جوايز گوي طلايي يا «گلدنگلوب» كه امسال در شصت و نهمين دورهاش به علت حضور «جدايي نادر از سيمين» براي خوانندگان ما اهميتي دوچندان پيدا كرده، از 1944 تاكنون هرساله طي مراسمي در كاليفرنيا به برندگان آن در حوزههاي سينما و تلويزيون اهدا شده است.
اولين دوره مراسم اهداي اين جوايز در ساختماني متعلق به استوديو فوكس قرن بيستم برگزار شد و در طول دهه 1940 و 1950 مكانهاي ديگري براي آن در نظر گرفته شد، از جمله هتل روزولت هاليوود و هتل بورلي هيلز.
در مراسم اهداي جوايز گلدنگلوب، تعدادي از فيلمهاي سينمايي با هم رقابت ميكنند و فيلمها و سريالهاي بلند و كوتاه تلويزيوني نيز رشتههايي كمابيش مشابه با سينما براي رقابت در اختيار دارند. تعدادي از جوايز سينمايي به دو بخش متمايز «درام» و «موزيكال يا كمدي» تقسيم شده است (در زمينه تلويزيون نيز تقسيمبندي كلي «درام» و «كمدي» در جوايز سريالها وجود دارد).
در حال حاضر جوايز سينمايي بهترين فيلم، بهترين بازيگر مرد نقش اصلي و بهترين بازيگر زن نقش اصلي در دو بخش درام و موزيكال يا كمدي داده ميشود ولي جوايز بهترين كارگرداني، فيلمنامه، بازيگر مرد نقش مكمل، بازيگر زن نقش مكمل، موسيقي متن اورژينال، آواز اورژينال، فيلم غيرانگليسي زبان، فيلم بلند انيميشن (كه از سال 2006 به جوايز گلدنگلوب افزوده شده) و جايزه دستاوردهاي يك عمر سسيل ب. دوميل فاقد اين تقسيمبندي هستند. انجمن مطبوعات خارجي هاليوود (HFPA) كه در حال حاضر 93 عضو رايدهنده آن تعيينكننده نامزدهاي دريافت و برندگان جوايز گلدنگلوب هستند، جايزه ويژه افتخاري دستاوردهاي برجسته يكي از چهرههاي شاخص صنعت سرگرمي را در سال 1950 به اين جوايز افزود و چون اولين جايزه از اين نوع به سسيل ب. دوميل كارگردان و تهيهكننده تعلق گرفت، نام جايزه سسيل ب. دوميل بر اين جايزه افتخاري ماند.
جوايزي نيز در دورههاي قبلي گلدنگلوب وجود داشتند كه اكنون از آن حذف شدهاند، از جمله بهترين فيلم مستند كه آخرين بار در سال 1977 داده شد، بهترين فيلم خارجي انگليسي زبان كه در فاصله سالهاي 1957 تا 1973 اهدا ميشد و چهره ستارهاي مرد و زن سال كه بعد از چهلمين دوره مراسم در سال 1983 از جوايز حذف شد.
شصت و نهمين دوره
مراسم اهداي جوايز گلدنگلوب سال 2012 كه به روال هر سال از ساعت پنج تا هشت شب 15 ژانويه به وقت استاندارد پاسيفيك (4:30 تا 7:30 صبح 26 دي به وقت تهران) به صورت زنده از شبكه ان.بي.سي پخش ميشود و در 167 كشور جهان پخش زنده دارد، طبق آمارها از لحاظ تعداد تماشاگر، سومين برنامه زنده سالانه تلويزيوني پس از مراسم اسكار و جوايز گرَمي است. امسال نيز ريكي جروايز كمدين/ نويسنده/ كارگردان و تهيهكننده انگليسي براي چهارمين بار وظيفه اجراي برنامه مراسم اهداي جوايز را بر عهده خواهد داشت. او تحصيلكرده رشته فلسفه است، در چندين فيلم اكثرا كمدي از جمله «اختراع دروغ»، «شهر اشباح»، «بچههاي جاسوس» و «ماپت ها» بازي كرده، يك برنامه انيميشن كمدي تلويزيوني به نام «نمايش ريكي جروايز» در شبكه اچ.بي.اُ دارد و به عنوان يكي از چهرههاي مهم صنعت سرگرمي در سال 2010 در فهرست صد شخصيت پرنفوذ جهان مجله تايم حضور داشته است. مراسم اهداي جوايز گلدنگلوب 2012 در هتل بورلي هيلتن در بورلي هيلز كاليفرنيا برگزار ميشود.
