پای گردشگران به جزیره آشوراده باز شد

 بعد از هفته‌ها سکوت درباره جزیره آشوراده، یکی از مهمترین پناهگاه‌های حیات‌وحش ایران که دست‌اندرکاران به تازگی طرحی برای تبدیل این جزیره به یک منطقه گردشگری را دنبال می‌کنند، حالا فرماندار بندر ترکمن از آماده‌سازی مکان‌های اقامتی گردشگران در این جزیره با ظرفیت ١٨٠ تخت در ١٤ روز تعطیلات نوروزی خبر داده است. این درحالی است که اجرای طرح‌های عمومی گردشگری در این جزیره در ماه‌های گذشته با مخالفت گسترده فعالان زیست محیطی و حتی مشاوران رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست مواجه شده است.

چند ماه پیش سازمان‌های میراث فرهنگی و محیط‌زیست تفاهمنامه‌ای را امضا کردند که در مفاد آن، ایجاد و توسعه مناطق گردشگری در یکی از مناطق حفاظت شده زیست محیطی یعنی جزیره آشوراده پیش‌بینی شده بود. امضای این تفاهمنامه با انتقادات گسترده و یکپارچه فعالان محیط‌زیست مواجه شد. آنها که می‌گفتند اجرای چنین طرحی و باز کردن پای گردشگران به یک منطقه زیست محیطی حفاظت شده، حیات‌وحش را در این منطقه که یکی از پناهگاه‌های مهم گونه‌های حفاظت شده است، در خطر قرار می‌دهد.

در این میان حتی افرادی مثل حسین مرعشی، رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم اعلام کرد که اجرای طرح مشابه گردشگری در این منطقه در زمانی که او ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را برعهده داشته پیشنهاد شده بود اما نتایج بررسی‌های مشاوران خارجی نشان داد این جزیره به دلیل حساسیت‌ها و شرایط خاص زیست‌محیطی کشش طرح‌های بزرگ گردشگری را ندارد. این حرف‌ها، نامه‌های فعالان زیست محیطی و انتقادات گسترده‎ای که دولت تاکنون درباره اجرای این طرح دریافت کرده اما همه بی اثر بوده‌اند و پس از چندین هفته سکوت درباره آشوراده حالا خبر رسیده است که امسال مسافران نوروزی می‌توانند برای اقامت به آشوراده بروند. مرجان نازقلچی، فرماندار بندرترکمن دیروز از اجرای طرح اسکان مسافران نوروزی برای نخستین‌بار در آشوراده تنها جزیره ایرانی در دریای خزر خبر داد و گفت: «مکان‌های اقامتی گردشگران در این جزیره با ظرفیت ١٨٠ تخت آماده‌سازی شده است.»

به گفته او، مساحت ٤هکتاری اردوگاه ملی دانش‌آموزی بندرترکمن در جزیره آشوراده و سالن بزرگ آن، محیطی زیبا و آرام بوده و برای اسکان مسافران نوروزی در نظر گرفته شده است.در قالب این طرح، مسافران نوروزی با تعرفه اسکان در مدارس، در جزیره آشوراده اقامت خواهند کرد.آنطور که فرماندار بندر ترکمن گفته، امکانات موردنیاز خانواده‌ها برای طبخ غذا، فضای بازی فرزندان و امکان ماهیگیری و استراحت درکنار ساحل نیز برای مسافران پیش‌بینی شده است.

فرماندار شهرستان ساحلی ترکمن از برگزاری جشنواره‌های مختلف موسیقی، غذاهای سنتی و بازی‌های بومی و محلی نیز در ایام تعطیلات نوروز ٩٤ در این شهرستان و جزیره آشوراده خبر داد و افزود: «این جشنواره از پنجم تا چهاردهم فروردین ٩٤ برگزار می‌شود.»

در سال‌های گذشته تنها امکان انتقال گردشگران با قایق به جزیره آشوراده و بازدید یک‌روزه آنان فراهم بود و حالا آنطور که پیداست به‌رغم مخالفت فعالان زیست محیطی با عمومی کردن گردشگری در این جزیره، مسئولان، تصمیمشان را برای اجرای سیاست‌های معطوف به جذب گردشگران به این منطقه حفاظت‌شده جزم کرده‌اند. این درحالی است که مقاومت‌ها و انتقادات فعالان زیست‌محیطی به این اقدامات ادامه دارد. ازجمله ١٣٠ تشکل حامی محیط‌زیست با تشکیل ستاد مردمی نجات آشوراده اعلام کرده‌اند با اجرای طرح توسعه گردشگری در این منطقه مخالف هستند.

