یک وزیر به توان دو

یکی از نکات جالب توجه دولت نهم حکایت سخنگوی آن است. بنابر ظاهر، سخنگوی دولت باید منبع اطلاع رسانی به مردم باشد، اما گویا سخنگوی دولت نهم خود به منبعی برای این کار محتاج است. قضیه اولین نشست خبری دکتر الهام با خبرنگاران و پی آمدهای آن تایید روشنی بر این مطلب است. 

الهام در روز شنبه هفدهم فروردین به صراحت خبر برکناری دو وزیر کشور و اقتصاد را تکذیب کرد و ضمن سوژه سازی خواندن آن از سوی رسانه ها، گفت؛ «من از پوشش گسترده این خبرها در روز نخست آغاز فعالیت های دولت تعجب کردم.» تنها چهار روز کافی بود تا سخنگوی دولت سخن خود را پس بگیرد و بگوید؛ «در وزارتخانه هاي اقتصاد و دارايي و كشور جابجايي انجام خواهد شد.» 

هرچند که جناب سخنگوی دولت هر دوبار با اطمینان به خبرنگاران پاسخ داد، اما معلوم شد اطمینان سخنگوی بیشتر از سر بی اطلاعی بوده تا مطلع بودن. البته آقای الهام در روز چهارشنبه سعی کرد تا به نحوی بی اطلاعی خود را توجیه کند و عدم دسترسی به آقای احمدی نژاد را بهانه کار قرار داد. 

این تجربه می تواند به ایشان نشان دهد که در سیاست این اطمینان نیست که ضامن موفقیت است بلکه اصل بر احتیاط و دور اندیشی است. به گفته وی؛ «خبر احتمال تغييرات در برخي سايت ها از روز پنجشنبه منتشر شده بود» و باید از همین خبر می فهمید که خبرهایی در راه است و در مقابل پرسش خبرنگار احتیاط و دوراندیشی پیش می گرفت. 

با توجه به این موضوع باز تردید باقی است و می توان پرسید که خبر روز چهارشنبه سخنگوی دولت به سرنوشت خبر قبلی ایشان دچار نمی شود؟ این تردید با توجه به شنیده های روزهای اخیر بیشتر قوت می گیرد و در اینجا کمی دقت لازم است. 

الهام موضوع تغییر دو وزیر مذکور را به نقل از آقای احمدی نژاد بیان کرده که وی با «دو تن از همكاران خود در دولت شخصا صحبت كرده و نظر خود را با آنان در ميان گذاشته‌اند و از آنان خواسته‌اند در جاي ديگري به دولت كمك كنند.» 

احمدی نژاد در وبلاگ شخصی خود در روز سه شنبه تغییرات را «يك سياست از قبل اعلام شده» كه «ادامه خواهد داشت» خواند و به این وسیله اصل خبر تغییر وزراء را تایید کرد. 

باید انصاف داد و گفت؛ دولت نهم در عزل و نصبها خوش درخشیده و حداقل در این زمینه صاحب رکوردی است که بعید است دولتهای بعدی به آن دست یابند. رسانه ها در مورد این عزل و نصبها مجال قلم فرسایی بسیار داشته اند و البته نقدهای بسیاری نیز بر دولت وارد دانسته اند، اما رییس این دولت کماکان راه خود را ادامه می دهد. 

گذشته از بحثها و نقدهای رسانه ها، چرا دولت نهم کار خود را در آغاز سال جدید با موضوع دو تن از وزرای کلیدی شروع کرده است؟ این سوال به خصوص در مورد وزیر کشور بیشتر مطرح است. 

مصطفی پور محمدی در سال گذشته هم متحمل تغییرات بسیاری در وزارتخانه شد و هم موضوع استیضاح وی در مجلس از سوی برخی از نمایندگان مطرح شده بود. 

موضوع استیضاح در طول سال گذشته منتفی شد اما ناکافی بودن تغییرات در وزارت کشور احمدی نژاد را مصمم به عزل وزیر خود کرد. احمدی نژاد بهترین فرصتی را که می توانست برای عزل پورمحمدی بیابد در ابتدای سال جاری و تحت لوای نوآوری بود. 