در ميان نامزدهاي دريافت جوايز گلدنگلوب امسال فيلم«هنرپيشه» با نامزدي در شش رشته، ركورددار است. اين فيلم صامت و سياه و سفيد محصول مشترك فرانسه و بلژيك است و ميشل هازاناويسوس، فيلمساز 45 ساله فرانسوي كه پيش از اين براي ساختن كمديهاي «OSS117» در هجو آثار جاسوسي و جيمزباندي شهرت داشت، آن را نوشته و كارگرداني كرده است؛ كمدي رمانتيكي كه داستانش در هاليوود سال 1927 و زمان پيدايش سينماي ناطق ميگذرد درباره يك ستاره مرد رو به افول سينما و يك بازيگر زن است كه ورود صدا به سينما به درخشش او كمك ميكند؛ با بازي ژان دوژاردن، برنيس بيو، جان گودمن، جيمز كرامول و پنلوپه آن ميلر.
درام «خدمتكار» به كارگرداني تيت تيلور با بازي وايولا ديويس، اما استون، برايس دالاس هاوارد و جسيكا چاستين كه درامي درباره كشمكشهاي نژادي در شهري در جنوب آمريكا در نيمه قرن بيستم است و كمدي/درام «زادگان» به كارگرداني آلكساندر پاين با بازي جورج كلوني كه به دردسرهاي مردي همسر از دست داده با فرزندانش در هاوايي معاصر ميپردازد، هر كدام با 12 نامزدي در پنج رشته از لحظ تعداد نامزديهاي گلدنگلوب در مقام دوم قرار دارند.
اما در ميان شركتهاي توليد و پخش فيلم، امسال شركت واينشتاين از تهيهكنندگان «هنرپيشه» و همينطور «هفته من با مريلين» با نامزدي در صدر قرار دارد و سوني پيكچر كلاسيكز كه از جمله پخش فيلم «جدايي نادر از سيمين» و رقيب او در بخش بهترين فيلم غيرانگليسي زبان، «پوستي كه در آن زندگي ميكنم» پدرو آلمودوار را بر عهده دارد، با 10 نامزدي در مقام دوم است و تاچستن پيكچرز تهيهكننده «خدمتكار»، «هوگو» و «اسب جنگ» با هشت نامزدي در جايگاه سوم قرار دارد. (در بخش تلويزيوني هم شبكه اچ.بي.اُ با 18 نامزدي صدرنشين است و شوتايم با هشت نامزدي و پي. بي. اس با پنج نامزدي با فاصلهاي زياد پس از آن قرار گرفتهاند.)
بهترين فيلم
ظاهرا امسال دستاندركاران گلدنگلوب بيش از حد انتظارشان با درامهاي خوب روبهرو شدهاند و براي رشته بهترين فيلم درام به جاي پنج فيلم، شش فيلم را نامزد كردهاند: «زادگان»، «خدمتكار»، «هوگو»، «نيمه ماه مارس»، «ماني بال» و «اسب جنگ».
در رشته بهترين فيلم كمدي يا موزيكال، پنج فيلم انتخاب شدهاند كه عبارتند از: «هنرپيشه»، «50/50»، «ساقدوشهاي عروس»، «نيمهشب در پاريس» و «هفته من با مريلين». پنج فيلم انيميشن «ماجراهاي تنتن»، «گربه چكمهپوش»، «آرتور كريسمس»، «ماشينها 2» و «رنگو» نيز در رشته بهترين فيلم بلند انيميشن نامزد جايزه شدهاند.
در رشته بهترين فيلم غيرانگليسي زبان، چهار فيلم با «جدايي نادر از سيمين» اصغر فرهادي از ايران رقابت ميكنند كه عبارتند از «گلهاي جنگ» ژانگ ييمو محصول مشترك چين و هنگكنگ، «در سرزمين خون و عسل» به كارگرداني آنجلينا جولي محصول آمريكا كه در آن به زبان بوسنيايي صحبت ميشود، «پسربچه با دوچرخه» ساخته برادران داردن كه محصول بلژيك است و «پوستي كه در آن زندگي ميكنم» به كارگرداني پدرو آلمودوار از كشور اسپانيا.
بهترين كارگرداني
پنج نامزد دريافت جايزه بهترين كارگرداني گلدنگلوب امسال وودي آلن كارگردان «نيمهشب در پاريس»، جورج كلوني سازنده «نيمه ماه مارس» (كه بهعنوان بازيگر نقش مكمل نيز در آن حضور دارد)، ميشل هازاناويسوس براي «هنرپيشه»، آلكساندر پاين كارگردان «زادگان» و مارتين اسكورسيزي براي «هوگو» هستند. از ميان اين پنج فيلم، چهار اثر در رشته بهترين فيلم درام نيز نامزد شدهاند و يكي ديگر (فيلم وودي آلن) در رشته بهترين فيلم كمدي يا موزيكال قرار دارد.
