دفاع "تاریخی" ایران در پاریس

اواسط اسفند ماه سال گذشته اعلام شد محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی به دعوت میراث جهانی یونسکو، اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (iucn) و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) و با هدف بررسی دو پرونده فرهنگی نامزدشده از طرف ایران برای ثبت در فهرست جهانی راهی پاریس شد.

به گزارش ایسنا، ثبت جهانی «قنات‌ها» به عنوان یک اثر میراث فرهنگی و ثبت جهانی «کویر لوت» به عنوان نخستین اثر میراث طبیعی کشور حالا برای تیر ماه امسال مطرح است، پرونده‌هایی که پیش از این به یونسکو رفته‌اند تا برای جولای 2016 روی میز کارشناسان یونسکو بررسی شوند.

البته بررسی‌هایی نیز قبل از آن روی پرونده‌ها از سوی کارشناسان ایکوموس انجام می‌شود و در صورت لزوم از مسئولان تدوین پرونده‌ها پرسش‌هایی انجام می‌شود، محمد حسن طالبیان مسئول تدوین پرونده‌های ثبت جهانی ایران نیز اسفند سال گذشته به دنبال دعوت یونسکو به پاریس رفت تا به برخی پرسش‌ها در این زمینه جواب دهد.

معاون میراث فرهنگی کشور در این زمینه گفت: اعضای یونسکو به دنبال ارسال دو پرونده‌ی ایران به یونسکو و با هدف ثبت در فهرست میراث جهانی، یک‌سری سوال از کارشناسان و اعضای تدوین کننده دو پرونده «کویر لوت» و «قنات‌ها» داشتند که با توجه به وسعت و بزرگ بودن هر دو پرونده که قرار است در تیرماه به صورت نهایی بررسی شوند، باید به پاریس می‌رفتیم، البته تا کنون اقدامات ارزیابی نیز انجام شده‌اند.

او با بیان این‌ نکته که با یک مکان تاریخی مانند مسجد جامع روبرو نیستیم که تکلیف‌مان مشخص باشد که این بنا در یک شهر و در یک منطقه‌ی خاص قرار دارد، اظهار کرد: برای بیابان لوت با سه استان روبرو هستیم. به عنوان مثال برای جاده‌ای که از شهداد می‌گذرد، که می‌خواستند بخشی از پهنه‌ی بالایی را حذف کنند، این در حالی است که توریست‌ها به این جاده دسترسی دارند، این جاده امکان دسترسی و امنیت گردشگران را تامین می‌کند.

وی اضافه کرد: کارشناسان یونسکو موضوعاتی این‌گونه مطرح می‌کردند که با توجه به قرار گرفتن بسیاری از روستاها در کنار این جاده، از عرصه خارج شوند، در حالی که ما اصرار داریم روستاها در پهنه‌ای که متعلق به میراث جهانی است، قرار بگیرند. چون احساس می‌کنیم در تعامل با بیابان لوت معنا می‌دهند.

او از دیگر بحث‌های مطرح شده در یونسکو را بحث‌های مدیریتی بیابان لوت دانست و ادامه داد: تا قبل از تهیه پرونده‌ی ثبت جهانی این محوطه، برای آن برنامه‌ریزی منسجمی وجود نداشت، بنابراین ما آن را انجام دادیم، کتابچه‌ای به عنوان پلان مدیریت آماده کردیم و اکنون یک کمیته بررسی شده و با اعلام برخی پرسش‌ها، ما به پاریس رفتیم تا توضیحات بیشتری در این زمینه بدهیم و تقریبا تلاش کردیم تا در زمینه‌های مختلف یک روش منطقی‌، علمی و اقناعی در پیش بگیریم.

طالبیان در ادامه با تاکید بر این‌که برای پرونده‌ی کویر لوت سه بحث وجود داشت توسط کارشناسان مطرح شد، تا آن‌ها بهتر بتوانند موضوع را درک کنند، گفت: حداقل 50 کارشناس از کشورهای مختلف دنیا، کمیته این پرونده را بررسی کرده‌اند در این زمان احتمال پیش آمدن پرسش‌هایی در این زمینه وجود دارد که ما موظف به پاسخگویی به آنها هستیم.

او نمونه‌ی سوالات مطرح شده توسط کارشناسان را، سوال درباره گونه‌های انتخاب شده در کویر لوت مبنی بر نوع ارزش منطقه یا بحث‌های تخصصی دیگر دانست که کارشناسان میراث فرهنگی و طبیعی آنها را انجام بررسی و کارشناسان ما موظف به پاسخ هستند.

تا اینجا، توانستیم از پرونده‌ها دفاع کنیم

مسئول تدوین پرونده‌های ثبت جهانی، پرونده‌ی «قنات‌ها» را دومین پرونده‌ی ایران دانست که در اجلاس امسال یونسکو بررسی می‌شود و ادامه داد: در این پرونده 11 قنات وجود دارد که مساحت یکی از آنها 83 کیلومتر است، یا حریم یکی از آنها به اندازه یکی از کشورهای همسایه است. این مسئولیت کمی نیست که چطور باید آن را اداره کرد و هر دستگاه چه کاری باید انجام دهند تا حفاظت از آن بخ بهترین نحو باشد. به همین دلیل سوالات مختلفی وجود دارد، که این یک پروسه سخت است.

طالبیان ادامه داد: زمانی که درباره‌ی «قنات‌ها» صحبت می‌کنیم، با بحث‌هایی مانند کشاورزی یا آبریز روبرو هستیم. سوالاتی است که یونسکو نیز از ما داشت.

او با بیان این نکته که هر دو پرونده‌ی کنونی دو پرونده جدید هستند، تاکید کرد: تا اینجای کار، ما توانستیم از پرونده‌ها دفاع کنیم. پس از آن بار دیگر کارشناسان موظف به بررسی دوباره‌ی پرونده‌ها هستند. در ادامه اردیبهشت تا خرداد نظر اولیه‌ی آن‌ها مشخص می‌شود و سپس تیر ماه در کمیته اصلی برای بررسی و تصویب فرستاده می‌شود.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تاکید کرد: این برای نخستین بار است که ایکوموس جهانی با ارائه‌ی یک گزارش میانه، از مسئولان میراث کشور می‌خواهد که از پرونده‌های خود دفاع کنند.

«ارسباران» گزینه‌ی 2017 ایران در یونسکو

به گفته‌ی طالبیان، در این سفر «پرونده‌ی ارسباران» از سوی ایران به یونسکو تحویل داده شد تا سال آینده برای ثبت جهانی بررسی شود.