bato-adv
bato-adv
کد خبر: ۲۴۴۳۳۷
ریشه های گسترش کلاهبرداری در کشور

چرا کلاه مردم به راحتی برداشته‌ می‌شود؟

تاریخ انتشار: ۱۱:۱۵ - ۰۲ شهريور ۱۳۹۴
فرارو- تلفن زنگ می‌خورد، آقایی با هیجان از آن سمت خط می‌گوید "سلام! شما از طرف رادیو معارف برنده 5 میلیون تومان پول نقد شده‌اید!" شک می‌کنید و می‌پرسید "به‌خاطر چی؟ می‌گوید "رادیو معارف به‌طور تصادفی  به شماره‌هایی که قبض تلفنشان را به موقع پرداخت کرده‌اند هدیه 5 میلیون تومانی می‌دهد وشما یکی از برنده‌ها هستید"! صدا قطع و آهنگی پخش می‌شود، پس از چندثانیه صدای دیگری می‌گوید "الان شما را به‌طور زنده به رادیو معارف وصل می‌کنیم، وزیر ارتباطات هم در این شبکه حضور دارند، لطفا از زدن حرف‌های بی‌مورد بپرهزید و خودتان را معرفی کنید و بعد به همکارمان وصل می‌شوید تا شماره دو کارت بانکی‌تان را بگویید"! باز هم شک می‌کنید! می‌گویید "ببخشید! من مطمئن نیستم، از کجا بفهمم این شماره صدا وسیماست"؟ باز هم صدا قطع می‌شود و آهنگی پخش می‌شود. پس از آن یک خانم می‌گوید "روابط عمومی صداوسیما بفرمایید"! بی‌آنکه بدانید با چه‌کسی حرف می‌زنید می‌پرسید "ببخشید! شماره‌ای با من تماس گرفته که گفته من برنده شدم، میخواستم ببینم این شماره برای صداوسیماست"؟ صدا بعد از کمی مکث می‌گوید "بله!"و باز شما وصل می‌شوید به صدای قبلی. از آن‌جایی که باز هم مطمئن نیستید از آقایی که آن سمت خط است می‌پرسید "میشه آدرس رو به من بگید؟ من باید حضوری بیام!" و او می‌گوید "جزیره کیش، صداوسیمای کیش!" 

به گزارش فرارو، این تنها یکی از اشکال کلاهبرداری است. هر کدام از ما حتی اگر خودمان هم با این پدیده مواجه نشده باشیم، آن را از زبان اطرافیانمان زیاد شنیده‌ایم. کلاهبرداری این روزها قالب‌های زیادی پیدا کرده؛ از کلاهبرداری تلفنی و حضوری گرفته تا کلاه‌برداری‌های اس‌ام‌اسی و اینترنتی.

کلاهبرداری ٢٠ میلیارد تومانی زن شیاد از طلافروشان، کلاهبرداری در سایت‌های همسریابی، کلاهبرداری مأمور اخراجی اداره آب و فاضلاب از شهروندان، کلاهبرداری از زنان به بهانه تهیه وام‌های کم‌بهره و... بخشی از عناوین سایت‌های خبری از کلاهبرداری‌های رو به ازدیاد است. 

کلاهبرداری تلفنی در صدر
کلاهبرداران شگردهای مختلفی برای کلاهبرداری دارند که به گفته پلیس بیشتر آن تلفنی است. معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی رایج ترین شیوه و شگرد کلاهبرداران را معرفی کرده و گفته "کلاهبرداری در قالب تماس‌های تلفنی، ارسال پیامک در خصوص برنده‌شدن در قرعه کشی‌ها، پرونده‌های لیزینگ، فروش مال غیر، انجام امور قضایی، بازرگانی و تجاری در صدر فهرست رایج ترین جرایم جعل و کلاهبرداری قرار دارند".

