زالی: فروش کلیه به خارجی‌ها توهین‌آمیز است

صدای بیمارانی که ماه‌ها پشت در اتاق عمل منتظر مانده اند، خانواده‌هایی که برای تهیه مبلغ زیر‌میزی زمین را به زمان دوخته اند و همراهانی که شب را تا صبح به امید درمان بیمارشان در پیاده رو های خیابان گذرانده‌اند در گذشته به گوش کسی نمی‌رسید.

در چند ماه اخیر اما عزم جزم وزارت بهداشت بر تغییر رویه‌های حاکم بر جامعه پزشکی، مسئولان را بر آن داشت تا ابتدا با تصویب طرح جامع نظام سلامت و پس از آن با ابلاغ کتاب نسبی ارزش گذاری خدمات پزشکی و واقعی کردن تعرفه‌های پزشکی راه پر سنگلاخ درمان را برای شهروندان هموار کنند.

اگر چه به عقیده بسیاری از کارشناسان پزشکی، قضاوت درباره طرح‌های وزارت بهداشت را باید به آینده موکول کرد، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور معتقد است که با همراهی و همکاری جامعه پزشکی می‌توان از تکرار اتفاقات ناخوشایند گذشته جلوگیری کرد. علیرضا زالی در گفت و گو با آرمان این نوید را می‌دهد که تا سه سال آینده و با واقعی شدن تعرفه‌ها می‌توان جامعه پزشکی بدون زیرمیزی را تصور کرد.

 از زمان ریاست شما بر سازمان نظام پزشکی به ویژه پس از استقرار دولت یازدهم بارها بر موضوع گردشگری سلامت تاکید شد. سازمان نظام پزشکی و در گستره‌‌ای وسیع تر، وزارت بهداشت برای تحقق این هدف چه اقداماتی انجام داده‌اند؟

همان طور که اشاره کردید سازمان نظام پزشکی در سال‌های اخیر بارها بر موضوع گردشگری سلامت و افزایش ظرفیت‌های پزشکی در کشور تاکید کرده است. پافشاری ما در این حوزه نیز مبتنی بر ظرفیت‌ها و پتانسیل پزشکی در کشور است. خوشبختانه، در سال‌های اخیر وضعیت پزشکی کشور به شکل حیرت‌انگیزی رشد کرده است. در حال حاضر، در حوزه سلول های بنیادی، پیوند اعضا، بایو تکنولوژی، نانو تکنولوژی، روش‌های مداخله جراحی قلب و عروق، روش های پیشرفته دندانپزشکی، روش‌های جراحی ستون فقرات، درمان نازایی و چشم پزشکی کشور ما نه تنها در میان 26 کشور آسیای جنوب غربی بلکه در مدیترانه شرقی پیشگام و سرآمد است.

 متاسفانه، با وجود تمام ویژگی‌هایی که برشمردم، در سال‌های اخیر از این ظرفیت در راستای گردشگری سلامت بهره‌برداری نشده است. این در حالی است که در شرایط فعلی بدون کمترین تغییر زیرساختی در نظام پزشکی، این ظرفیت را داریم که سالانه پذیرای 5/2 میلیون گردشگر سلامت را در کشور باشیم.

من فکر می کنم، ضروری است تا وضعیت فعلی را تقویت کنیم و با نگاه تجاری به این عرصه وارد شویم. شاید تصور این موضوع برای برخی سخت باشد اما یک گردشگر سلامت 3 برابر گردشگر متعارف به کشور ارز وارد می کند. در بازار رقابتی حاکم بر حوزه گردشگری سلامت در دنیا، وضعیت فعلی به هیچ عنوان مطلوب نیست.

 در حال حاضر، سالانه چه تعداد گردشگر سلامت وارد کشور می شوند؟

آمارهای غیر رسمی حاکی از ورود تنها 400 هزار گردشگر به کشور است.

