دروس آزمایشگاهی از گذشته جزو پرچالشترین درسها در دوران مدرسه به شمار میرفتند. امروزه با توسعه سیستم آموزشی و تجهیز آزمایشگاه بسیاری از مدارس، فرصت خوبی برای علاقهمندسازی دانشآموزان به دروس آزمایشگاهی فراهم است. اما قبل از آنکه قدمی در این راستا برداریم، نیاز است نگاه عمیقاری به دلایل بیعلاقگی دانشآموزان به این دروس بیاندازیم. چرا درسهای آزمایشگاهی تقریبا در تمام پایهها کمتر مورد توجه قرار میگیرند و راه علاقهمندسازی دانشآموزان به این دروس چیست؟ همراه ما باشید تا بیشتر در این باره صحبت کنیم.
نداشتن انگيزه و حوصله برای انجام کارهای عملي و آزمایشگاهي و نبود امکانات مناسب در آزمایشگاه مدارس، دو دلیل مهم بیعلاقگی دانشآموزان به دروس آزمایشگاهی است. به همین خاطر اکثر دانشآموزان علاقه چندانی به دروسی مثل شیمی، زیست، علوم پایه هشتم و پایههای دیگر ندارند و حتی در این ساعات، تمرین دروس پایه را ترجیح میدهند. این در حالی است که میتوان با چند تمرین مفید و کاربردی، انگیزه دانشآموزان را برای نشستن در کلاسهای آزمایشگاه و تجربه عملی آموختهها بیشتر کرد.
در ادامه همراه Filimoschool باشید تا چند نمونه از موثرترین روشهای افزایش انگیزه دانش آموزان به دروس آزمایشگاهی را معرفی میکنیم.
علیرغم پیشرفت فراوان سیستم آموزشی، متاسفانه همچنان در بسیاری از مدارس جای خالی یک محیط فعال برای یادگیری بحثبرانگیز و تشویق مشارکت فعال دانشآموزان در مباحث آزمایشگاهی احساس میشود. برای مقابله با این معضل، انتظار میرود معلمان مشوق اصلی کشف و درک موضوعات جدید و انجام انواع آزمایشات ساده و پیچیده باشند و روحیه تحقیق و پژوهشگری دانشآموزان را تحریک کنند تا رفتهرفته دانشآموزان به «تجربهکردن» مباحثی که در کلاسهای تئوری یاد میگیرند، علاقهمند شوند.
مسئولیت دادن یکی از بهترین روشهای انگیزهسازی است. اما انجام آزمایشات بهصورت تکنفره برای بسیاری از دانشآموزان خستهکننده و حوصله سربر یا سخت و پیچیده است. با گروهبندی دانشآموزان برای اجرای چند نفره دروس آزمایشگاهی، عملا عنصر تفریح را به کلاس درس اضافه میکنید و تقریبا همه دانشآموزان جذابیت کار تیمی و گروهی را به فعالیتهای تکنفره ترجیح میدهند. بهعلاوه از طریق این سازماندهي ميتوان از توانمندیهای فکری و علمي دانشآموزان معدل بالا جهت تقویت دروس دانشآموزان ضعيف در گروهها استفاده کرد.
گاهی اوقات بهدلیل بیرغبتی دانش آموزان به کلاسهای آزمایشگاهی یا نبود امکانات کافی، معلمان از ساعات مختص این دروس جهت پیشبرد دروس پایه استفاده میکنند و به تدریس تئوری میپردازند. در حالی که اجرای آزمایشات جذاب و مهیج ضمن فراهمسازی زمینه علاقهمندی دانشآموزان، به هضم بهتر مفاد درسی کمک میکند و مطالب آموختهشده را مدتزمان طولانیتری در ذهن دانشآموز نگه میدارد. بنابراین انتظار میرود در ساعتهای مختص آزمایشگاه فرصت انجام فعالیتهای عملي به دانش آموزان داده شود تا بعدها بتوانند از علم واقعی کسبشده در مسیر حرفه کاری خود بیشترین بهره را ببرند.
باور کنید یا نه، انتخاب معلم دروس آزمایشگاهی در میزان علاقهمندی دانشآموزان به این درسها بینهایت تاثیرگذار است. گاهی اوقات دانشآموزان صرفا بهخاطر معلومات آزمایشگاهی بالای معلم به این دروس علاقهمند میشوند و گاهی صرفا بهخاطر آگاهی کم معلم در تدریس درست آنها، تمایل و انگیزهای به آموختن آنها ندارند. بنابراین به جرئت میتوان گفت یکی از مهمترین عوامل در علاقهمندسازی دانشآموزان و ترغیب آنها به اشتیاق و مشارکت در دروس آزمایشگاهی، انتخاب یک معلم باتجربه با روحیه پژوهشگری و با اطلاعات آزمایشگاهی کامل است.
یکی از بهترین روشها برای ترغیب حس تلاش و انگیزه در دانشآموزان، نمره دادن است. هدف هرچه که باشد، از حل یک مسئله ساده تا انجام یک آزمایش پیچیده، اختصاص امتیاز نهتنها استعداد خفته دانشآموزان را بیدار میکند، بلکه توجه او را بیشتر از قبل جلب خواهد کرد. در این حالت درس آزمایشگاهی از یک فعالیت جانبی خارج شده و حقیقتا برای دانشآموزان در پایههای تحصیلی مختلف جذاب میشود.
دانشآموزان کلاسهایی که در آنها معلم اطلاعات درسی را صرفا بازگو میکند دوست ندارند. نهتنها دوست ندارند، بلکه خیلی زود از نشستن در این کلاسها خسته و بیحوصله میشوند. یک راهکار عالی برای جلب اشتیاق و مشارکت دانشآموزان به فعالیتهای تجربی آزمایشگاهی، طرح سوال است! در جایگاه معلم اگر بتوانید مراحل هر آزمایش را در قالب یک سوال به دانشآموز انتقال دهید، ذهن او را به تفکر واداشتهاید تا تمام تلاش خود را برای پاسخ به پرسشها و انجام آزمایش بهکار بگیرد. چنانچه سوالات هم از جانب معلم و هم از جانب دانشآموزان طرح شوند، نتیجه بهمراتب بهتر خواهد بود.
حرف پایانی
مهمترین و اصلیترین قدم در علاقهمندسازی دانشآموزان به دروس آزمایشگی، فرصت اجرای آزمایشات برای فهم بهتر و دقیقتر آنهاست. گروهبندی و اختصاص نمره به فعالیتهای آزمایشگاهی دو عامل تشویقکننده است و با طرح آزمایشات پرسشمحور میتوان کنجکاوی و توجه دانشآموزان را برانگیخت. امیدواریم در جایگاه یک معلم دلسوز بعد از مطالعه تکنیکهای این مقاله بتوانید در راستای جلب علاقه دانشآموزان به کارهای گروهی و عملی و دروس آزمایشگاهی قدم بزرگی بردارید.