رهبري آن نيست نه به اين معناست که اين مردم خود را فروخته اند و به آرمان ها و انديشه هاي امام پشت کرده اند، بلکه به اين دليل است که روز قدس نماد مبارزه همه جانبه با ظلم و تجاوز به حقوق انسان است، و نمي توانند بپذيرند در ايران گرانسنگ ترين حقوق شان پايمال شود و همچون گذشته تنها شعار مرگ بر اسرائيل سر دهند. شايد هم اين ترفند جديدي است که به بهانه بعضي از شعارهاي به اصطلاح ساختارشکن توسط اندکي از مردم مي خواهند ميان مردم جست وجوگر حق خود با نامزدهاي متعلق به اين جنبش فاصله بيندازند.
 
آقاي احمد توکلي تعجب کرده اند از اينکه چرا امسال روز قدس صورت سال هاي پيشين را نداشت و گمان کرده اند علت آن تغيير جريان اصلاح طلبي و انديشه اصلاح طلبي است. ظاهراً فراموش کرده اند اولاً خاتمي نخستين کسي بود که سال ها پيش شعار «مرگ بر» را در هر حوزه و براي هر فرد و کشوري محکوم کرد. ثانياً يادشان رفته که به قول بعضي از منصفان، در عصر اصلاحات هم مقاومت اسلامي لبنان قوي تر بود و هم گردن فرازي هاي رژيم صهيونيستي کوتاه تر و کمتر.
 
اگر مي خواهيم عقبه «لبنان» و «غزه» قوي تر باشد، بايد همان راهبرد نامزد جنبش سبز را باور کنيم يعني برخورداري از جامعه ملي منسجم با سيماي فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي پرفروغ در حوزه جغرافيايي ايران. از آقاي توکلي بايد پرسيد مگر اين مردم هماني نيستند که قبل از 22 خرداد از ميرحسين به عنوان «نخست وزير امام» ياد مي کردند. مسببان بعضي از شعارها آنانند که به جاي اقناع افکار عمومي نسبت به روند انتخابات، قهرآميز پاسخ مردم را دادند و به بهانه مبارزه با انقلاب مخملي، خود حوادث مخملي آفريدند. آقاي توکلي بايد بدانند ايران غيرمنسجم، شکاف خورده و واگرا هيچ سودي براي لبنان و فلسطين نخواهد داشت جز آنکه رژيم اشغالگر را قلدرتر خواهد کرد.
 
ايشان در نامه اخير خود به آقايان خاتمي و موسوي تلويحاً اين موج عظيم را که به تعبير خصوصي يکي از نزديکان ايشان حداقل ميزان آن در تهران 50 درصد جمعيت حاضر بود، تلويحاً طرفدار اسرائيل خوانده اند. اين باور آقاي توکلي اگر واقعيت داشته باشد، فاجعه است. نگارنده اميدوار است آقاي توکلي به زودي با بعضي از خصلت هاي خوبي که در او سراغ دارد به زودي از مردم ايران حلاليت بجويند. ايشان و دوستان شان در رسانه ملي، به جاي اين نامه نگاري ها با رويکرد تاريخي به اين پديده ها و گسست ها بينديشند و علل آن را با بصيرت و خردمندي نه از سر احساس و عاطفه و براي خوش بودن ديگران واکاوي کنند. 

از زاويه ديگري هم اگر بنگريم، آري مي توان گفت مردم عوض شده اند. چون بعضي از حاکمان و کارگزاران عوض شده اند. اين نص صريح سخن پيامبر(ص) است. «اذا تغير السلطان تغيرالزمان». اين صريح سخن امام علي(ع) است. «لاتصلح الولاه الٌا باستقامه الرعيه» (خطبه 216) اين مسير سبز مردم و سخنان و بيانيه هاي رهبران آن که بي شک يک حرکت بزرگ و دامنه دار اجتماعي است ريشه در باور ديني جامعه و رهبران اصلاحات و جنبش سبز دارد. اين مسير از موضع امر به معروف و نهي از منکر طي مي شود. همان چيزي که پيامبر اکرم(ص) فرمود؛ الدين نصيحه...

آقاي توکلي بايد بداند مشکل امروز کشور و جامعه اين است که بسياري از دست اندرکاران ارشد کشور که مي توانند اراده کنند و ازهم گسستگي را به پيوستگي اجتماعي تبديل کنند، مصداق اين سخن امام علي(ع) هستند. «من جهل وجوه الآرا اعتيه الحيل» (هر کس از نظرات مختلف بي خبر باشد، در جست وجوي چاره درمي ماند) بخشي از مردم و بزرگان آرا و ديدگاه ديگري دارند. بايد آن را شنيد. اينکه هر از چندگاهي کساني به مردم نصيحت مي کنند، اما نه براي اصلاح جامعه و در راستاي منافع ملي آنها، بلکه براي پوشش جاه طلبي خود، اين خيرخواهي نيست. مگر نشنيده ايم اين سخن امام صادق (ع) را که فرمود؛ ربٌما حسبت انک ناصح للخلق و انت تريدهم لنفسک ان يميلوا اليک.
 
آقاي توکلي،سخن آخر. آقايان خاتمي و موسوي از صالح ترين بندگان خدايند زيرا اصلاح طلب ترين آنهايند (پيامبر؛ اصلح الناس اصلحهم للناس) به آنها رنگ و ننگ همسويي با مخالفان آزادي فلسطين و آرمان هاي امام نمي چسبد. شما نيز از محوطه مرکزي نمازگزاري روز قدس در دانشگاه تهران بيرون بياييد. واقعيت هاي تلخ و شيرين اجتماعي خيابان هاي اطراف را نظاره کنيد و سعي کنيد خود را از خودشيفتگي هاي مشابه بعضي از دوستان اصولگرايتان فارغ کنيد. همان خودشيفتگي هاي کاذب و بي اساسي که بيش از چهار سال است در حاکميت شدت گرفته و مي رود که جامعه را «نارسيس وار» غرق کند. به جاي اين سخنان و نامه نگاري هاي بي پايه، پرابهام و کمتر شنوده و خوانده به کمک ديگر عاقلاني که در قدرتند همتي مبذول داريد و خطر را از جمهوري اسلامي دور کنيد. ترديد نکنيد عموم مردم ايران بقا و عظمت جمهوري اسلامي را مي خواهند. شعار «جمهوري ايراني» يا اظهار بي علاقگي به «غزه و لبنان» حرف دل سرايندگان موج سبز نيست بلکه عکس العمل عصبي به «ناحق مداري» و «کج محوري» بخش هايي از حاکميت پس از انتخابات اخير است.