فریدون رهبریان همچنین درمورد آمار مربوط به کلاهبرداری در سال 93 گفته ”بنابر آخرین آمارهای ما مشخص شد که در حوزه جعل و کلاهبرداری شاهد افزایش 15 درصدی وقوع جرم نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده‌ایم. وی همچنین شایع‌ترین کلاهبرداری را کلاهبرداری‌های تلفنی دانسته و گفته "کلاهبرداری تلفنی سهم 28 درصدی را در حوزه کلاهبرداری به خود اختصاص داده است". فروش مال غیر و کلاهبرداری از طریق امور بازرگانی و تجاری نیز به گفته رهبریان به ترتیب با سهمی 27 و 15 درصدی در مجموع جرائم کلاهبرداری در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.

قانون چه برخوردی با کلاهبرداری دارد؟
طرفین یک کلاهبرداری از یک‌سو کلاهبردار و از سوی دیگر فردی است که مورد کلاهبرداری قرار گرفته؛ حال این دوطرف می‌توانند نقش‌های مختلفی به خود بگیرند. غلامحسین بیابانی –عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی- در مجله کارآگاه (دور دوم، سال ششم، شماره 21) کلاهبرداری را به چند نوع تقسیم می‌کند. کلاهبرداری کارکنان دولت و سازمان‌ها علیه مراجعان، کلاهبرداری افراد علیه سازمان‌ها و دولت، کلاهبرداری عمومی؛ یعنی کلاهبرداری مردم علیه مردم و کلاهبرداری موسسات و شرکت‌ها علیه سازمان‌های دیگر. کلاهبرداری عمومی به گفته وی بیشتر از بقیه کلاهبرداری‌ها وجود دارد. 

باحال باید دید قانون چه برخوردی با کلاهبرداری می‌کند؟ احمدرضا اسعدی‌نژاد –وکیل پایه یک دادگستری- در گفتگو با فرارو درباره چندوچون قوانین مربوط به کلاهبرداری در ایران توضیح می‌دهد: کلاهبرداری به‌طور کلی توسل به وسایل متقلبانه برای ربودن مال غیر تعریف می‌شود. طبق قانون هر کس که کلاهبرداری کند، مشمول ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری می‌شود. اگر کلاهبرداری ساده باشد، علاوه بر رد مال به صاحبش، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده محکوم می‌شود. اما اگر کلاهبرداری مشدد باشد، کلاهبردار علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، محکوم به از دو تا ده سال حبس، انفصال ابدی از خدمات دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده  می‌شود.

وی همچنین در ادامه گفت: جزای کلاهبرداری از سرقت تعزیری (یعنی سرقتی که جزای آن در شرع ثابت نبوده و به نظر قاضی واگذار شده) بیشتر است و جزای نسبتا سنگینی دارد. 

این وکیل درباره اینکه آیا شکایت مردمی که مورد کلاهبرداری قرار بگیرند تا چه حد قابل پیگیری است اظهار کرد: اکثر مردم نسبت به کلاهبرداری شکایت می‌کنند، اما مهم پیگیری آن است. دادستان هم به عنوان مدعی العموم موظف به پیگیری کلاهبرداری است، اما اگر خود فرد که علیه‌اش کلاهبرداری شده پیگیری نکند به نتیجه نمی‌رسد.

چرا کلاه مردم به‌راحتی برداشته می‌شود؟
گذشته از موضع قانون در برابر کلاهبرداران، در این سوی ماجرا افرادی هستند که مورد کلاهبرداری قرار می‌گیرند. به‌گفته کارشناسان اگر افراد در برابر کلاهبرداران ایمن باشند، پدیده کلاهبرداری نمی‌تواند گسترش پیدا کند. اما چرا کلاه مردم به‌راحتی برداشته می‌شود؟

یک روان‌شناس با تحلیل رفتار مردم در برابر کلاهبرداری می‌گوید: نداشتن ذهن پرسش‌گر و علمی و داشتن طمع مالی دو دلیل عمده‌ برای فعالیت کلاهبرداران در جامعه است.

