یادداشت وارده؛ الف.م | اوایل هفته گذشته خبری در سایت‌های داخلی و فضاهای مجازی مبنی بر تجمع اعتراض‌آمیز جمعی از اعضای علمی دانشگاه پیام نور در سازمان مرکزی این دانشگاه در اعتراض به تغییر اساسنامه آن منتشر شد. خبری که بلافاصله بعد از انتشارش موجی از نگرانی را در میان اعضای علمی، کارکنان و دانشجویان این دانشگاه پرجمعیت ایجاد کرد.
در طول هفته نیز افراد مختلف به‌ویژه چند تن از نمایندگان مجلس در اعتراض به این مسأله مصاحبه‌های مختلفی را داشتند؛ امّا اصل موضوع چیست و چرا باید در این برهه خاص که بیشتر وزارتخانه‌ها در بحبوحه‌ی تغییرات احتمالی کابینه دوره فترت را پشت سر می‌گذرانند، گروهی خاص در وزارت علوم در پی ایجاد تغییر در اساسنامه‌ی دانشگاه پیام نور باشند؟
دانشگاه پیام نور
دانشگاه پیام نور یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های کشور با بیش از 500 مرکز دانشگاهی در شهرهای مختلف کشور است. این دانشگاه حدود4000 نفر عضو علمی و 17000 نفر کارمند دارد و در سالیان اخیر به‌ویژه در دوره‌ای که تحصیل در دانشگاه با سدّ محکمی به نام کنکور روبه‌رو بود، بخش عمده‌ای از بار آموزش عالی کشور را به دوش کشیده است.
براساس اساسنامه اولیه، سیستم آموزشی این دانشگاه نیمه‌حضوری است؛ یعنی در شیوه آموزشی این دانشگاه تلاش می‌شود تا با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین آموزشی، استفاده از کتاب‌های درسی خودآموز و دانشجومحور در یادگیری، ضرورت حضور فیزیکی دانشجو در کلاس‌های درسی به حداقل ممکن برسد. در واقع، در این‌نوع آموزش، عملاً می‌توان کلاس‌های تدریس را به کلاس‌های مرور درس و رفع اشکال گروهی تبدیل کرد.
دانشگاه پیام نور در چندسال اخیر بنا به ضرورت‌های موجود، رشد فزاینده‌ای داشته است و در بسیاری زمینه‌ها از فضای فیزیکی و آزمایشگاهی گرفته تا تعداد عضو علمی و کارمند توسعه چشم‌گیری داشته است. شاید بتوان ادعا کرد این دانشگاه با وجود تمام کاستی‌هایی که می‌توان برایش برشمرد، امروز دوران طفولیت خود را پشت سر گذاشته و تبدیل به جوانی رعنا در عرصه تحصیلات دانشگاهی شده است.
میزان بالای پذیرش دانش‌آموخته‌گان این دانشگاه در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و آزمون‌های استخدامی نشان‌دهنده توفیق سیستم آموزشی آن است. بالا رفتن تعداد اعضای علمی دارای مرتبه استادی و دانشیاری در کنار رشد میزان مقاله‌ها و آثار پژوهشی، از دیگر نکات مثبت دانشگاه پیام نور در دوره حاضر به‌شمار می‌آید.
تغییرات احتمالی اساسنامه دانشگاه چه چیزهایی خواهند بود؟
اینکه طراحان طرح تغییر اساسنامه دانشگاه پیام نور به دنبال تغییر کدام قسمت‌ها هستند، سؤالی است که شاید تا زمان عملی شدن این تغییرات نتوان نظری قطعی درباره آن داد؛ منتها از گمانه‌زنی‌ها می‌توان حدس زد که تغییر در ماده 3 اساسنامه موجود که به بحث شیوه آموزش دانشگاه اختصاص دارد، از اهداف اصلی طرفداران تغییر در اساسنامه است.
تبدیل دانشگاه پیام نور به دانشگاهی صرفاً الکترونیکی هدفی است که اگرچه در ظاهر شعاری جذاب به نظر می‌رسد؛ امّا در صورت عملی شدن، این دانشگاه را با مشکلاتی جدی در حوزه نیروی انسانی مواجه خواهد ساخت. از سوی دیگر بذل و بخشش‌های شورای گسترش وزارت علوم به سایر دانشگاهها درخصوص اعطای سهمیه بالای جذب دانشجوی الکترونیکی، با محدود ساختن شیوه جذب دانشگاه پیام نور در آموزش الکترونیکی به‌هیچ‌وجه هم‌خوانی ندارد.
تغییر در ماده 16 که به‌صراحت دانشگاه را مجاز به برگزاری کلیه مقاطع تحصیلی در داخل و خارج از ایران دانسته است، از دیگر بندهایی است که می‌توان ایجاد تغییر در آن را محتمل دانست. اعمال محدودیت در این زمینه علیرغم وجود تعداد بالای اعضای علمی دارای مراتب بالای دانشگاهی در دانشگاه پیام نور، قطعاً این دانشگاه را بدون هیچ دلیل موجهّی از حق داشتن دانشجوی تحصیلات تکمیلی محروم خواهد ساخت. البّته عملاً در چندسال اخیر دانشگاه پیام نور به‌جهت سخت‌گیری‌های شورای گسترش در حوزه توسعه دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری با مشکلات جدّی روبه‌رو بوده است.
آیا شورای گسترش حق ایجاد تغییر در اساسنامه این دانشگاه را دارد؟
در ماده 20 اساسنامه حال حاضر دانشگاه آمده است: «هرگونه اصلاح در اين اساسنامه، به پيشنهاد هيأت امنا و با تصويب شوراي گسترش آموزش عالي انجام مي شود.» با توجه به این ماده که به‌صراحت تغییر در اساسنامه را منوط به پیشنهاد هیات امنا دانسته است؛ باید پرسید آیا واقعاً هیأت امنای دانشگاه پیام نور درخواستی برای تغییر به وزارت علوم داده است؟
به نظر می‌رسد با توجه به تلاش‌هایی که در مدّت اخیر دست‌اندرکاران این دانشگاه در راستای از دستور خارج کردن طرح تغییر اساسنامه انجام داده‌اند، می‌توان نتیجه گرفت اراده تغییر قطعاً از داخل دانشگاه نیست و طرفداران ایجاد تغییر کسانی خارج از دانشگاه هستند که شاید نیت‌خوانی تلاش‌های آنان برای اعمال این تغییرات حاوی نتایج تأسف‌باری باشد.
دکتر محمد فرهادی : وزیر علوم،تحقیقات و فناوری و رییس هیأت امنا
دکتر مجتبی شریعتی نیاسر: رئیس کمیسیون دائمی هیأت امنا
دکتر علی اصغر رستمی ابوسعیدی : رئیس دانشگاه پیام نور ، دبیر هیات امنا
دکتر محمود گودرزی: استاد دانشگاه تهران و عضو هیأت امنا
دکتر علی ربیعی: دانشیار دانشگاه پیام نور و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و عضو هیأت امنا
دکتر نصرت اله ضرغام : رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و نوآوران کشور و عضو هیأت امنا
دکتر سید محمد میرمحمدی: استاد دانشگاه علامه طباطبایی و عضو هیأت امنا
دکتر حسن ظهور : دبیر فرهنگستان علوم و عضو هیأت امنا
دکتر سید احمد میرشکرایی : استاد دانشگاه پیام نور و عضو هیأت امنا