"غفلت" از بحران بزرگ اقتصاد؟!

فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «تنها راه نجات اقتصاد ایران از وضعیت رکود این است که دولت اولا فضای مناسب کسب و کار را ایجاد و دوم اینکه شرایط افزایش سرمایه گذاری را فراهم کند.»

در همایش چشم‌انداز اقتصادی ایران در سال 1395 کارشناسان به علل شکل گیری بحران رکود در ایران پرداختند. در این باره محسن رنانی اقتصاد ایران را گرفتار در پنج لایه رکودی اقتصاد کلان، ساختاری، نهادی و حاصل از رکود جهانی و کاهش قیمت نفت عنوان کرد و گفت: از بین این پنج لایه رکود، تنها یکی از لایه‌های آن یعنی رکود اقتصاد کلان در کنترل دولت خواهد بود که در این زمینه ابزار موجود در دست دولت ابزار پولی است که با توجه به سیاست‌های کنترل تورم عملا این امکان نیز منتفی است. وی گفت: شواهد نشان می‌دهد نظام سیاسی ما، دولت و فعالان بخش خصوصی موضوع رکود حاکم بر اقتصاد کشور را دست کم گرفته‌اند و همه منتظرند که ان‌شاءالله به نحوی از رکود عبور کنیم.

علل شکل گیری رکود در اقتصاد ایران چیست؟ چگونه می توان بحران رکود را پشت سر گذاشت؟ آیا دولت و نظام سیاسی توجهی به بحران رکود ندارد؟ تبعات این غفلت بزرگ چیست؟

دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «مشکلی که اکنون درباره بحران رکود در اقتصاد کشور وجود دارد این است که مشکلات عدیده ای که از دولت قبل به دولت یازدهم به ارث رسیده است و بی انضباطی های اقتصادی که در سال های گذشته روی داده بر روی نظام تصمیم گیری و تصمیم سازی دولت برای رفع رکود تاثیر گذاشته است.»

وی با بیان اینکه دولت احمدی نژاد در خوش بینانه ترین حالت ربع قرن اقتصاد ایران را عقب برد گفت: «اگرچه برجام اقدام بسیار خردمندانه و قابل دفاعی است و اگر چنین توافقی روی نمی داد اکنون به شرایط نفت در برابر غذا رسیده بودیم، اما یکی از ایراداتی که به دولت جدید وارد است این است که باید بی انضباطی اقتصادی شکل گرفته در دولت قبل که در سه بُعد بی انضباطی مالی، پولی و اداری اقتصاد ایران را فرا گرفته است به سمت نظم اقتصادی سوق می داد.»

وی ادامه داد: «به عبارت دیگر دولت باید بی انضباطی پولی شامل رشد فزاینده بدهی های دولتی و خصوصی به سیستم بانکی را از طریق بانک مرکزی نظم و نسق بدهد. سیستم مالی را از طریق بودجه نظم دهد و بودجه نهادهای غیرضرور که رشد کردند را کاهش دهد و انضباط مالی را از طریق بودجه، سازمان مدیریت و با هماهنگی مجلس به اقتصاد ایران باز گرداند.»

وی افزود: «سوم بازگرداندن انضباط اداری است که در واقع بی انضباطی اداری در دولت گذشته باعث شد ایران یکی از ناعادلانه ترین سیستم های حقوق و دستمزد را در جهان داشته باشد.»

پازوکی درباره چگونگی حل بحران رکود در اقتصاد کشور اظهار کرد: «تنها راه نجات اقتصاد ایران از وضعیت رکود این است که دولت اولا فضای مناسب کسب و کار را ایجاد و دوم اینکه شرایط افزایش سرمایه گذاری را فراهم کند.»

وی ادامه داد: «برای مناسب شدن فضای کسب و کار، دولت باید با قوه قضاییه تعامل و همکاری کند چرا که در این باره قوه قضاییه نقش اصلی، اساسی و بی بدیلی دارد. با این تعامل دولت می تواند فضای مناسب کسب و کار را از طریق افزایش شفافیت، افزایش رقابت و نفی انحصار ایجاد کند.»

وی افزود: «اما برای افزایش سرمایه گذاری که وابسته به فضای کسب و کار است ابتدا باید سرمایه گذاری داخلی صورت گیرد و دولت سیستم بانکی را به سمت افراد کارآفرین و واحدهای موجود هدایت کند. وقتی سرمایه گذاری داخلی شروع به افزایش کرد با توجه به مزیت های اقتصاد ایران (نیروی کار تحصیل کرده ارزان و انرژی ارزان) سیگنالی به سرمایه گذاری خارجی خواهد بود که به جذب سرمایه گذاری خارجی خواهد انجامید.»

این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: «در ایران اتفاقی دیگر هم روی داده که دولت به آن توجهی نداشته است و آن اینکه نهادهای خصولتی بخش مهمی از اقتصاد ایران را در اختیار دارند که دولت باید زمینه شکل گیری انحصار برای این نهادها را متوقف و در مقابل از بخش خصوصی حمایت کند.»

پازوکی درباره علل شکل گیری بحران رکود در ایران گفت: «من با عواملی که برای شکل گیری رکود در ایران گفته شده که شامل عوامل داخلی و خارجی است موافقم منتهی دولت نباید فراموش کند گروههایی که از رانت تحریم برخوردار بودند امروز مخالف سیاست های دولت روحانی هستند.»

وی ادامه داد: «امروز تیتر برخی رسانه ها کاملا در راستای سیاه نمایی و تشدید رکود است و سیگنال های منفی درباره اقتصاد ایران ارسال می کنند. از این منظر به نظر می رسد روابط عمومی و تیم رسانه ای دولت به شدت ضعیف است و شاید بتوان گفت یکی از ضعیف ترین تیم های رسانه ای در تاریخ دولت های بعد از انقلاب مربوط به دولت یازدهم است.»

وی افزود: «آقای روحانی باید بداند بعد از خداوند متعال بزرگ ترین سرمایه وی مردم هستند؛ لذا دولت باید با مردم صادق باشد و واقعیت ها را بیان کند. اگر من جای آقای روحانی بودم گزارش مستندی از بی انضباطی مالی، پولی و اداری که بر سر این کشور آمده است منتشر می کردم و به دانشکده های اقتصاد و علوم اجتماعی ارسال و خواستار تحلیل آن می شدم. یعنی آقای روحانی باید به مردم بگوید کشور را در چه شرایطی تحویل گرفته است، تورم چند درصد بود، خزانه چه شرایطی داشت و بدهی دولت چقدر بود.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که دولت باید درباره دریافت مالیات چه سیاستی را در پیش گیرد؟، گفت: «من با افزایش نرخ مالیاتی در شرایط رکود به شدت مخالف هستم اما معتقدم دولت باید مانع فرار مالیاتی شود. ایران یکی از بالاترین نرخ های فرار مالیاتی در دنیا را دارد چنانکه بنا به گزارش رئیس پیشین سازمان مالیات، فرار مالیاتی در ایران 20 درصد تولید ناخالص داخلی کشور است که حدود 180 هزار میلیارد تومان می شود.»

وی افزود: «در این باره راه حل این است که دولت باید گستره مالیاتی را افزایش دهد یعنی معافیت مالیاتی به سمت صفر حرکت کند و از فرار مالیاتی نیز جلوگیری شود که در این صورت مالیات می تواند مهم ترین منبع درآمدی دولت باشد.»