احمدی نژاد در وبلاگ شخصی اش اولین یادداشت امسال را تحت عنوان «نوآوری: موانع و راهکارها» نوشت. او با استفاده از نامی که مقام معظم رهبری برای سال 87 انتخاب کرده، سعی کرد تا نشان دهد؛ اولا او پیش از این نامگذاری توسط ایشان در جهت نوآوری بوده و ثانیا، وی در حرکت خود با موانعی روبرو است که باید برطرف شوند. 

او در این یادداشت «تغیراتی که در هیئت دولت صورت می گیرد نیز در همین راستا» ذکر کرد و «ترمیم کابینه در این دولت یک سیاست از قبل اعلام شده بر اساس اصالت هدف» دانست. این موضوع که تا چه میزان مطالب یادداشت وی به پیام مقام معظم رهبری ارتباط دارد خود موضوعی است که جای بحث از در اینجا نیست، اما روشن است که این یادداشت زمینه عزل دو وزیر کشور و اقتصاد را فراهم می کرد. 

آیا عزل این دو وزیر در راستای نوآوری و پیام مقام معظم رهبری است؟ با نگاهی به وقایع چند ماه اخیر و حوادثی آینده، مسئله از زاویه دیگری دیده می شود. 

در واقع، رشد تورم به رقم رسمی 4/18 و گرانی هایی که به صورت فزاینده گریبان مردم را گرفته، می تواند انگیزه مناسبی برای احمدی نژاد در برکناری وزیر اقتصاد و دارایی اش باشد. اما برکناری پورمحمدی را باید در انگیزه های سیاسی جست. 

حسین شریعتمداری در یادداشتی روز یکشنبه خود در کیهان به موضوع ظریفی اشاره کرده است. او می نویسد؛ «تغيير وزيركشور كه به تازگي يك انتخابات بزرگ و حماسي را با موفقيت برگزار كرده و در ميانه دور دوم همان انتخابات است، در خور تأمل بيشتري است.» وی در ادامه می پرسد؛ «آيا اين تغيير كه با تغييرات احتمالي برخي از استانداران و يا -حداقل- تصور آنان از تغيير همراه است مي تواند بدون پي آمد منفي در افكار عمومي باشد؟» 

روشن است که پیام تغییر وزیر کشور در این مقطع زمانی بر دیگران معلوم است که یادداشت شریعتمداری نیز تا اندازه ای آن را نشان می دهد. در حقیقت، عزل وزیر کشور آن هم درست قبل از برگزاری دور دوم انتخابات مجلس هشتم معنای خاصی دارد. در این میان باید به انتخابات بعدی، یعنی انتخابات آینده ریاست جمهوری نیز نگاهی داشت که در زمان باقیمانده کمی بیش از یک سال زمینه های آن را باید فراهم کرد. 

معلوم است که عزل پورمحمدی به عملکردش در جریان برگزاری مرحله اول انتخابات مجلس هشتم بی ارتباط نیست. خبرها حاکی از آن است که وی گزارشی از برخی تخلفات صورت گرفته در انتخابات، برای یکی از مقامات عالی‌رتبه نظام ارسال کرده و گویا احمدی نژاد پس از چند روز از این خبر مطلع شده است. 

اکنون این سوال به نظر می رسد که عزل وزیر کشور در مقطع فعلی به صلاح است و سوای این ممکن؟ شریعتمداری در یادداشت خود پاسخ بخش از اول این سوال را داده است و روشن است که چنین امری به صلاح نظام اسلامی نیست. 

در مورد بخش دوم سوال، باید گفت که هرچند عزل وزرا در حیطه قانونی رییس دولت است، اما چنین کاری با شرایط واقعی ممکن است. رییس دولت با توجه به ظرفیتها و توانهای سیاسی موجود می تواند در کابینه خود تغییراتی ایجاد کند و بعید به نظر می رسد که این ظرفیتها و توانها به وی اجازه چنین تغییر حساسی را بدهد. 

در واقع، توانها سیاسی کشور در جریان انتخابات مجلس هشتم بیشتر به دنبال حفظ وضع موجود هستند تا آن که در راستای خواسته رییس دولت به دنبال تغییر در آن باشند. احمدی نژاد در برابر کسی چون پورمحمدی بیشتر از آن که با یک وزیر از کابینه خود روبرو باشد با همین توانها روبرو است. می توان گفت، پور محمدی در صدر وزارت کشور وزیری است که وظیفه خطیر انتخابات را به عهده دارد و لازمه آن داشتن توان بیشتری است، توانی که رییس دولت نیز باید در نظر داشته باشد.