دکتر مهدی ملک‌محمد -روان‌شناس و عضو انجمن روان‌شناسی ایران- در گفتگو با فرارو گفت: دلایل کلاهبرداری در ایران به سابقه فرهنگی جامعه ایران بازمی‌گردد. روان‌شناسی مردم ایران در طول چند سال نشان‌دهنده عوامل گرایش به کلاهبرداری، رمالی و... است. 

وی ادامه داد: یکی از موارد مهمی که در گرایش مردم به این عوامل موثر است، ذهن غیرعلمی ایرانیان است؛ دودوتای مردم ما همیشه 4 نبوده، بلکه گاهی 5 هم بوده است. هنگامی که با یک جامعه علمی مواجه باشیم که همه‌چیز آن سرجای خودش باشد و هرکس در حوزه خودش سخن بگوید و فعالیت کند، ذهن آن جامعه علمی خواهد بود. در ذهن غیرعلمی مردم ممکن است بگویند متخصصین اقتصادی خیلی از مسائل اقتصادی مردم را نمی‌توانند درک کنند. هنگامی‌که چنین گرایشی در جامعه ایجاد شود، بستری برای کلاهبرداران ایجاد می‌شود تا ادعاهایشان را مطرح کنند. ذهن علمی پرسشگر است اما ذهن غیرعلمی برمبنای اطاعت شکل گرفته و به‌راحتی تسلیم می‌گردد. 

این روان‌شناس در ادامه به دومین ویژگی که منجر به موفقیت کلاهبرداران می‌شود پرداخته و اظهار کرد: دومین ویژگی طمع برای رسیدن به مال در یک شب است. کلاهبردار از طمع صحبت می‎‌کند و وعده‌های بزرگی به مردم می‌دهد. از آن‌جایی که مردم به چیزهایی که یک‌شبه بتوانند به آن‌ها برسند گرایش دارند، به این وعده‌ها طمع می‌کنند و مورد کلاه‌برداری قرار می‌گیرند. طمع کردن برای رسیدن به مال زیاد در مدت زمان کم از ویژگی‌های فرهنگی و روان‌شناختی ایرانیان است. 

ملک‌محمد همچنین گفت: گفته می‌شود که مردم ما به طور کلی از اعتماد اجتماعی ضعیفی برخوردارند. این درست است؛ مردم به حرف‌های دیگران اعتماد ندارند که سبقه‌ای تاریخی نیز دارد و کهن‌الگوی جمعی بی‌اعتمادی در آن‌ها شکل گرفته است. اما این بی‌اعتمادی ربطی به کلاهبرداری ندارد. هنگامی‌که فرد کلاهبردار از وعده‌ها و از انگیزه طمع و ذهن غیرپرسشگر استفاده کند موفق می‌شود تا اعتماد کسب کند. 

وی در ادامه درباره اینکه این ویژگی‌ها در اکثریت مردم وجود ندارد تصریح کرد: نمی‌توان گفت 75 میلیون ایرانی همگی دچار کلاهبرداری می‌شوند، چرا که بخش زیادی از مردم وارد پروژه‌هایی که وعده بزرگی در آن داده می‌شود نمی‌شوند و با ذهن پرسشگر عمل می‌کنند.

سایه استرس اقتصادی بر زندگی
عضو انجمن روان‌شناسی علاوه بر اشاره به اینکه مردم ذهن خرافاتی و غیرپرسشگر دارند به استرس‌های اقتصادی در زندگی آن‌ها نیز اشاره کرده و در این‌باره توضیح داد: کلاهبرداری در فرآیندی رشد خواهد کرد که استرس مالی بیشتری برای آن‌ها وجود داشته باشد؛ یعنی شرایطی که مردم نتوانند در آن موفقیت مالی پیدا کنند. بستر استرس اقتصادی بر افزایش و گسترش کلاهبرداری تاثیر دارد. 

دکتر ملک‌محمد همچنین گفت: ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید "من آنقدر پول‌دار نیستم که کفش ارزان بخرم!" این یعنی وقتی کفش ارزان می‌خری در آن مشکلی وجود دارد. این تفکر اما تفکر ایرانی نیست و از نظر من اگر کلاهبرداری گسترش بیابد مردم در آن بی‌تقصیر نخواهند بود چرا که دچار طمع و استرس اقتصادی‌اند.