نكته جالب اينكه اكثر اين آثار ارتباطي با كشور فرانسه دارند يا در واقع گوياي نوعي دادوستد فرهنگي ميان آمريكا و فرانسه هستند. «نيمه شب در پاريس» اولين فيلم فرانسوي در تور اروپايي چند سال اخير وودي آلن است كه تاثير فرهنگي فرانسه حتي در عنوان آن حضور دارد، «هنرپيشه» فيلمي فرانسوي درباره دوران طلايي هاليوود با بازي چند ستاره آمريكايي است و «هوگو» اسكورسيزي در ايستگاه قطاري در پاريس سالهاي 1930 ميگذرد و نوعي ستايش از پيشگامان فرانسوي سينماست. (حتي ميتوان كمي دورتر از نامزدهاي بخش كارگرداني، به «اسب جنگ» اسپيلبرگ نگاهي انداخت كه بخش بزرگي از آن در فرانسه زمان جنگ جهاني اول ميگذرد يا گرايشهاي فرانكوفيلي شخصيتهاي «ساقدوشهاي عروس» و صحنهپردازي آنها از روياي يك مراسم عروسي فرانسوي را مورد توجه قرار داد و به «كشتار» حاصل همكاري پولانسكي و ياسمينا رضا با بازيگران آمريكايي و «ماجراهاي تن تن» اسپيلبرگ رسيد.)
نكته ديگر در مورد فيلمهاي نامزد جايزه كارگرداني، پررنگ بودن دوره تاريخي آغاز قرن بيستم در آنهاست. «هوگو» و «هنرپيشه» در حوالي سال 1930 ميگذرند و «نيمه شب در پاريس» مدام ميان زمان معاصر و آن دوران –به عنوان عصر طلايي و رويايي شخصيت اصلي فيلم- در رفت و آمد است. دو فيلم ديگر اين بخش -كه جورج كلوني در هر دو آنها بازي دارد- نقدي بر سياست و جامعه معاصر هستند.
بهترين بازيگري
خانم مريل استريپ، بازيگري كه پيش از اين با 22 مرتبه نامزدي و هفت بار برنده شدن جايزه گلدنگلوب ركورددار تاريخ گلدنگلوب بود (و همينطور ركورددار اسكار، با 16 مرتبه نامزدي كه دو بار توانسته جايزه را دريافت كند) امسال با بازي در فيلم «بانوي آهنين» در نقش اولين و تنها نخستوزير زن بريتانيا، مارگارت تاچر، براي بيست و سومين بار نامزد دريافت جايزه شده است. او در بخش بهترين بازيگر زن درام با تيلدا سوينتن در نقش مادري كه پسرش با قتل عام همكلاسيهاي كالج او را به مرز نابودي رسانده در «لازم است درباره كوين صحبت كنيم»، گلن كلوز در نقش «آلبرت نابز»، وايولا ديويس بازيگر نقش يك «خدمتكار» سياهپوست و روني مارا در فيلم «دختري با خالكوبي اژدها» رقابت ميكند.
در رشته بازيگري مرد درام، جورج كلوني بازيگر «زادگان»، لئوناردو ديكاپريو در نقش جي. ادگار هوور بنيانگذار و رييس سازمان اف.بي.آي در فيلم «جي. ادگار»، مايكل فاسبندر بازيگر «شرم»، رايان گازلينگ ايفاگر نقش مشاور رسانهاي يك نامزد انتخابات رياستجمهوري در «نيمه ماه مارس» و برد پيت ايفاگر نقش يك مدير باشگاه بيسبال با افكاري انقلابي در زمينه اقتصاد ورزش در«ماني بال» نامزد دريافت جايزه گلدنگلوب هستند.
دو بازيگر فيلم «كشتار»، جودي فاستر و كيت وينسلت از نامزدهاي جايزه بهترين بازيگر زن در فيلمهاي كمدي يا موزيكال هستند. كريستن ويگ، بازيگر «ساقدوشهاي عروس»، چارليز ترون بازيگر «نوجوان» و ميشل ويليامز ايفاگر نقش مريلين مونرو در «هفته من با مريلين» رقباي فاستر و وينسلت در اين رشته هستند. در رشته بهترين بازيگر مرد كمدي يا موزيكال، ژان دژاردن «هنرپيشه»، برندان گليسن بازيگر فيلم «نگهبان»، جوزف گوردن لويت در «50/50»، رايان گازلينگ (كه در رشته بهترين بازيگر درام هم نامزد شده) براي بازي در «ديوانه، احمق، عشق» و اوون ويلسن از «نيمه شب در پاريس» نامزد دريافت جايزه شدهاند.
