شی جین‌پینگ، در اولین سال خود چه کرد؟

قرار بود بازدید شی جین‌پینگ از خانه سالمندان "سی جی کینگ" پکن در دسامبر گذشته اتفاقی عادی و فرصتی برای عکاسی خبرنگاران باشد.

رئیس جمهوری چین کمتر از یک ساعت در آنجا ماند و پس از تمجید از کتابخانه و بازدید از سالن غذاخوری، به اتاق گروه سرود رفت تا آن‌ها را در خواندن یک سرود قدیمی کمونیستی همراهی کند.

ولی از زمان انتشار خبر بازدید کوتاه آقای شی، این خانه سالمندان تبدیل به یک جاذبه توریستی شده است.

ژانگ ونا، یکی از کارمندان این مرکز، می‌گوید چندین هفته است که تلفن بی‌وقفه زنگ می‌زند و همه می‌خواهند از "مسیر گشت شی جین‌پینگ" دیدن کنند.

او می‌گوید: "ما بازدید کنندگان را از مسیری که رئیس جمهور رفته است می‌بریم. آنها می‌خواهند از همان اتاق‌ها و افرادی که او دیده است بازدید کنند."

امسال تقریبا ۷ هزار نفر از این خانه سالمندان بازدید خواهند کرد. لیست انتظار ۵ هزار نفره پر شده است.

این پدیده را می‌توان "اثر شی" نامید. پس از بازدید قدرتمندترین مرد چین از جایی، محبوبیت این مکان افزایش جهشی پیدا می‌کند.

آقای شی پس از بازدید از این خانه سالمندان، برای خوردن ناهار به یک رستوران بین راهی رفت.

از آن زمان "غذای دبیرکل شی"، یعنی خورش روده خوک، به پرفروش ترین غذای این رستوران بدل شده است. یک شرکت مسافرتی در پکن این رستوران را به ایستگاه های تور گردشگری خود افزوده است.

"رویای چینی"

پیش از به قدرت رسیدن شی جین‌پینگ، برخی، قابلیت او برای رهبری کارآمد را زیر سؤال می‌بردند. در آن زمان به نظر می‌رسید که حزب کمونیست زیر فشار اختلافات درونی فلج شده است.

ولی این انتقادها سد راه شی جین‌پینگ نشد. او جایگاهش در راس حزب کمونیست چین را با قاطعیت از آن خود کرد.

در این یک سال، آقای شی با اعتماد به نفس قدم‌های بزرگی برداشته است. او در خط مقدم بلندپروازانه‌ترین برنامه اصلاحات سیاسی و اجتماعی چین در چند دهه گذشته قرار گرفته است.

حالا به لطف آقای شی، چین هم دارای یک "رویای چینی" شده: این ایده که شهروندان چین، در صورت همکاری جمعی، می‌توانند به شکوه و افتخارات ملی دست یابند. کارزاری برای از میان برداشتن ریخت و پاش‌ها و کاغذبازی های دولتی هر روز در سرخط خبرها است.

ولی همه تغییرات اعمال شده از سوی رئیس جمهور شی مثبت نیست. در دوره او سانسور اینترنت و رسانه‌ها افزایش شدیدی داشته. همچنین امید به تغییراتی دیگر، مثلاً لغو سیاست ملی تک فرزندی و اردوگاه های کارگری، به یأس بدل شده است.

سیاست خارجی جسورانه آقای شی باعث گسترش بی‌اعتمادی در میان همسایگان چین، بخصوص کشورهای درگیر در مناقشات ارضی در دریاهای شرقی و جنوبی چین شده است.

با این حال، تلاش برای تغییرات بیشتر بی‌وقفه ادامه دارد.

چنگ لی، کارشناس مؤسسه بروکینگز در واشنگتن، می‌گوید: "او باید برای جلب اعتماد و مقبولیت عمومی در اولین سال خود، چند کار متفاوت با نفر قبلی خود انجام دهد."

او می افزاید: "آقای شی یک جدول زمانبندی نیز در ذهن خود دارد."