این روان‌شناس در ادامه در پاسخ به این‌که آیا آگاهی‌بخشی می‌تواند کاهبرداری را کاهش دهد، اظهار کرد: از نظر من باید باید مفهومِ کلی نقد و پرسش‌گری را در جامعه ترویج کرد تا باعث شود که در راستای آن رفتارهایی همچون کلاهبرداری نیز کاهش پیدا کند. جامعه‌ای که در آن نقد و سئوال باشد در برابر وعده‌های اقتصادی خواهد ایستاد. 

وی در مورد لزوم شفاف‌سازی اقتصادی گفت: یکی از مواردی که می‌تواند به صورت خاص جلوی کلاهبرداری را بگیرد "شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی" است. برای مثال شرکتی مانند پدیده شاندیز یکسری تبلیغات وسیع را از طریق صداوسیما انجام داد که بعدها معلوم شد در آن کلاهبرداری و تقلب هست. در چنین حالتی که مردم تبلیغات این شرکت را از راه‌های رسمی آن ببینند گمان می‌کنند حتما مورد تایید است. اما پس از مدتی که مردم شبهه‌هایی در آن می‌بینند با غیرشفاف بودن مسائل اقتصادی مواجه می‌شوند. بستر غیرشفاف باعث کلاهبرداری می‌شود. مثالی در این مورد شبکه Facebook است. مسئولین این شبکه هرسال میزان درآمد سالانه و راه‌های آن را اعلام می‌کنند که شفاف‌سازی کاملی است.