زنان بازيگر نقشهاي مكمل نامزد جايزه گلدنگلوب امسال، برنيس بيو بازيگر «هنرپيشه»، جسيكا چاستين و اكتاويا اسپنسر بازيگران فيلم «خدمتكار»، جنت مك تير براي فيلم «آلبرت نابز» و شلي وودلي براي فيلم «زادگان» هستند. آلبرت بروكز (رانندگي)، كنت برانا كه نقش لارنس اليوير را در «هفته من با مريلين» ايفا كرده، جونا هيل بازيگر «ماني بال»، ويگو مورتنسن ايفاگر نقش زيگموند فرويد در «روش خطرناك» و كريستوفر پلامر كهنهكار كه امسال در «تازهكارها» بازي كرده، بازيگران مرد نقش مكمل نامزد جوايز گلدنگلوب 2012 هستند.
ساير جوايز سينمايي
وودي آلن نويسنده «نيمهشب در پاريس»، جورج كلوني، گرنت هسلو و بو ويليمون نويسندگان «نيمه ماه مارس»، آلكساندر پاين، نت فاكسن و جيم راش نويسندههاي فيلمنامه «زادگان»، ميشل هازاناويسوس براي «هنرپيشه» و استن چروين، استيو زيليان و آرون سوكين براي نگارش فيلمنامه «ماني بال» نامزدهاي جايزه فيلمنامهنويسي گلدنگلوب هستند.
در رشته بهترين موسيقي متن، لودويك بورس براي «هنرپيشه»، آبل كورزنيوسكي براي «دبليو.اي»، ترنت رزنور و آتيكوس راس آهنگسازان فيلم «دختري با خالكوبي اژدها»، هاوراد شور سازنده موسيقي متن «هوگو» و جان ويليامز، آهنگساز هميشگي اسپيلبرگ براي موسيقي متن «اسب جنگ» نامزد شدهاند و آوازهايي از فيلمهاي «آلبرت نابز»، «خدمتكار»، «واعظ با مسلسل»، «دبليو.اي» و «نومئو و ژوليت» براي دريافت جايزه بهترين آواز اورژينال با هم رقابت ميكنند. امسال جايزه افتخاري دستاورد يك عمر موسوم به سسيل ب. دوميل به مورگان فريمن بازيگر اهدا ميشود كه در فيلمهايي مانند «رانندگي براي خانم ديزي»، «رستگاري شاوشنك» و «هفت» ايفاي نقش كرده است. اين جايزه سال گذشته به رابرت دونيرو و پيش از او به مارتين اسكورسيزي و استيون اسپيلبرگ اهدا شده بود.
نادر، سيمين و رقباي اصغر فرهادي
«جدايي نادر از سيمين» يا آنطور كه شركت پخشكننده خارجي از نادر و سيميناش زده و عنوانش را به «يك جدايي» مختصر تقليل داده، در ميان پنج فيلم بخش بهترين فيلم غيرانگليسيزبان گلدنگلوب امسال، تحسينشدهترين و پرافتخارترين فيلم و به اعتبار جوايز متعددي كه در سراسر جهان برده يا نامزديشان را كسب كرده، يك سر و گردن از چهار فيلم ديگر بالاتر است.
با اين حال با نامهاي بزرگي در مقام سازندگان فيلمهاي رقيب روبهرو شده كه كارش را براي دريافت بيدردسر اين جايزه مقداري دشوار كرده است. توفان افتخارات «جدايي نادر از سيمين» اصغر فرهادي، اندكي پس از دريافت جوايز سيمرغ بلورين كارگرداني، فيلمنامه، فيلمبرداري و صدابرداري و جايزه منتخب تماشاگران و ديپلم افتخار بازيگر نقش مكمل براي شهاب حسيني و ساره بيات در جشنواره فجر پارسال، در اولين روز اسفند گذشته با دريافت جوايز خرس طلايي بهترين فيلم و خرس نقرهاي براي مجموعه بازيگران مرد و زن آن در شصت و يكمين دوره جشنواره برلين برپا شد.
