آنگلا مرکل در کاخ سفید به اوباما چه خواهد گفت؟

پی جی کراولی، دستیار سابق وزیر امور خارجه آمریکا و استاد روابط بین المللی در دانشگاه جورج واشنگتن در یادداشتی نوشت:

تردیدی نیست که در ضیافت نهاری که برای ملاقات آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان با باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا ترتیب داده شده، در باره ولادیمیر پوتین و بحران اوکراین صحبت خواهد شد ولی موضوع اصلی، افشاگری‌های ادوارد اسنودن در مورد جاسوسی آمریکا از صدراعظم آلمان است.

حتی اگر موضوع ادوارد اسنودن به طور رسمی در دستور مباحث دو رهبر گنجانده نشده باشد شکی نیست که این موضوع هم در گفتگوهای آنها و هم در کنفرانس خبری پس از آن مطرح خواهد شد.

این ملاقات مرکل با رهبر آمریکا چه از نظر فضا و لحن گفتگو و چه از نظر مضامین آن، با سفر تشریفاتی قبلی صدراعظم آلمان به واشنگتن در سال ۲۰۱۱ بسیار متفاوت خواهد بود. در آن سفر ضیافت رسمی یک میهمانی شام در کاخ سفید بود و طی آن باراک اوباما مدال ویژه تقدیر از آزادی را به مرکل اعطا کرد.

رییس جمهور آمریکا از یک مناسبات سازنده و فعال با مرکل صحبت می کرد که از جمله معدود رهبران جهان است که روابط بسیار خوبی با رییس جمهور آمریکا دارد. و مرکل نیز بارها در سخنان خود رییس جمهور آمریکا را "باراک عزیز" خطاب کرد.

ملاقات این بار دو رهبر بسیار کوتاه تر، با تشریفات کمتر و اساسا مربوط به مسایل کاری خواهد بود.

در ملاقات سه سال پیش دو طرف وقت زیادی به حوادث موسوم به بهار عربی، اوضاع لیبی، تونس، مصر و سوریه و اقدامات کشورهای گروه ۸ برای حمایت از جنبش های سیاسی در این کشورها اختصاص دادند. آنها بر موضع خود برای رسیدن به یک راه حل صلح آمیز برای بحران هسته ای ایران نیز تاکید کرده و موضوعات مربوط به استراتژی نظامی در افغانستان را نیز بررسی کردند. و بالاخره بخش دیگری از گفتگوهای آنها مربوط به برداشتن برخی از موانع بر سر راه تجارت آزادتر بین آمریکا و اروپا بود.

اما امسال موضوعات مورد بحث آنها کاملا متفاوت خواهد بود و خوشبختانه تمام آنها موضوعات بدی نیستند. به عنوان مثال از آن زمان تاکنون نه تنها مذاکرات هسته ای با ایران به جریان افتاده بلکه تا حدی هم پیشرفت کرده است. درگیری‌های خشونت آمیز در افغانستان رو به کاهش بوده و روند انتخابات ریاست جمهوری آن کشور نیز خوب پیش رفته است. هر کس دیگری به جای حامد کرزی به مقام ریاست جمهوری برسد مسلما با ادامه ماموریت ناتو در آن کشور موافقت خواهد کرد.

شاید از مسایلی که سه سال پیش مورد بحث بود تنها مورد نگران کننده سرنوشت غم انگیز جنبش های موسوم به بهار عربی است که به غیر از نمونه تونس در سایر کشورها به یک تراژدی انسانی بزرگ بدل شده است.

اما موضوع عاجل و حساس برای غرب اکنون سیاست روسیه در اوکراین و تغییر مرزهای اروپا توسط ولادیمیر پوتین است.

دیگر از کشورهای گروه ۸ خبری نیست ولی کشورهای عضو گروه ۷ سعی دارند دور جدید تحریم و مجازات های اقتصادی علیه روسیه را به شکلی طراحی و اجرا کنند که برای اقتصاد کشورهای اروپایی کمترین عوارض منفی را به بار بیاورد. اما چنین کاری بسیار دشوارتر از آن است که برخی ادعا می کنند.

هزینه ها و پیامدهای این تحریم ها برای دولت روسیه به شدت افزایش یافته حتی اگر به اندازه ای نباشد که مقامات آمریکا آرزوی آن را دارند.

طی روزهای اخیر دولت آمریکا مجموعه تحریم های جدیدی را درمورد بخش فن آوریهای جدید روسیه به اجرا گذاشت و اتحادیه اروپا نیز به سرعت اقدامات مشابهی انجام داد. همکاری اروپا با سیاست تحریم روسیه بسیار مهم است چون در مجموع حجم معاملات تجاری و پیوند اقتصادی اروپا با روسیه بسیار بیشتر از همکاریهای اقتصادی آمریکا با آن کشور است.