طبق پروتکل حزب کمونیست، سه نفر از هفت نفر معاونان اصلی آقای شی باید تا سه سال دیگر بازنشسته شوند و این یعنی او باید کارزار اصلاحات خود را با فوریت بیشتری پیگیری کند.

تنها در راس؟

بی‌شک اولین اقدام در دستور کار رئیس جمهور جدید تثبیت جایگاه خود در راس قدرت بوده است.

طی دو دهه گذشته، چین توسط اعضای کمیته دائمی پلیتبوروی حزب کمونیست و به صورت گروهی اداره می‌شد. حالا دیگر تقریباً شکی باقی نمانده که آقای شی، مانند رهبران قدیمی چین مائو تسه تونگ و دنگ شیائوپینگ، خود را از سطح همکارانش بالاتر کشیده است.

هنگامی که دولت در ماه نوامبر از برنامه اصلاحات خود پرده برداشت، انتظار می‌رفت که نخست وزیر چین، لی که چیانگ، نقش کلیدی در شکل گیری این اصلاحات داشته باشد. بنابر عرف چین، نخست وزیر مسئول امور داخلی و بخصوص سیاست‌های اقتصادی است.

در عوض نام شی جین‌پینگ در جای جای طرح اولیه اصلاحات دیده می‌شد.

به طور مشخص، آقای شی در کمیته های راهبردی امنیت ملی و بازسازی ساختاری کشور، برای خود سمت های جدید و مهمی در نظر گرفت. دو هفته پیش اعلام شد که رئیس جمهور همچنین ریاست کمیته دیگری برای نظارت بر اینترنت در چین را نیز بر عهده خواهد داشت.

به گفته بو ژی یوئه، محقق ارشد در دانشگاه ملی سنگاپور، ایجاد این سمت های جدید اقدامی برای تثبیت جایگاه شی جین‌پینگ در ساختار قدرت است.

او می‌گوید: "کاری که او کرده این است که کیک قدرت را بزرگ‌تر کرده، تا سهم بیشتری به خودش برسد. او سازمان ها و سمت های جدیدی برای خود بوجود آورده و جایگاه افراد دیگر را غصب نکرده. و حالا عناوین مهم‌تر نصیب او شده."


احاطه شدن شی جین‌پینگ توسط همکارانی از فراکسیون خود او در حزب کمونیست آشکارا به سود او است.

چنگ لی می‌گوید: "اکثریت مجموعه رهبری در کمیته دائمی پلیتبورو در دست شی جین‌پینگ است."

تنها نخست وزیر لی که چیانگ، از هواداران رئیس جمهور پیشین هو جینتائو، متعلق به فراکسیون دیگری در حزب کمونیست است.

او می افزاید: "نسبت شش به یک واقعاً باعث تحکیم جایگاه او در قدرت شده و به او این امکان داده که هر کاری که می‌خواهد را بکند."

البته تصمیم آقای شی برای تنها ایستادن در راس قدرت خطراتی نیز به همراه دارد.

دیوید زوایگ، استاد علوم اجتماعی در دانشگاه علم و فناوری هنگ کنگ، می‌گوید: "او با تضعیف جایگاه لی که چیانگ دارد ریسک بزرگی می‌کند. در این صورت نمی‌شود تقصیرها را به گردن فرد دیگری انداخت."

حتی اگر این مسأله باعث نگرانی شی جین‌پینگ باشد، مانع او برای راه اندازی یک کارزار ضدفساد، که همکاران او در دولت را نشانه گرفته، نشده است.

"مگس ها" و "ببرها"

تا اینجای کار، ۴۰ هزار مسئول دولتی به دلیل کسب غیر مشروع منابع مالی جریمه شده‌اند. ۱۰ هزار نفر دیگر نیز از کار اخراج شده‌اند و دولت توانسته ۶۵ میلیارد دلار از منابع نامشروع را بازیابی کند.

بسیاری از این مسئولان از دسته "مگس‌ها" هستند: مسئولان رده پایین با قدرت اندک. ولی چند نفر از "ببرها" نیز در دام این کارزار افتاده اند: سران عالی رتبه حزب. ژو یونگ کانگ، رئیس سابق امنیت داخلی و رقیب آقای شی، نیز مورد هدف این کارزار قرار گرفته.