مهدی ملک‌محمد در انتها نتیجه‌گیری کرد: درنتیجه عدم شفاف‌سازی مسائل اقتصادی در جامعه ما به‌اضافه استرس مالی موجود در افراد و همچنین ویژگی‌های روان‌شناختی و فرهنگی مانند پرسشگر نبودن و طمع‌داشتن منجر به رشد فرآیندی مانند کلاهبردی شده‌اند. 
bato-adv
PEYMAN
Iran, Islamic Republic of
۰۱:۵۳ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۳
فقط یک دلیل دارد و آن فقر است. فقر باعث میشود شعور مضمحل شود و انسان نتواند سوال کند. بدتر از فقر عدم اعتماد به آینده است و همه دنبال چیزهای موجز هستند مثلا قرعه کشی بانکی و یا مسابقات تلویزیونی و غیره و ذالک.
فقر را در جامعه برطرف کنید همه چیز خودبخود درست میشود. اما متاسفانه فقر در جامعه ریشه دوانده و فقر باخودش همه بدیها را می آورد و مناسفانه دولتها هم در ایران تابحال فقط به طبل آن کوفته اند.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۸:۴۸ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
فیش های تلفن را نگاه کنید هزینه ADSL ملیات و عوارض اضافه شده، مگه تغییراتی انجام شده که پول اضافه از مردم میگیرند ، خواهشاً مسئولان ذیربط شفاف سازی کنند که اگر اشتباهی پول میگیرند برگردانند. با تشکر
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۵۴ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
چون اغلب کلاه بردار قانون رو بهتر از وکلا و قضات بلدن و راهای فرارشو تمرین میکنن ولی قانون گذارها در این رابطه کند عمل میکنن .
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۰۹ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
متاسفانه يكي از دلايل عمده كلاهبرداري و موفقيت كلاهبرداران همكاري برخي از وكلا و حقوق دان ها با ايشان قبل از كلاهبرداري و حمايت و تفسير به نفع كلاهبردار در خصوص مواد قانوني توسط برخي قضات بعد از كلاهبرداري مي باشد .
ناشناس
-
۱۴:۳۴ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
اي بابا مگه ديگه كلاهي هم براي مردم بيچاره باقي مانده است
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۱۱
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۴۶ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
در مورد کلاه برداریهای به ظاهر قانونی هم مطلبی بنویسید. اس ام اسی دریافت میکنید که به عناوین مختلف از شما درخواست میکند عددی را به همان شماره یا شماره خاص دیگری اس ام اس کنید. غافل از اینکه با این کار در یک عمل هماهنگ شده با مرکز مخابرات و قرادادهای بینابینی مبلغی گاه تا چند صد تومان و حتی ممکن است چند هزار تومان از شارژ سیمکارتتان کم شود و یا در خطهای دائمی به هزینه تلفنتان اضافه شود. حال تصور کنید اینگونه پیامها روزانه به میلیونها نفر ارسال میشود و ماهانه میلیاردها تومان به جیب مبدعان آن واریز میکند. در بسیاری از مسابقات تلفنی تلویزیونی و ماهواره ای هم کلاه برداری مشابهی تحت عنوان مسابقه بزرگ با جایزه بزرگ برگزار میشود که با سئوالات بسیار ساده و پیش پا افتاده بیننده را مجاب میکند به تلویزیون مورد نظر تلفن کند و البته که پس از تماس به بهانه های مختلف دقایق و حتی ساعتهای متمادی تلفن کننده را پای تلفن نگه میدارند غافل از اینکه تلویزیون مورد بحث در قراردادی که با شبکه مخابراتی دارد هزینه بسیار زیادی علاوه بر هزینه تلفن بر روی قبوض شما وارد میکند که مستقیما از طریق شرکت مخابراتی به جیب تلویزیون وارد میشود. بسیاری از شرکتهای مشاوره تلفنی به ظاهر رایگان نیز از چنین حربه ای برای خالی کردن جیب مشتریان استفاده میکنند.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۸:۰۱ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
خب عدد رو به اون شماره ارسال نکنید...
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۵۳ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
علت نه تقصیر کلاهبردارن است و نه تقصیر مالباختگان. ساده لوحی و کاهش ضریب هوش یک روند طبیعی در اثر فرآیند تکامل است. برابر مطالعات مراکز تحقیقاتی و دانشگاه های معتبر این یک پدیده جهانی است و انسانها در اثر زوال تدریجی قوای ذهنی در حال احمق تر شدن هستند. دلایل آن بسیار است که در این مقال نمیگنجد. اجمالا میشود به تخریب های غیر قابل ترمیم دی ان ا، انباشته شدن جهشهای ژنیتیکی مخرب در طول نسلها، اتکا بیش از حد بر تکنولوژی و همچنین پارادایم های زندگی مدرن اشاره کرد. از سویی دیگر تفکر انتقادی و رفتار خردمندانه کارکردهای اجتماعی خود را از دست داده اند. همچنین افراد کم هوش بیشتر تولید مثل مینمایند و این باعث میشود تا حد متوسط ضریب هوش جامعه پایین بیاید همچنین. در بعضی جوامع که ازدواجهای فامیلی گسترده است، تحلیل و زوال قوای ذهنی بسبار سریعتر رخ میدهد.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۱۶ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۳
بهترين كامنت
افراد باهوش كمتر توليد مثل ميكنن
بيشتر مهاجرت ميكنن
در نتيجه خنگ هاي باقي مانده روز به روز جمعيت بيشتري پيدا ميكنند
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۰۱ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
قانون ما صراحتا به نفع کلاهبردارهاست و آنها هم از این موضوع آگاهند و از خلا ها و نواقص فاحش قانون دقیقا خبردارند. به همین خاطر به راحتی و بدون استرس کارشان را میکنند. بماند برخورد قضات با مالباختگان که که همه میدانند لحنشان همیشه علیه فرد محق هست!!!!!
ایرانی
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۲۵ - ۱۳۹۴/۰۶/۰۲
چرا هی غر می زنید ، چند سال پیش در کشور کویت ، در جشنی عمومی ، مسابقه ای برگزار می شود و یک نفر برنده یکدستگاه خودرو می شود و برنده مذکور با بی علاقه گی میرود و سوئیچ خودرو را می گیرد چون یک مدل بالاتر از آن را داشته است .
مجله فرارو