از چگونگی لغو تحریم‌ها تا خواسته‌های خارج از چارچوب لوزان

فرارو- "اراده سیاسی امریکا و اعضای 1+5 در حصول توافق با ایران تعیین کننده است." یک تحلیل گر مسایل هسته ای با بیان این مطلب موانع موجود در مسیر دستیابی توافق را تشریح کرد.

ششمین دور از مذاکرات هسته‌ای برای نگارش متن توافقنامه‌ی نهایی روز پنج‌شنبه – 14 خرداد - در وین آغاز شد و هم‌چنان ادامه دارد.

عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه و سرپرست مذاکره‌کنندگان ایرانی در وین، این مرحله از گفت‌وگوها را "سخت و پیچیده" خوانده و درعین حال تاکید کرده است که دو طرف در نگارش متن توافق نهایی "پیشرفت‌های زیادی" داشته‌اند.

یکی از کارشناسان تیم هسته‌ای ایران نیز روز جمعه- ۱۵ خرداد - به خبرگزاری صدا و سیما گفته بود «با پیشرفتی که در نگارش متن توافق‌نامه احتمالی حاصل شده، ممکن است این دور از مذاکرات بدون وقفه تا تاریخ دهم تیر همچنان در جریان باشد.»

اکنون با رسیدن به مرحله حساس مذاکرات باید دید که مذاکره کنندگان هسته ای در فرصت باقی مانده چه موانعی پیش رو دارد و چقدر باید به رفع آن موانع امیدوار بود. حسن بهشتی پور تحلیلگر مسایل هسته ای در گفت و گو با فرارو مهم ترین موانع بر سر راه توافق ایران و اعضای 1+5 را تشریح کرد و گفت: به اعتقاد من مهم ترین مساله باقی مانده در مورد چگونگی لغو تحریم ها است.

وی افزود: بحثی که اکنون مطرح می شود این است که لغو تحریم ها به صورت یکجا اعلام شده اما اجرای آن بر اساس جدولی صورت گیرد که هنوز در مورد مشخصات آن جدول توافقی صورت نگرفته است.

بهشتی پور در ادامه به حل و فصل نشدن مسایل موسوم به (ابعاد احتمالی نظامی ) PMD اشاره کرد و گفت: یک سری اتهامات در سال 2007 از سوی مراکز اطلاعاتی برخی کشورهای دنیا به ایران وارد شد. آنان ادعا می کنند که ایران بین سالهای 2000 تا 2003 در این زمینه اقداماتی کرده است. البته ایران در همان سال توضیحاتی داد که از سوی آنها پذیرفته نشد و نهایتا در سال 2011 آقای آمانو در پیوست گزارش خود به این اتهامات ادعایی اشاره کرد.

وی اضافه کرد: اگرچه ایران هیچ وقت این اتهامات را نپذیرفته و از آن تحت عنوان PPI (موضوعات گذشته و حال) یاد می کند اما این مساله از جمله موضوعات جدی است که حل و فصل آن برای دستیابی به توافق هسته ای ضرورت دارد.

این کارشناس مسایل هسته ای همچنین به پروتکل هسته ای اشاره کرد و گفت: یک اشتباهی که در داخل ایران – به خصوص در مطبوعات – صورت می گیرد ، مخلوط کردن دو مساله PMD  و پروتکل الحاقی است در حالی که این دو موضوع به هم ربطی ندارند.

وی توضیح داد: پروتکل الحاقی یک سند بین المللی است که 147 کشور دنیا آن را امضا کرده و اجرا می کنند. این موضوع نیز یکی دیگر از مسایلی است که برای رسیدن به توافق باید تکلیف آن روشن شود. ایران در این خصوص نهایتا می تواند مانند برخی از کشورها مثل آمریکا، چین و ... خواستار اجرای آن بر پایه یک توافق جانبی شود. به این معنی که پروتکل را بپذیرد و در یک توافق جانبی چگونگی اجرای آن – مثلا این که شامل مراکز نظامی نشود و ... – را روشن کند.

به گفته بهشتی پور، پروتکل الحاقی از جمله موانع موجود در راه توافق هسته ای است زیرا اجرای آن علاوه بر دولت به تصمیم مجلس شورای اسلامی و شورای امنیت ملی نیز بستگی دارد.

این کارشناس مسایل هسته ای با بیان این که به نظر می رسد موانع تازه ای هم در راه توافق هسته ای ایجاد شده است، گفت: از مصاحبه اخیر آقای ظریف و اینکه وزرای خارجه چین و روسیه در دیدار با ظریف – در شانگهای – بر ضرورت پایبندی طرفین به کلیات توافق لوزان تاکید کردند، اینطور استنباط می شود که خواسته هایی خارج از چارچوب تفاهم لوزان مطرح شده است. این درحالی است که قرار بود مذاکرات در چارچوب مورد توافق ادامه یابد لذا این خواسته ها که از جزییات آن اطلاعی نداریم نیز می تواند از جمله موانع موجود بر سر راه توافق هسته ای در روزهای آینده باشد.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا غیر از موانع فنی، با موانع سیاسی هم در مسیر انجام توافق هسته ای مواجه هستیم؟ گفت: موضوع PMD در حقیقت یک مانع سیاسی است که باید با راهکارهای سیاسی حل و فصل شود. در حقیقت بهانه هایی است که از سالها قبل عنوان شده و سند و مدرکی برای آن نیست. لذا برای دستیابی به توافق جامع باید از روش های سیاسی بهره گرفت و این موضوع را حل و فصل کرد.

بهشتی پور اراده سیاسی آمریکا و اعضای 1+5 را شرط لازم برای تحقق توافق هسته ای در موعد مقرر دانست و ابراز امیدواری کرد که در صورت وجود این اراده، مذاکرات هسته ای در فرصت باقی مانده به نتیجه برسد.