نگرانی از بی ثباتی سیاسی به پاکسازی حزب کمونیست اجازه پیشروی داده. برخی اقدامات شی جین‌پینگ برای افزایش قدرت خود بوده، ولی او برای محافظت از آینده حزب نیز در تلاش است.

به گفته دیوید زوایگ، رهبران دیگر وظیفه نجات حزب کمونیست را به او سپرده اند. حزب کمونیست مملو از فساد شده، برای همین او حاضر شده خطرات مالی را به جان بخرد تا این فساد را ریشه‌کن کند.

آقای زوایگ می‌گوید: "آنها تصمیم گرفته‌اند کارزار موشکافانه ضدفساد خود را با وجود هزینه‌هایی که بر اقتصاد تحمیل می‌کند پیش ببرند. تولید ناخالص داخلی به زودی سقوط می‌کند."

او می افزاید: "یکی از بزرگترین بازارهای مصرف در چین، که معمولاً در محاسبات اقتصادی نادیده گرفته می‌شود، مخارج دولتی از جمله مهمانی‌ها، هدیه ها و سفرها است."

ادامه سرکوب

نگرانی شی جین‌پینگ از بی ثباتی، عدم تحمل مخالفان سیاسی از سوی او را هم توضیح می‌دهد. پیش از به قدرت رسیدن او، بسیاری از چینی‌های لیبرال امیدوار بودند که او مدارای بیشتری در مقابل مباحثات آزادانه و آزادی بیان بیشتر داشته باشد.

در عوض، به نظر عکس این اتفاق افتاده است.

تعداد زیادی از ناراضیان دستگیر شده یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. لیو شیا، همسر برنده جایزه نوبل صلح لیو شیائوبو، با وجود نگرانی‌ها در مورد وضعیت سلامتی‌اش، همچنان در حصر خانگی است.

شو تسی یونگ، حقوقدان مورد احترام، پس از آنکه از مقامات خواست تا دارایی‌های خود را رسما اعلام کنند، به چهار سال زندان محکوم شد. سرکوب مذهبی در سین کیانگ و تبت نیز بی‌وقفه ادامه دارد.

به گفته چنگ لی، سرعت انباشت قدرت توسط شی جین‌پینگ و راحتی او در بکارگیری این قدرت را می‌توان به پیشینه سیاسی او مرتبط دانست. رئیس جمهور شی یک "شاهزاده" است: فرزند یکی از اعضای مؤسس حزب کمونیست.

آقای چنگ درباره آقای شی و نزدیکان او می‌گوید: "یک شاهزاده احساس می‌کند که کشور متعلق به او است. هر دوی هو جینتائو و ون جیابائو، رهبرانی که در ۱۰ سال گذشته چین را رهبری می‌کردند، از خانواده‌های معمولی آمده بودند."

به عقیده آقای چنگ، به آنها به دیده "مدیر" نگاه می‌شد، ولی "صاحبان" سیستم برای رفع برخی از مشکلات کشور دست بازتری دارند. به عنوان مثال، آن‌ها با افرادی که شرکت های دولتی قدرتمند چین را اداره می‌کنند روابط بسیار نزدیکی دارند.

او می‌گوید: "بنابراین آنها می‌توانند آدم‌های خودشان را مجبور کنند تا بخشی از قدرت خود را تسلیم کنند و در نتیجه نظام اقتصادی چین را بازتر کنند و اصلاحات اقتصادی را پیش ببرند."

اخیرا نخست وزیر لی که چیانگ، دومین فرد قدرتمند چین، جلسه پارلمان امسال را با یک سخنرانی دو ساعته درباره وظایف دولت افتتاح کرد.

ولی کسی شک نخواهد داشت که فرد اصلی پشت پرده شی جین‌پینگ است. در تنها کمی بیش از یک سال، او ساختار سیاسی چین را زیر و رو و آن را به ریشه‌های کمونیستی‌اش نزدیک‌تر کرده. بار دیگر تنها یک نفر در راس قرار گرفته است.