انتقاد ایران، آمریکا و روسیه از گزارش بان کی مون

فرارو- آمریکا، روسیه و ایران روز دوشنبه در واکنش به گزارش دبیرکل درباره اجرای برجام، از گزارش بان کی مون درباره نحوه اجرای قطعنامه 2231 در حمایت از توافق هسته‌ای انتقاد کردند.

گزارش بان که جزییات آن اخیرا درز کرد از جمله می‌گوید که پرتاب آزمایشی یک موشک بالستیک توسط ایران در ماه مارس "با روح" توافق اتمی سازگاری ندارد اما به عهده شورای امنیت سازمان ملل است در مورد تخطی ایران قضاوت کند.

بنابه گزارش ها بان در گزارش خود به شورای امنیت نوشت:‌ "من از جمهوری اسلامی ایران می خواهم از انجام چنین آزمایش هایی (موشکی) خودداری کند، چون به طور بالقوه می تواند باعث افزایش تنش در منطقه شود."

سامانتا پاور، نماینده آمریکا در این سازمان از این‌که بان کی مون در گزارش خود به شکایات ایران علیه آمریکا پرداخته اعتراض کرد.

او در جلسه دوشنبه در شورای امنیت گفت:‌ "ایالات متحده قویا با بخش‌هایی از این گزارش مخالف است، از جمله به این دلیل که محتویات آن از حیطه مناسب فراتر می‌رود. ما می‌دانیم که ایران هم قویا با بخش‌هایی از گزارش مخالف است."

بنا بر گزارش خبرگزاری رویترز، پاور افزود:‌ "هرچند بعضی‌ها استدلال کرده‌اند که برای حفظ توازن، گزارش باید به ایران فرصتی برای بیان شکایات درباره تخفیف تحریم‌ها بر اساس برجام بدهد" اما شورای امنیت به بان کی مون اجازه نداده چنین مسائلی را گزارش کند.

در گزارش بان آمده بود که ایران شکایت کرده که هنوز به طور کامل از مزایای رفع تحریم ها بهره مند نشده، و در مورد محدودیت های سفر از سوی آمریکا و مصادره اموال بانک مرکزی براساس دستور دادگاهی در آمریکا ابراز نگرانی کرده است.

هم‌چنین ویتالی چورکین، سفیر روسیه در سازمان ملل هم گفت که گزارش حاوی اشتباهاتی است و رئوسی در گزارش که به "محدودیت‌ها" درباره فعالیت‌های برنامه موشک‌های بالستیک ایران اشاره می‌کند "با موضوع گزارش هم‌خوانی ندارد."

چورکین گفت:‌ "بعضی بخش‌های گزارش دبیرکل ارتباطی با منشور کار او ندارد."

بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز روز دوشنبه در انتقاد از گزارش دبیرکل سازمان ملل که هر شش ماه یک بار تهیه می‌شود گفت:‌ "این گزارش تحت فشار آشکار آمریکا بر دبیرخانه سازمان ملل تنظیم شده و اتهامات وارده در آن علیه جمهوری اسلامی ایران بی اساس است و با روح و متن برجام و حتی قطعنامه ۲۲۳۱ متعارض است."

قاسمی گفت:‌ "ابراز نگرانی این گزارش نسبت به آزمایشات موشکی ایران، اقدامی کاملاً مغرضانه و جانبدارانه است، چون برخلاف نص صریح قطعنامه ۲۲۳۱ و صرفاً با استناد به معیارهای اعلام شده توسط آمریکا و با زیر پا گذاردن کلیه اصول حرفه‌ای و کاملا خارج از حیطه اختیارات دبیرکل در این رابطه اظهار نظر کرده است."

او گفت که "این گزارش‌دهی دبیرکل یک رویه اداری و تکراری بوده و صرفا جنبه توضیحی داشته و عاری از هرگونه پیگیری اجرایی و عملی از سوی شورای امنیت سازمان ملل است."