استقبال تماشاگران پرشمار از اين فيلم در ايران و كشورهاي ديگر، بر ارزشهاي سينمايي آن مهر تاييد زد و به شكسته شدن ركورد تعداد تماشاگران و فروش يك فيلم ايراني در چند كشور اروپايي منجر شد. جشنوارههاي مختلف نيز با اعطاي جوايز به اين فيلم بر اعتبارش افزودند و با نزديك شدن فصل اهداي جوايز در پاييز و ابتداي زمستان امسال، تعداد نامزديها و جايزههايي كه «جدايي نادر از سيمين» دريافت كرد، مدام بيشتر شد: بهترين فيلم مستقل خارجي در جوايز فيلم مستقل بريتانيا، برنده جايزه بهترين فيلم و نامزد جوايز بهترين كارگرداني، بازيگري و فيلمنامه در جشنواره آسياپاسيفيك، برنده جايزه بهترين فيلم خارجي و نامزد بهترين فيلمنامه اورژينال انجمن منتقدان فيلم شيكاگو، نامزد جوايز بهترين فيلم سال، بهترين كارگرداني سال، بهترين فيلم غيرانگليسي زبان سال، فيلمنامه سال و بازيگر زن نقش مكمل سال از سوي انجمن منتقدان فيلم لندن، برنده جايزه بهترين فيلمنامه منتقدان فيلم لسآنجلس، بهترين فيلم غيرانگليسي زبان انجمن منتقدان فيلم نيويورك، بهترين فيلم غيرانگليسي زبان انجمن ملي منتقدان آمريكا، بهترين فيلم جشنواره سيدني، برنده جايزه بزرگ بهترين فيلم جشنواره ايروان، برنده جايزه بهترين فيلم غيرانگليسي زبان و نامزد جايزه بهترين فيلمنامه انجمن منتقدان آنلاين، نامزد جايزه بهترين فيلم غيرانگليسي زبان منتقدان تورنتو، نامزد جايزه بهترين فيلم بينالمللي از جوايز اسپيريت، برنده جايزه بهترين فيلم و بهترين فيلمنامه جشنواره دوربان، برنده جايزه پرطرفدارترين فيلم بلند جشنواره ملبورن، برنده طوطي نقرهاي بهترين كارگرداني جشنواره بينالمللي فيلم هندوستان، برنده جايزه تماشاگران جشنواره فوكواوكا و جوايزي ديگر از جشنوارههاي اسلو، سن سباستين، ريگا و پولا. براي اين درام به ظاهر ساده اما در باطن پيچيده درباره تنگناهاي اخلاقي يك جامعه و يك دوران كه مضمون ماهيت دروغ و صداقت را در بافتي غني و پرداختي دقيق از شخصيتهاي خوب ساخته شده و درست بازي شده دنبال ميكند، هنوز جاهايي خالي در ميان جوايز اسم و رسمدارتر و پرطرفدارتر به چشم ميخورد؛ از جمله در جوايز بفتا كه اسامي نهايي نامزدهايش دو روز بعد از نتايج گلدنگلوب اعلام ميشود و در اسكار كه عدم حضور اين فيلم در بخش بهترين فيلم غيرانگليسيزبان تقريبا غيرممكن است و حتي احتمال حضور آن در ميان نامزدهاي جايزه بهترين كارگرداني و فيلمنامه وجود دارد.
با اين حال هر چهار فيلم رقيب «جدايي نادر از سيمين» در جوايز گلدنگلوب از نامهايي بهره ميبرند كه هركدام در صنعت و هنر سينما براي خود وزنهاي محسوب ميشوند. «پوستي كه در آن زندگي ميكنم» نامهاي پدرو آلمودوار و آنتونيو باندراس را روي خود دارد، «گلهاي جنگ» از نام ژانگ ييمو و كريستين بيل بهره ميبرد (فيلمي كه از هماكنون در فهرست انتظار جايزه خرس طلايي جشنواره برلين 2012 است و به جايگاه سال گذشته نادر و سيمين چشم دوخته)، «پسربچهاي با دوچرخه» برادران داردن كارگردان هميشه محبوب جشنواره كن را دارد و براي «در سرزمين خون و عسل» همين كافي است كه اولين فيلم بلند داستاني آنجلينا جولي باشد كه در مقام سفير حسن نيت سازمان ملل به فجايع جنگ بوسني پرداخته است.
در واقع تعدادي از منتقدان آمريكايي از هماكنون پيشبيني كردهاند كه «در سرزمين خون و عسل» برنده جايزه گلدنگلوب باشد. اما براي آنكه ببينيم آيا راي 93 منتقد انجمن مطبوعات خارجي هاليوود نشان از جانبداري از يك فيلم آمريكايي -كه با اتكا به زباني غيراز انگليسي به اين رشته وارد شده- دارد يا نه، بايد تا فردا صبح صبر كنيم.