طرح تازه آمریکا برای خروج از بن بست مذاکرات چیست؟

فرارو- تلاش ها در نیویورک برای خروج مذاکرات هسته ای ایران از بن بست ادامه دارد. پیشنهادها یک به یک روی میز می آید تا شاید بر پایه آن نظر طرفین برای دستیابی به توافق جلب شود، آخرین دست از این نوع پیشنهادی است که توسط آمریکایی ها ارایه شد.

به گزارش فرارو، هفتمین دور مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در نیویورک به سومین روز خود رسیده است و هنوز ظرفین به شکل دو جانبه در دو سطح سیاسی و کارشناسی در جریان است.

در بخش سیاسی مذاکرات دو جانبه میان معاونان وزیر خارجه ایران، یعنی عباس عراقچی و مجید تحت روانچی با نمایندگان کشورهای عضو گروه 1+5 و همچنین معاون کاترین اشتون در جریان است. در بخش کارشناسی هم حمید بعیدی نژاد به نمایندگی از ایران با طرف های مقابل در حال مذاکره است.

هنوز نه ایران و نه کشورهای عضو گروه 1+5 جزییاتی از محتوای مذاکرات و اینکه تاکنون توانسته اند دو طرف به پیشرفتی دست پیدا کنند اعلام نکرده اند.

اما آنچه تاکنون درباره مذاکرات منتشر شده است و بسیار امیدوار کننده است، تغییر فضای حاکم میان دوطرف نسبت به گذشته است.

پیش از مذاکرات نیویورک به خصوص پس از آنکه ایران و گروه 1+5 نتوانستند در وین6 - که به نوعی آخرین مهلت تعیین شده در بازه زمانی شش ماهه برای دستیابی به توافق جامع و نهایی بود- به توافق برسند، بار دیگر یک فضای بی اعتمادی بر مناسبات ایران وگروه 1+5 حاکم شد.

بر همین اساس پیش از نشست نیویورک، انتظارات از رسیدن به توافق و یا پیشرفت در این دور بسیار پایین آمده بود تا اینکه نخستین روز از هفتمین دور مذاکرات در نیویورک با نشست های عمومی و دوجانبه برگزار شد و اظهارات دیپلمات ها حکایت از آن داشت که فضای مذاکرات تغییر کرده و به گفته عباس عراقچی این فضا بسیار خوب و سازنده است.

در چنین شرایطی است که طرح و پیشنهادهای تازه روی میز قرار گرفته است تا شانس امکان دستیابی به توافق همزمان با بهبود فضای مذاکرات بالا رود.

از جمله این طرح و پیشنهادها، طرح آمریکا برای رفع اختلافات حول موضوع ظرفیت غنی سازی ایران است.

ظرفیت غنی سازی و تعداد سانتریفیوژهای فعال ایران در کنار، زمان اجرای توافق جامع، راکتور آب سنگین اراک و تاسیسات زیرزمینی فردو، تحقیق و توسعه و تحریم ها مهمترین اختلافات ایران و گروه 1+5 برای رسیدن به توافق جامع و نهایی است.

جمهوری اسلامی ایران در سایت های نطنز و فردو نزدیک به 19 هزار سانتریفیوژ نسل اول و دوم در اختیار دارد که البته از این تعداد نزدیک به 9 هزار دستگاه فعال است. با این حال خواست ایران فعال شدن نه تنها تمام این 19 هزار دستگاه بلکه رساندن ظرفیت غنی سازی خود به 190 هزار سو است.

"سو" (SWU- Separate Work Unit)، "واحد کار جداسازی" است که بازتاب‌دهنده ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم توسط واحدهای سانتریفیوژ است.

توان دستگاه‌های نسل اول سانتریفیوژ ایران یا 2 IR- در گزارش‌های مختلف بین ۰.۸ تا ۱.۲ سو برآورد شده است. به این معنا که برای رسیدن به معادل ده هزار سو توان غنی‌سازی اورانیوم، حدود ۱۰ هزار دستگاه نسل قدیم لازم است.

این در حالی است که نسخه آمریکایی ها برای ظرفیت غنی سازی جمهوری اسلامی ایران 1500 دستگاه سانترفیوژ است. موضوعی که تاکنون به شدت از سوی جمهوری اسلامی ایران رد شده است.