این قدم اول برای اجرای طرح گردشگری است
دکتر«میر مهرداد میرسنجری»، استاد دانشگاه و دبیر علمی و محیط‌زیست این ستاد، پیش‌بینی اقامتگاه‌هایی برای پذیرایی از گردشگران نوروزی در جزیره آشوراده را قدم اول برای اجرا و پیشبرد طرح‌های بزرگ‌تر گردشگری در این جزیره می‌داند. او به «شهروند» گفت: «این‌که در آشوراده مکانی را برای پذیرایی از گردشگران نوروزی مهیا کرده‌اند نشان می‌دهد همه آنچه فعالان زیست محیطی در ماه‌های اخیر برای آن جنگیدند، بی‌نتیجه مانده است و این قدم اول برای اجرای طرح گردشگری است که همه فعالان زیست محیطی معتقدند اجرای آن در جزیره آشوراده منجر به نابودی این منطقه بکر زیست محیطی که پناهگاه حیات وحش و به‌عنوان نخستین منطقه زیست کره جهان معرفی و ثبت شده، می‌شود.»

او با تأکید بر این‌که آشوراده به‌عنوان زون ٢ یا منطقه حفاظت‌شده اعلام شده است، از این‌که مسئولان به‌ویژه در سازمان حفاظت محیط‌زیست از اقداماتی حمایت می‌کنند که آشوراده را با تهدید جدی مواجه می‌کند، ادامه داد: «منطقه‌ای که زون ٢ اعلام شده براساس قانون نمی‌تواند برای فعالیت‌های گردشگری و تبدیل شدن به منطقه گردشگری مورد استفاده تفریحی و تفرجی قرار بگیرد. به عبارت دیگر، شما نمی‌توانید زون ٢ را به زون ٣ یا ٤ تغییر دهید و آن را به‌عنوان منطقه گردشگری تعریف کنید. ما بارها گفته‌ایم و الان هم تأکید می‌کنم که مدیریت فعلی سازمان محیط‌زیست خلاف قوانین بین‌المللی و ملی عمل می‌کند. براساس قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست مواد ٦، ٨ و ١٦ تأکید می‌کند که هیچ ارگانی حق دخالت مناطق حفاظت شده را ندارد و نمی‌تواند این مناطق را به جایی واگذار کند درحالی‌که الان مسئولان این سازمان می‌گویند ما کاربری این جزیره را واگذار کرده‌ایم که این موضوع درواقع به نوعی بازی با واژه‌هاست، برای این‌که آنها عملکرد خودشان را در مورد واگذاری توجیه کنند نمی‌گویند جزیره را واگذار کرده‌اند و برای توجیه قانون اعلام می‌کنند که کاربری آن را واگذار کرده‌اند.»  آنطور که میرسنجری می‌گوید، حضور پیوسته و مستمر گردشگران در این منطقه حفاظت شده موجب توسعه آمد و شد می‌شود و همین موضوع برای محیط‌زیست این جزیره تهدیدی به‌شمار می‌رود: «در محیط‌زیست ما مساله‌ای داریم به نام تناوب آمد و شد که عامل بسیار مخربی است و به‌ویژه در مناطق بکر و حفاظت شده پیامدهای جبران ناپذیری بر جای می‌گذارد.»

از زمان طرح موضوع تبدیل ١٠‌درصد از مساحت جزیره آشوراده به منطقه گردشگری نقد و نظرهای زیادی درباره اجرای این طرح منتشر شده است. به گفته منتقدان، اجرای چنین طرحی به دلایل مختلف می‌تواند به مثابه تهدیدی برای این جزیره باشد. به گفته آنها، بزرگترین خطر، تغییر کاربری آشوراده ورود گونه‌های خارجی و مهاجم و بیماری در مساحت کوچک است. با همه انتقاداتی که فعالان زیست‌محیطی مطرح کرده به نظر می‌رسد قرار نیست از مواضع و برنامه‌ها درباره ایجاد یک منطقه گردشگری در تنها جزیره ایرانی خزر عقب‌نشینی صورت پذیرد. در این میان نباید نقش بسیار پر رنگ و تعیین‌کننده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای پیشبرد این پروژه زیست‌محیطی را فراموش کرد. به‌ویژه آن‌که مسعود سلطانی‌فر، مدیر فعلی این سازمان نشان داده که اولویت این سازمان فرهنگی در این دوره بیشتر درآمدزایی از محل توسعه گردشگری است و طبیعتا در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که اهداف زیست محیطی و فرهنگی در اولویت برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد و آنچه تعیین‌کننده است، درآمدزایی و تحقق اهداف کوتاه‌مدت است، ولو آن‌که این سیاست‌ها در بلندمدت به یک فاجعه زیست‌محیطی تبدیل شود.