قاسمی هم‌چنین در انتقاد از مون گفت که "جامعه بین‌المللی انتظار دارد دبیرکل سازمان ملل موارد کوتاهی آمریکا و برخی از دیگر اعضای ١+٥ در عمل به تعهدات برجامی خود را که مورد گواهی بسیاری از کشورها است، به روشنی و صراحت منعکس کند."

جفری فلتمن، مسئول امور سیاسی سازمان ملل، روز دوشنبه شورای امنیت را در جریان گزارش بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد درباره اجرای تحریم‌ها و محدودیت‌های باقی مانده بر ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل قرار داد.

گزارش بان کی مون چه بود؟

در بخش یافته‌های اصلی و توصیه‌های گزارش مزبور که بخش اصلی گزارش محسوب می‌شود، آمده است:

• با گذشت 6 ماه از روز اجرا، من از اجرای تعهدات هسته‌ای تحت برجام توسط جمهوری اسلامی ایران خرسندم. جمهوری اسلامی ایران به اجرای موقت پروتکل الحاقی ادامه می‌دهد و تصویب آن را به بعد موکول کرده است و به اقدامات شفافیت‌ساز مطرح شده در برنامه جامع اقدام مشترک ادامه می‌دهد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داده است که به راستی‌آزمایی مواد هسته‌ای اعلام شده ایران ادامه داده و بررسی عدم وجود مواد یا فعالیت‌های غیراعلامی در جریان است. از روز اجرا، آژانس در حال راستی‌آزمایی تعهد جمهوری اسلامی ایران به تعهدات هسته‌ای این کشور ذیل برجام بوده است. من از اعضای عضو می‌خواهم که به حمایت از آژانس ادامه دهند تا بتواند به وظایف خود در خصوص برجام عمل کند. به علاوه، هیچ گزارشی از تامین، فروش، انتقال یا صادرات مواد ممنوعه ذیل برجام و قطعنامه 2231 به جمهوری اسلامی ایران دریافت نشده است.

• تمهیدات لازم و تسهیلات مورد نیاز برای شورای امنیت و اجرای قطعنامه 2231، وجود دارند. به طور مشخص، ارتباطات اجرایی بین شورای امنیت و کارگروه تدارکاتی کمیسیون مشترک برقرار شده تا پیشنهادهای مرتبط با هسته‌ای اعضای عضو ذیل کانال ایجاد شده و با بذل توجه به امنیت اطلاعات و محرمانه بودن آنها پردازش شوند. فرم‌های لازم برای استفاده اعضا در هر 6 زبان رسمی سازمان ملل آماده گردیده‌اند.

• به‌رغم این تحولات مثبت، جمهوری اسلامی ایران به استحضار دبیر کل رساند که با بهره‌گیری کامل از رفع تحریم‌های چندجانبه و ملی فاصله دارد. برخی نگرانی‌های مطرح شده از سوی ایران شامل «طرح بهبود معافیت روادید و ممانعت از مسافرت تروریست‌های سال 2015» و همچنین مصادره اموال بانک مرکزی ایران در پی یک دستور قضایی در ایالات متحده است. ضمیمه 1 این گزارش به اطلاعات دریافت شده توسط دبیر کل در تماس با نمایندگان ایران اختصاص دارد. چالش‌های اجرایی در هر توافقی وجود دارند بالاخص توافقی پیچیده چون برنامه جامع اقدام مشترک. من از همه شرکت‌کنندگان می‌خواهم که به اجرای کامل تعهدات خود در برجام پایبند مانده و برای رفع چالش‌ها با روح همکاری، سازش، حسن نیت و اقدام متقابل تلاش کنند. در این خصوص، من از تعهدات قوی اتحادیه اروپا و ایالات متحده برای نفع رساندن توافق به همه طرف‌ها از جمله مردم ایران خرسندم.

• با در نظر گرفتن مفاد ضمیمه B قطعنامه 2231، پرتاب موشک‌های بالستیک از سوی جمهوری اسلامی ایران در ماه مارس 2016، برای من نگران‌کننده شد. از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهم با درنظر گرفتن پتانسیلی که پرتاب این موشک‌ها برای ایجاد تنش در منطقه دارد، از این کار خودداری بورزد. با اینکه تفسیر قطعنامه‌های شورای امنیت بر عهده این نهاد است، لیکم من نگران‌ام که پرتاب این موشک‌ها با روح سازنده‌ای که در امضای برجام به نمایش گذاشته شد، در تعارض باشد.

