سرنوشت تلخ مجسمه‌های یک مرد

یک مجسمه‌ساز پیشکسوت از مجسمه‌هایی می‌گوید که برای شهر ساخته ولی سر از انبارها درآورده‌اند.

ایرج محمدی –مجسمه‌ساز- در گفت‌و‌گو با ایسنا، اظهار کرد: در سال 1350 وقتی تازه از هنرستان فارغ التحصیل شده بودم در مسابقه‌ بزرگ مجسمه‌ برای میدان اقبال اصفهان شرکت کردم و طرحم در آن مسابقه انتخاب شد و به دنبال آن قرار شد که مجسمه‌ شاه‌عباس صفوی را سوار بر اسبش بسازم.

او افزود: من این مجسمه را در هفت و نیم متر با پنج تن برنز ساختم و معتقدم این مجسمه بزرگترین مجسمه‌ برنز ایرانی قبل از انقلاب اسلامی بود. مجسمه‌ شاه عباس پس از مدتی در دروازه‌ شیراز اصفهان که اکنون میدان آزادی نام دارد، نصب شد ولی بعد از انقلاب این مجسمه برداشته شد و خبر دارم تا زمانی که دو سالم بود، در انباری یکی از پادگان‌های شهر نگه‌داری می‌شد.

این مجسمه‌ساز بیان کرد: سال‌ها بعد به من خبر رسید که معاون عمرانی شهرداری اصفهان برای اینکه این مجسمه از هرگونه گزندی دور بماند آن را برده و دفن کرده است. بعدها وقتی در سال‌ 1379 آقای جمشیدی شهردار اصفهان از من خواست که مجسمه‌ای دیگر برای آن میدان بسازم، با من درباره‌ مجسمه‌ شاه‌عباس سخن گفت، من نیز پاسخ دادم که به من خبر رسیده‌ است که آن معاون شهرداری اصفهان که مجسمه را دفن کرده بود گفته‌ است تا زمانی که مجوز نصب مجسمه گرفته نشود، آدرسی از محل نگهداری مجسمه نخواهم داد.

محمدی گفت: شهردار اصفهان نیز پی‌گیر آن شخص شد وقتی به دنبالش رفتم متوجه شدم که فوت کرده است، بنابراین کسی از محل دفن مجسمه‌ برنزی شاه عباس صفوی خبر ندارد.

این هنرمند مجسمه‌ساز گفت: در سال 1379 شهرداری اصفهان از من خواست که مجسمه‌ یکی از اساطیر ایرانی را طراحی کنم. من نیز تصمیم گرفتم که مجسمه‌ کاوه‌ آهنگر را طراحی کنم. روی این اثر حدود 20 ماه کار کردم و این مجسمه که از جنس برنز و در شش و نیم متر تهیه شده بود در اوایل سال 1381 در میدان آزادی اصفهان به جای مجسمه‌ شاه عباس صفوی نصب شد. اکنون ولی این مجسمه چند سال است که برای ساختن مترو از میدان آزادی برداشته شده‌ است و در انباری شهرداری اصفهان قرار گرفته است.

او اضافه کرد: به من گفته شده است که قرار است دوباره این مجسمه را به جای اولش نصب کنند ولی بعید می‌دانم چنین اتفاقی بیفتد چون در زمانی از این مجسمه رونمایی شد که پاره‌ای از اتفاقات پیش آمد و عده‌ای این موضوع را مطرح کردند که میدان آزادی اصفهان محل حضور ضد انقلاب‌ها شده‌ است و به وجود مجسمه‌ کاوه‌ آهنگر هم اعتراض کردند، هرچند آن زمان شهردار وقت اصفهان پای این مجسمه ایستاد ولی بعدها دیدیم که به خاطرموضوع ساخت مترو برداشته شد.

محمدی اظهار کرد: یکی دیگر از مجسمه‌های من که گم شده‌ است و متاسفانه اثری هم از آن نیست، مجسمه سهراب سپهری برای سالگرد فوتش است. کارفرمای تهیه این مجسمه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. قرار بود که این مجسمه در یکی از میادین اصفهان نصب شود ولی به ما گفته شد که این امکان وجود ندارد چون جو موجود در آن منطقه مذهبی است و جایز نیست که مجسمه‌ی سهراب آن‌جا نصب شود این مجسمه نیز راهی انبارهای تالار وحدت شد.

این مجسمه‌ساز مجسمه‌های شهری اظهار کرد: زمانی که من در ایتالیا دانشجو بودم، از ایران به مجسمه‌سازان مطرح سفارش کار می‌دادند. من نیز به خاطر مجسمه‌ شاه‌عباس شناخته شده بودم. آن زمان قرار بود که مجسمه‌ باقرخان، ستارخان، کمال‌الدین بهزاد، عباس‌میرزا و امیرکبیر ساخته شوند و ساخت مجسمه‌ ستارخان به من واگذار شد. این مجسمه حدود چهار متر بود و جنس آن نیز برنز بود.

بعد از ساخت این مجسمه انقلاب شد و بعد از انقلاب نیز مرا خواستند و به من گفتند که بی‌خود این مجسمه‌ها را ساخته‌ام، چه کسی از من خواسته که آن‌ها را بسازم؟ گفتند نه تنها پول مجسمه را نمی‌دهیم بلکه باید پول دریافت شده را برگردانی. من هم که برای این مجسمه یک انباری در ایتالیا کرایه کرده بودم پول پرداخت اجاره بها را نتوانستم پرداخت کنم در نتیجه در عوض اجاره بها، مجسمه را به آن‌ها داده و از دریافت آن صرف نظر کردم.

او در ادامه‌ سخنانش در خصوص سرنوشت مجسمه‌هایش و درباره‌ فعالیت‌ این روزهای خود گفت: اکنون در هیأت داوران، در هیأت انتخاب و... پروژه‌های سازمان زیباسازی شهرداری شرکت می‌کنم اما متأسفانه سازمان زیباسازی شهرداری تهران با ما کار نمی‌کنند. یعنی به من سفارش ساخت مجسمه نمی‌دهد. در نتیجه من از سال 1387 تاکنون، هیچ مجسمه‌ای به سفارش سازمان زیباسازی شهرداری تهران نساخته‌ام. در این سال‌ها من فقط یک کار تهیه کردم و آن هم متعلق به شهرداری منطقه بود.

محمدی گفت: اکنون ساخت مجسمه‌ها به جوانان سپرده می‌شود، یکی فرفره می‌سازد، یکی قرقره می‌سازد و... در نتیجه شهر مانند مهد کودک شده است و می‌بینیم که شهر از مجسمه‌های خوبی مانند فردوسی خالی می‌شوند.

ایرج محمدی متولد سال 1324 است. او از مجسمه‌سازان پیشکسوت مجسمه‌های شهری است که کارهایی مانند مجسمه رفتگر پارک رفتگر، مجسمه ساعی پارک ساعی، مجسمه سعدی پارک گفت‌وگو، مجسمه باغبان پارک شهر و مجسمه امیرکبیر قیطریه را در کارنامه‌ی هنری خود دارد.