اقتصاد شیر گاو پلنگی

یادداشت دریافتی- خضر شریفی*؛ بیشتر مردم ایران مسلمان هستند، نماز می‌خوانند، روزه می‌گیرند و به تکالیف دینی اسلام عمل می‌کنند اما آیا اسلام صرفاً به نماز و روزه و حج است یا اینکه دین برای اقتصاد وسیاست ما هم برنامه دارد؟

انجام عبادت‌های اسلامی را پذیرفته‌ایم ولی هیچ بویی از فرهنگ اسلامی نبرده‌ایم. اقتصادی داریم که نه سرش به اسلام می‌خورد نه تهش به دین.

بخشی از اقتصاد ایران نشات گرفته از اقتصاد سوسیالیستی است. در این اقتصاد دولت همانند یک پدر برای جامعه عمل می‌کند، تمام ابزارهای تولید در اختیار دولت است. در این نظام اقتصادی تلاش برای بی‌طبقه کردن جامعه است.مردم باید تا جایی که می‌توانند کار کنند و به اندازه نیاز خود از درآمد‌های حاصله بردارند.

در مورد کشور ایران نمی‌توان گفت که نظام سوسیالیستی در آن حاکم است اما دولت ایران از لحاظ میزان دخالت در اقتصاد، شبیه نظام سوسیالیستی است. این باعث عدم کارایی بخش خصوصی شده و دولت هم نمی‌تواند تمام صنایع را بهدرستی اداره کند در نتیجه عدم کارایی در اقتصاد کشور به وجود می‌آید. با سیاست خصوصی سازی، تلاش‌هایی برای کم کردن اندازه دولت شده، اما این سیاست ناکارآمد بوده است.

از طرف دیگر بیشتر منابع درسی دانشجویان رشته اقتصاد، لیبرالیستی بوده و فقط ترجمه شده است. اساس نظام اقتصادی لیبرالیسم، آزادی فردی بوده و فرد را بر جامعه ترجیح می‌دهد. آنچه که اقتصاد‌دانان ایران آموخته‌اند، اقتصاد لیبرالیستی می‌باشد و به همین خاطر در اسلامی کردن اقتصاد به مشکل برمی‌خورند.

چرا در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنیم اما یک نظام اقتصادی واقعا اسلامی نداریم؟

چرا در اسلامی‌سازی اقتصاد، تخصص ما فقط در حد اسلامیزه کردن تئوری‌های اقتصاد غرب است ولی در عملی کردن آن‌ها به مشکل بر می‌خوریم؟

چرا فقرا در جامعه بیشتر می‌شوند ولی هیچ تلاشی برای بهتر کردن وضع آن‌ها انجام نمی‌گیرد؟ در اسلام برای حل مشکلی مثل این، خمس و زکات گذاشته شده که باید یک سازمان متولی جمع آوری و توزیع زکات شود.

ما در ایران با یک اقتصادی روبرو هستیم که نه می‌توان گفت، لیبرالیستی است، نه سوسیالیستی؛ در عین حال بعضی تلاش می‌کنند این اقتصاد شیر گاو پلنگی را شاخ و برگ اسلامی بدهند. اما حقیقت این است که اقتصاد اسلامی زمانی اجرایی می‌شود که ماهیت اقتصادی اسلام را شناخته و ساختار اقتصادی را بر اساس آن طراحی کنیم.

---

* دانشجوی رشته اقتصاد دانشگاه علوم اقتصادی