باراک اوباما به درستی ضمن تداوم فشار به اروپا برای اتخاذ موضعی قاطع تر در برابر روسیه در این زمینه با شکیبایی عمل می کند.

رهبر آلمان در هماهنگ کردن سیاست های اروپا با آمریکا در قبال روسیه نقش بسیار مهمی دارد. ولی از آن مهمتر این است که مرکل تنها رهبر قدرتمند اروپایی است که تا حدی می تواند روی ولادیمیر پوتین تاثیر بگذارد. مناسبات اوباما با پوتین به بن بست کامل رسیده است.

مرکل در شرایطی با اوباما دیدار می کند که یک هیات ناظر که به ریاست آلمان از سوی سازمان امنیت و همکاری اروپا به شرق اوکراین اعزام شده بود، توسط جدایی طلبان در اسلوویانسک بازداشت شده اند. مسلما رهبر آلمان از رهبران روسیه توقع دارد تا نفوذ خود را برای آزاد کردن اعضای این هیات به کار ببرند. اما این واقعیت که روسیه در این زمینه هیچگونه همکاری نکرده نشان می دهد که کاخ کرملین خواستار افزایش تنش است.

آنگلا مرکل در سفر خود به واشنگتن با کریستین لاگارد رییس صندوق بین المللی پول نیز ملاقات خواهد کرد. بحران اوکراین از یک سو به تضعیف روسیه و از سوی دیگر به تقویت دولت و اقتصاد نحیف اوکراین بستگی خواهد داشت و به این خاطر غرب باید از نظر مالی نیز به روند ادغام اوکراین در اروپا کمک کند.

یکی از گامهای مهم در این زمینه کمک به اوکراین برای برگزار کردن یک انتخابات آزاد و عادلانه در روز ۲۵ ماه مه است. این انتخابات یکی از دردسرهای بزرگ ولادیمیر پوتین است. او سعی خواهد کرد به هر وسیله ای منافع روسیه را تقویت و در مقابل منافع اوکراین را تضعیف کند.

غرب به طرح مشخصی برای کمک به دولت اوکراین نیاز دارد که بتواند در برابر روسیه ایستادگی کرده و در عین حال مسکو نتواند اعتبار و مشروعیت آن را زیر سئوال ببرد.

علاوه بر این رهبران آمریکا و آلمان به پیامدهای طولانی مدت بحران اخیر اوکراین نیز خواهند پرداخت. دولت آمریکا تاکنون در دادن تضمین های امنیتی لازم به اعضای کوچک پیمان ناتو در شرق اروپا پیشرفت خوبی داشته است. استقرار نیروهای ناتو و واحدهایی از ارتش آمریکا در خاک لهستان و جمهوریهای بالتیک بخشی از این اقدامات بوده و به شدت مورد استقبال قرار گرفته اند.

موضوع دیگر گفتگوهای دو رهبر گسترش معاملات تجاری و تسهیل این مبادلات بین اروپا و آمریکا خواهد بود. ولی آنها در این زمینه باید به مسئله انرژی اولویت بیشتری بدهند. چندین کشور اروپایی، از جمله آلمان، به شدت به گاز روسیه وابسته اند و این وابستگی برای دولت روسیه در بحران اخیر یک اهرم فشار نیرومندی است.

همانطور که جان کری وزیر خارجه آمریکا در سخنرانی اخیر خود در شورای کشورهای عضو پیمان ناتو گفت دولت آمریکا اکنون در زمینه انرژی، حربه جدیدی دارد. بحران اوکراین فرصت بسیار مناسبی است تا کشورهای اروپایی به سمت تامین انرژی مورد نیاز خود از منابع دیگر حرکت کنند.

با وجودیکه موضوع بحران اوکراین و سیاست غرب در قبال روسیه بخش اعظم گفتگوهای دو رهبر را به خود اختصاص خواهد داد اما بدون شک مرکل نمی تواند به موضوع افشاگریهای ادوارد اسنودن بی توجه باشد.

از زمان افشای شنود تماسهای تلفنی مرکل توسط نهادهای اطلاعاتی آمریکا این اولین بار است که رهبران دو کشور با یکدیگر ملاقات می کنند. دولت آمریکا نباید تاثیر این موضوع بر افکار عمومی و دولتهای اروپایی را دست کم بگیرد.

اروپایی ها از اصلاحاتی که باراک اوباما قرار است در فعالیت نهادهای امنیتی آمریکا اجرا کند استقبال کرده اند. اما حتی اگر این موضوع از سرخط خبرهای داغ حذف شده دولت آمریکا باید آن را پیگیری کند.

مرکل گفته است که برای ترمیم صدمه ای که به مناسبات دو کشور وارد شده به بیشتر از یک ملاقات نیاز هست. اما این دیدار می تواند یک گام مهم و ضروری در همان مسیر باشد.