ملاصدرا؛جمع عرفان و فلسفه

نفیسه فیاض‌بخش مهم‌ترین ویژگی فلسفه ملاصدرا را جمع عرفان با فلسفه دانست و گفت: اصولاً عرفایی مانند ابن عربی مشاهدات خود را داشتند و در مورد فرشتگان، خلقت، مقام نوری انسان کامل و حقیقت محمدی سخن گفته‌اند، درحالی که هیچ استدلالی در مورد آنها مطرح نمی‌کنند، اما فلاسفه‌ای مانند ابن‌سینا و ملاصدرا با استدلال پیش می‌رفتند.

عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه شاید بتوان گفت مهم‌ترین ویژگی فلسفه ملاصدرا، تلفیق بین عقل و عرفان است، افزود: عقل و عرفان راه جدایی داشتند، اما ملاصدرا برای عرفان دلایل عقلی آورد.

وی با اشاره به اینکه ملاصدرا فقط فیلسوف بود و کار سیاسی نکرد، خاطر نشان کرد: ابن‌سینا در عین پزشکی، فیلسوف، ریاضیدان و سیاستمدار و وزیر هم بود و به همین دلایل تحت تعقیب قرار می‌گرفت و تعدادی از کتاب‌هایش از جمله کتاب شفا را هم درچنین شرایطی نوشت و شهید مطهری می‌فرمود: ای کاش آن چند سال هم در سیاست نمی‌بود و کتاب می‌نوشت.

فیاض‌بخش با تأکید بر اینکه علت درخشش ملاصدرا این بود که فقط فیلسوف بود و روی یک کار متمرکز شد و فیزیکدان‌ها بعدها به بعضی سخنان او رسیدند و بخشی از نظریات او کاملا با فیزیک تطبیق پیدا کرد، اظهار کرد: برای مثال انیشتین بعد چهارم را زمان دانست، در حالی‌که ملاصدرا زمان صفویه به این حقیقت دست یافت که جسم یا عالم ماده علاوه بر سه بعد طول و عرض و ارتفاع، بعد چهارم زمان را نیز دارد.

این محقق با اشار به اینکه ملاصدرا به شاگردانش دستورمی‌داد هر روز به زیارت اهل قبور بروند و مقداری قران بخوانند که البته علامه طباطبایی هم با الهام از  پیشکسوتان خود بر این امر تاکید داشتند، افزود: صدرالمتالهین معتقد بود که حکمت به قلب انسان سرازیر می‌شود و حکمت را ازعالم بالا به قلبی می‌ریزند که پاک باشد و تزکیه نفس کرده باشد.

وی با بیان اینکه فلسفه ملاصدرا تفسیری استدلالی، عقلانی و عرفانی بر آیات قرآن و بلکه روایات اهل بیت(ع) است، خاطرنشان کرد: فلسفه ملاصدرا عالی‌ترین تطبیق فلسفه با قران است و شواهد الربوبیة یا جلد اخر اسفار که درباره مباحث معاد است، گویی تفسیر قرآن می‌کند و آیات کتاب خدا را درباره معاد و حقیقت صراط تفسیر کرده است.

فیاض‌بخش با اشاره به گسترش نهیلیزم در اروپا، خاطرنشان کرد: فلسفه صدرالمتالهین می‌تواند به مشکلات امروز و پوچ‌گرایی جوانان پاسخ دهد، زیرا درباره تربیت فرزند و تفسیر انسان بحث‌هایی عالی دارد که می‌توان پاسخ‌هایی به‌روز آنها استخراج کرد.

این نویسنده در پایان با اشاره به اینکه حتی می‌شود فلسفه صدرالمتالیهن را به زبان کودکانه در دوران ابتدایی تدریس کرد و بدین‌سان بسیاری از مشکلات جوانان از ریشه حل خواهد شد، افزود:  فلسفه صدرا بسیار عاشق‌پروری کرده است و حاج شیخ ملاهادی سبزواری، علامه طباطبایی، شهید مطهری و امام خمینی(ره) از شارحان فلسفه او با زبان ویژه خودشان هستند.