نشانه‌شناسی یک سفر بی سر و صدا به تهران

فرارو- پرونده هسته ای ایران در مسیر "عادی" شدن است. نشانه هم برای اثبات این واقعیت کم نیست؛ تازه ترین آن همین سفر بی سرو صدای معاون امور پادمان‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران.

به گزارش فرارو، تِرو واریورانتا٬ معاون امور پادمان‌های آژانس هفته گذشته به ایران آمد، با مقامات فنی و حقوقی سازمان انرژی اتمی دیدار و گفتگو کرد و رفت. اما خبر انجام این سفر بدون ذکر جزییات تازه دیروز منتشر شد.

سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیروز خبر داد که تِرو واریورانتا٬ معاون امور پادمان‌های آژانس «روزهای پایانی هفته گذشته» برای «گفت‌و‌گوهای غیر رسمی» در قالب «تماس‌های منظم میان ایران و آژانس»٬ به تهران سفر کرده است.

بر این اساس به استناد سخنان سخنگوی سازمان انرژی اتمی حداقل از سفر معاون آژانس به ایران حدود یک هفته می گذرد اما در طول این یک هفته هیچ فضاسازی رسانه ای و مانور تبلیغاتی حول محور این سفر انجام نگرفته است.

پیش از این حتی سفر بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران برای بازرسی های عادی و نوبه ای شان از تاسیسات هسته ای کشورمان با سرو صدا و تبلیغات بسیاری روبرو می شد چه برسد به اینکه یکی از مقامات بلند پایه آژانس همچون معاون امور پادمان های آژانس تصمیم بگیرد به ایران سفر کند.

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی از دوسال پایانی دولت محمود احمدی نژاد، توافق کردند که زمینه مختومه شدن پرونده ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران موسوم به مطالعات ادعایی را مختومه کنند.

در طول این سال ها ایران و آژانس چندین دور مذاکره انجام دادند و مقامات آژانس بین المللی از جمله مدیر کل آژانس سفرهای متعددی به تهران داشتند. هر چند در نهایت این سفرها منتج به نتیجه ملموس و عملی هم نشد.

این سفرها همواره زیر ذره بین رسانه ها بوده است و با وجود آنکه رفت و آمدهای مقامات آژانس به ایران، ذیل وظایف فنی و حقوقی آژانس بوده است عمدتا بازتاب آن سیاسی و رسانه ای بوده است.

رویکرد آژانس هم در سیاسی شدن این مذاکرات و بازرسی ها بی تاثیر نبوده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی اگر چه در اهداف و وظایف یک نهاد فنی و حقوقی تعریف می شود اما در عمل در سال های اخیر به خصوص در قبال پرونده هسته ای ایران تحت سلطه اراده سیاسی قدرت‌های غربی و بالاخص ایالات متحده آمریکا بوده است.

با تغییر دولت در ایران و بالطبع تغییر رویکردها و تاکید جمهوری اسلامی ایران بر وجود اراده کافی برای حل و فصل پرونده مطالعات ادعایی و پاسخ به همه سوالات و ابهامات حول محور ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران، این ضرورت مورد توجه قرار گرفت که تنها اراده ایران کافی نیست و شرط دستیابی به توافق نهایی، پرهیز آژانس از سیاسی کاری و تمرکز بر اهداف و وظایف خود است.

به نظر می رسد با رسیدن به این درک مشترک هم ایران و هم آژانس در تلاشند تا نگاه سیاسی را از پرونده فنی و حقوقی هسته ای ایران دور کنند که پیش نیاز آن دور شدن جنجال آفرینی ها و فضا سازی ها رسانه ای است. در صورتی که دو طرف چنین رویکردی را پیش از این در دستور کار قرار می دادند شاید اصلا نیازی نبود که تا این اندازه پرونده هسته ای ایران در عرصه بین الملل برجسته شود و این پرونده به یک موضوع لاینحل تبدیل شود.

ورود رویکردهای و نگاه های سیاسی هم پرونده هسته ای ایران را به صدر اخبار رسانه های جهان کشاند و هم آژانس را از وظایف خود دور کرد. احساس نیاز به تغییر در رویکردها تنها در آژانس نبوده است. نیاز بود که ایران همچنین تغییری را داشته باشد که به نظر می رسد هر دو طرف به چنین تغییری دست زده اند.

سفر معاون پادمان های آژانس تا وقتی از سوی آژانس رسانه ای نشد، مقامات ایرانی هم درباره آن اطلاع رسانی نکردند. که البته اصلا واقعا نیازی نبوده است که اطلاع رسانی شود.

گره اصلی پرونده هسته ای ایران در حال حاضر در بخش مباحث فنی و حقوقی است، مباحثی که تخصصی است و ورود به آن نیازمند داشتن اطلاع کافی است. این اطلاع هم عموما نزد همه مخاطبان رسانه ها وجود ندارد و شاید اطلاع رسانی در این باره تنها به حاشیه سازی دامن بزند و منجر دور شدن طرفین از اهداف اصلی شود.

نظارت بر برنامه هسته ای کشورهای که دارای پرونده عادی در آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند هم همین روند را طی می کند. کمتر خبری در آرشیو رسانه های جهان یافت می شود که دال بر سفر مقام عالی رتبه و یا بازرسان به کشورهایی همچون فرانسه، اتریش، برزیل و یا ونزوئلا باشد. چرا که این دست بازرسی ها و سفرهای مقامات آژانس به کشورهای عضو، امر عادی است.

این شرایط برای ایران هم باید حاکم شود. برای عادی شدن پرونده هسته ای ایران باید نگاه ها به این دست سفرها و بازرسی ها عادی شود و ایران و آژانس هم نسبت به آن عادی برخورد کنند، همچون برخوردی که هم اکنون دارند.