در همین حال محمدجواد ظريف، وزیر خارجه ایران، در گفت‌وگویی با شبکه خبری «پی‌بی‌اس» آمريکا، درباره اين که چرا ايران شمار پيشنهادی غرب در مورد تعداد سانتريفيوژ‌های خود را قبول نمی‌کند؟ گفته است «ما برای مذاکره اينجا هستيم و نه برای قبول تصميمات تحميلی.»

پافشاری جمهوری اسلامی ایران روی حق غنی سازی خود، بر اساس خطوط قرمز تعیین شده در ایران، باعث شد که آمریکا تصمیم گرفت پیشنهادی هایی ارائه کند که بر اساس آن تعداد سانتریفیوژهای ایران تغییری نکند.

این طرح که به نوشته نیویورک تایمز، «حفظ صورت ظاهری» نام دارد بر پایه آن اتصالات میان سانتریفیوژ های ایران برداشته شده، اما تعداد سانتریفیوژها ثابت می ماند.

روزنامه نیویورک تایمز نوشت که با این کار تهران می تواند عنوان کند که سانتریفیوژهای خود را دست نخورده نگاه داشته و غرب نیز مدعی شود که فاصله ایران با توان تسلیحاتی را افزایش داده است.

«توان گریز هسته ای ایران» (Break out) یکی از مهمترین موضوعاتی است که به خصوص آمریکایی ها روی آن تاکید دارد. از نظر طرف غربی، قابلیت تولید اورانیوم در ایران تنها به اندازه‌ای پذیرفتنی است که اگر روزی ایران عزم تولید سلاح هسته‌ای داشت، زمان تولید آن حداقل یک‌سال باشد.

بر اساس فرمول Break out، اگر قرار باشد برنامه غنی سازی ایران به قدری محدود شود که غنی سازی اورانیوم لازم برای یک سلاح (25 کیلو اورانیوم 235) حدود یک سال طول بکشد، ایران نمی تواند بیش از 4000 سانتریفیوژ نسل اول در اختیار داشته باشد.

با این حال بر اساس فرمول «حفظ صورت ظاهری» ایران می تواند سانتریفیوژهای با همین تعدادی که اکنون در اختیار دارد حفظ کند اما با قطع اتصال میان سانتریفیوژها ظرفیت غنی سازی ایران کاهش پیدا می کند.

خبرگزاری آسوشیتدپرس با تایید وجود چنین طرحی به نقل از دیپلمات‌ها اعلام کرد که بر اساس پیشنهاد جدید آمریکا، ایران می‌تواند سانتریفیوژهای بیشتری داشته باشد، اما باید تغذیه اورانیوم میان آنها قطع شود.

این پیشنهاد به محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در جلسات خصوصی با حضور کارشناسان آمریکایی در این هفته در نیویورک ارائه شد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت: در روند مذاکرات، ایران همواره خواسته‌های آمریکا مبنی بر کنار گذاشتن برنامه غنی‌سازی اورانیوم را رد کرده است اما اکنون دو طرف درباره پیشنهاد جدید که می‌تواند به ایران سانتریفیوژهای بیشتری واگذار کند، گفت‌وگو می‌کنند.

به گزارش این خبرگزاری، چون زمان زیادی تا ضرب‌الاجل 24 نوامبر باقی نمانده است هر دو طرف تمایل دارند با راه کارهای مختلف بتوانند به توافق دست یابند.

این پیشنهاد در حالی علنی شد که جمعی از سناتورهای آمریکایی در نامه‌ای به جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نگرانی خود را نسبت به آن اعلام کردند.

سناتورهای جمهوری خواه و ضدایرانی پیشنهاد جدید ایالات متحده را نرمش توصیف کردند. این سناتورها معتقدند «وندی شرمن» و «ویلیام برنز»، معاون وزیر امور خارجه امریکا، این طرح را از سر ناچاری ارائه کرده اند.

در این نامه امضا شده "مارک استون کیرک" یکی از سناتورهای طرفدار تحریم ایران، پرسیده است که آیا دولت قطع اتصال میان سانتریفیوژها را به کنار گذاشتن کامل آنها ترجیح می‌دهد؟

این طرح در حالی مطرح شده است که هنوز مشخص نیست که هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران آن را پذیرفته است یا نه. اما اینکه این طرح از سوی جمهوری اسلامی ایران مورد تایید قرار خواهد گرفت یا نه مهم نیست اما آنچه که مهم است عقب نشینی آمریکا از طرح و پیشنهادهایی است که به طور کامل حق غنی سازی ایران را نادیده می گرفت.