 فارغ از تعداد گردشگران سلامت که از طریق مرزهای رسمی وارد کشور می‌شوند، چه تعداد ایرانی سالانه به منظور درمان کشور را ترک می کنند؟

به سوال شما از 2 جنبه می توانم پاسخ دهم. اول گروهی هستند که با وجود تمام ظرفیت‌ها و امکانات پزشکی ترجیح می‌دهند روند درمان خود را در کشور دیگری طی کنند. مطمئناً، در این مورد افراد صاحب اختیارند و این موضوع ربطی به نظام پزشکی ندارد اما در مورد بیمارانی که با مجوز وزارت بهداشت کشور را به منظور درمان ترک کردند، باید بگویم که در سال گذشته تنها در هشت مورد وزارت بهداشت این نیاز را احساس کرد که بیمار به خارج از کشور فرستاده شود. به عبارت دیگر، وزارت بهداشت تنها بر هشت پرونده صحه گذاشت و بیمار را به سایر کشورها ارجاع داد.

 تاکید شما بر موضوع گردشگری سلامت با اقدامات اخیر مبنی بر ممنوعیت پیوند کلیه دو شهروند خارجی در ایران به عنوان کشوری که عمل پیوند در آن صورت می گیرد، تناقض دارد. اگر وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی دغدغه رونق این صنعت را دارد چطور قانون گذشته را لغو کرد؟

برخلاف نظر شما، من میان تاکید بر گردشگری سلامت و توقف پیوند کلیه شهروندان خارجی در ایران تناقضی نمی بینم. واقعیت این است که موضوع پیوند کلیه در ایران موضوعی ملی و راهبردی است. زمانی که قصد داریم خدمتی را در داخل کشور به شهروندان خارجی ارائه دهیم، در مرحله اول باید نیازهای درون کشور را مرتفع کنیم.

در موضوع پیوند کلیه در سال های گذشته افراد از کشورهای اطراف به ایران می‌آمدند و از شهروند ایرانی کلیه خریداری می کردند. این مساله به نوعی توهین به جامعه ایرانی بود. ضمن اینکه، به دلیل کسب منفعت اقتصادی، نوعی اغواگری، رفتار غیراخلاقی و غیر قانونی رواج پیدا کرده بود. البته در حال حاضر هم فرد خارجی می تواند یکی از هموطنان خود را برای عمل پیوند به ایران بیاورد.

  این قانون چند ماه پیش و پس از اعتراض وزارت بهداشت و انجمن پیوند اعضای ایران لغو شد و آن طور که مسئولان اعلام کردند در حال حاضر هر گونه عمل پیوند کلیه برای افراد خارجی ممنوع است! 

بله! این موضوع در حال حاضر دچار چالش شده است یعنی، به دلیل کثرت رفتارها و اقدام‌‌های غیر قانونی، وزارت بهداشت با توافق انجمن پیوند اعضای ایران که سازمانی مردم‌نهاد است تصمیم گرفته‌اند تا به منظور سامان‌دهی شرایط پیوند و بازگشت امور به مدار قانونی و اخلاقی، قانون موجود مورد بازبینی قرار بگیرد. بنا به پیشنهاد مشترک وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی کشور و انجمن پیوند اعضای ایران بود تا این فرایند به شکل موقت تعطیل شود.

ضمن اینکه، چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است. زمانی که در کشور تعداد قابل توجهی از افراد در صف پیوند کلیه هستند و در این مورد ما نیاز ملی داریم، صحبت از پیوند اعضا به افراد خارجی محلی از اعراب ندارد.