• من همچنین نگران گزارش مربوط به توقیف یک محموله سلاح توسط نیروی دریایی آمریکا در خلیج عمان در مارس 2016 هستم. آمریکا نتیجه‌گیری کرده است که مبداء این محموله ایران است و مقصد آن احتمالا یمن بوده است. جمهوری اسلامی ایران دبیرکل را مطلع کرد که در ارسال این محموله هیچ نقشی نداشته است. من مایل به یادآوری این هستم که همه اعضا تعهدات خود در بند 6 از ضمیمه B در قطعنامه 2231 را به طور کامل انجام دهند و از همه می‌خواهم گزارش‌های مربوط به توقیف تسلیحات را به من و دفتر من گزارش کنند.

• من همچنین مایلم توجه شورای امنیت را به مشارکت نهادهای ایرانی در پنجمین نمایشگاه دفاعی عراق که در ماه مارس در بغداد برگزار شد، جلب کنم. هیچ‌گونه مجوز اولیه از شورای امنیت برای ارسال سلاح از ایران به عراق درخواست نشده بود. دبیرکل تلاش کرد از هر دو طرف توضیحاتی درباره این موضوع دریافت کند. ایران به دبیرکل پاسخ داد که از نظر ایران چنین فعالیت‌هایی نیاز به هیچ‌گونه مجوز قبلی از شورای امنیت ندارد و تاکید کرد که ایران مالکیت اقلام نمایش داده شده را حفظ خواهد کرد. من توصیه کردم که شورای امنیت شفاف کند که آیا بند 6 قطعنامه بر انتقال یا فروش تسلیحات بدون درنظرگرفتن تغییر مالکیت دلالت می‌کند یا نه؟

• یکی از نهادهایی که در فهرست تهیه شده تحت قطعنامه 2231 شورای امنیت قرار گرفته است «سازمان صنایع دفاعی» است که به نظر می‌رسد در نمایشگاه حضور داشته و باید موضوع توقیف دارایی‌ها براساس معیارهای قطعنامه قرار بگیرد. من همچنین شورای امنیت را مطلع کردم که یکی از افرادی که در این فهرست قرار گرفته است، ژنرال قاسم سلیمانی، اخیرا به عراق سفر کرده است. دبیر کل همچنین درباره این موضوعات از ایران و عراق توضیحاتی خواسته است و من قصد دارم بر این اساس گزارشی به شورا ارائه کنم.

• مقامات عراقی در پاسخ به تحقیق در خصوص حضور سرلشکر قاسم سلیمانی در پنجمین نمایشگاه دفاعی عراق، به دبیرخانه اعلام کردند که کاملاً از تفسیری که خود از قطعنامه 2231 و به خصوص بند اجرایی 7(a) و پاراگراف 18 ضمیمه A که صراحتاً همه تحریم‌های اعمال‌شده در قطعنامه‌های صادره بین سال‌های 2006 تا 2015، آگاهی دارند. عراق همچنین تاکید کرد که قطعنامه 2231 طولانی، تکنیکی و گیج‌کننده است. این مساله اهمیت آگاه‌سازی درباره بندها و معیارهای قطعنامه 2231 و تعهدات اعضای آن را نشان می‌دهد.

• گفتنی است، در گزارش دبیر کل سازمان ملل تقریبا هیچ استنادى به مواضع و توضیحات جمهورى اسلامى ایران نشده و در مقابل تقریبا تمام بخش‌ها اعم از ادعاها علیه برنامه موشکى، حضور سردار سلیمانى در عراق، فروش سلاح به عراق و توقیف محموله تسلیحاتى، تکرار اظهارات ماه‌هاى اخیر مقامات آمریکایى است. مواضع و توضیحات مستند ایران تنها به عنوان ضمیمه و با عنوان «ادعاها» به‌همراه گزارش منتشر شده‌اند.