 احتمالاً، در روزهای اخیر بارها از شما درباره قانون جدید زیر میزی و برخورد با پزشکان متخلف پرسیده شده. به تازگی وزارت بهداشت نیز سامانه اطلاع‌رسانی در باره تخلفات پزشکان را راه اندازی کرده است. تمامی این‌ها حکایت از عزم وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی بر موضوع زیر میزی‌ها دارد. اما این موضوع که اقدامات شما تا چه اندازه به شهروندان نوید برچیده شدن زیر میزی را می‌‌دهد، جای بحث دارد. به عنوان یک مسئول چه تضمینی به شهروندان در رابطه با اجرای این طرح می دهید؟

به نظر من نباید بدبینانه به این موضوع نگاه کرد. ببینید‍! بعد از ابلاغ کتاب ارزش گذاری نسبی خدمات و رشد تعرفه‌‌ها داستان جدیدی در بحث نظام تعرفه‌گذاری کشور مطرح شد. اگر نگاهی به گذشته بیندازیم می‌بینیم که بیش از 20 سال کتاب ارزش گذاری نسبی خدمات  به شکل ثابت باقی مانده بود و بیشتر از شش سال هیچ تغییری در کار جراحی اتفاق نیفتاده بود.

امر مربوط به بیهوشی و داخلی نیز رشدی با شیبی غیرمنطقی را پشت سرگذاشت. همه این ها موجب شد تا سامان دهی تعرفه‌ها در کشور دچار مشکل شود و تا پیش از مهرماه امسال ما شاهد اتفاقات ناخوشایندی در حوزه پزشکی به ویِژه زیرمیزی‌ها باشیم. به تبع، مسئله زیرمیزی موضوعی اجتماعی و چند‌بعدی است و برای حل این مسئله لازم است تا تعرفه‌ها واقعی شوند. گام بعد، موضوع پوشش‌های بیمه‌‌ای است. برای واقعی شدن تعرفه‌ها و البته عدم ورود مردم به این فرایند باید گروه‌های بیمه پایه و تکمیلی وارد کار شوند.

در سال‌های گذشته یکی از موانع بزرگ برای واقعی کردن تعرفه‌ها بیمه‌ها بودند. البته، با توجه به نگاه جدیدی که پس از استقرار دولت یازدهم در وزارت رفاه و شورای عالی بیمه حاکم شده است، این فرصت به جامعه پزشکی داده شد تا نظرات کارشناسی خود را در قالب بازنگری این کتاب ارائه دهند. اما، همان طور که اشاره کردم در قضیه اجتماعی زیر‌میزی‌‌ها باید با نگاهی علاج جویانه و آسیب شناسی وارد شویم و تنها به پرداختن به معلول اکتفا نکنیم. 

 فکر می کنید چه زمانی این طرح به بار می‌نشیند؟

واقعی کردن تعرفه‌ها حداقل سه سال زمان می برد. ضمن اینکه ما باید روز به روز جامعه پزشکی را با خود همراه کنیم. مسلماً، این کتاب در اولین دوره اجرا است و با نواقصی روبه‌رو است. باید این اطمینان را به جامعه پزشکی دهیم که سازمان نظام پزشکی ایران، وزارت رفاه و وزارت بهداشت آماده شنیدن نظرات کارشناسی خواهند بود. بالاخره، پدیده زیرمیزی 20 سال در کالبد نظام خدماتی ما بود و در کوتاه‌مدت تمامی این بساط برچیده نمی‌شود.

 ما شرط تضمین تحقق تعرفه‌ها را در همراهی آحاد جامعه پزشکی می‌دانیم. در این مورد ضروری است تا به شکلی پویا حرکت کنیم.

 تا چه اندازه به همراهی جامعه پزشکی امیدوار هستید؟

بسیار زیاد! جامعه پزشکی در طرح های ملی گذشته در حوزه سلامت همیشه با تردید رفتار می کرد. در گذشته طرحی اعلام می شد و بعد از مدت کوتاهی جامعه پزشکی با شکست طرح مواجه می شد. من فکر می کنم، در حال حاضر بیش از هر زمانی نیاز داریم به جامعه پزشکی این پیام را دهیم که فرایند اصلاح تعرفه ها فرایندی رو به رو جلو، پویا و مبتنی بر نظریات کارشناسی خواهد بود. به طور حتم، هر چه ما بیشتر گروه‌های مختلف پزشکی را با طرح همراه کنیم، امکان موفقیت بالاتر خواهد بود.