پنج‌سالی می‌شود که نام «بابک زنجانی» با اخبار داخلی ایران گره خورده است و او را با عناوینی مانند «بدهکار پنج‌هزار میلیاردی نفتی»، «تاجر تحریم‌ها» یا «میلیاردری که متهم شد» خطاب می‌کنند. زنجانی دو سال پس از ورودش به تجارت نفت بازداشت و روانه زندان اوین شد.
بهانه: رسول کوهپایه‌زاده، وکیل بابک زنجانی، از صدور حکم پرونده این متهم تا پایان هفته جاری خبر داد.
شناسنامه«یک زندگی با دو روایت» نام کاملش بابک مرتضی‌زنجانی است، ٤٢ سال دارد و زاده تهران است. خودش می‌گوید کارآفرین است و برای نجات ایران از تحریم‌ها تلاش کرده. روایت‌های مختلفی از زندگی شخصی‌اش وجود دارد که با هم متناقض‌اند؛ مثلا خودش می‌گوید: «پدرش کارگر راه‌آهنی بود که شرکت مسافربری «تی‌بی‌تی» را بنیان گذاشت». این در حالی است که شرکت مسافربری تی‌بی‌تی (T.B.T) از سوی دو نفر به نام‌های «توکلی» و «باقرزاده» در سال ۱۳۳۳ تأسیس شده و نام این شرکت هم مخفف اسم همین دو نفر است که سهام‌داران آن بودند.
تناقض دیگر در صحبت‌های او با واقعیت‌های آشکارشده این است که خودش می‌گوید آشنایی‌اش با تجارت به زمان سربازی‌اش برمی‌گردد که راننده محسن نوربخش، رئیس کل وقت بانک مرکزی ایران، بود و در آن ایام به عنوان عامل تزریق ارز به بازار برای کنترل قیمت‌ها هم فعالیت می‌کرده است. اما روشن شده که نوربخش راننده‌ای به این نام نداشته است. او بی‌اعتنا به این تکذیبیه‌ها درباره میلیاردرشدن می‌گوید که با فروش دلارها میلیونر شده.
بعد از درگذشت نوربخش تصمیم می‌گیرد «سالامبور» فروش شود، یعنی پوست گوسفند به خارج از ایران بفروشد و از این راه تجارت خارجی را یاد می‌گیرد. در مقابل اما منتقدانش می‌گویند عمده فعالیت اقتصادی او از سال ٩٠ و با دورزدن تحریم‌ها شروع شد و او را به تاجر ثروتمندی بدل کرد. به هر روی زنجانی مالک ۶۴ شرکت ایرانی و خارجی بوده و در کشورهای مختلف ۱۷ هزار حقوق‌بگیر داشته است.
تاجیکستان، امارات متحده عربی، مالزی و ترکیه از جمله کشورهایی است که زنجانی در آنها از جمله در بخش‌های حملونقل، بانک‌داری و تجارت فعالیت می‌کرده است. زنجانی به عنوان تهیه‌کننده در سینما هم فعال بود و تهیه‌کنندگی سه فیلم را برعهده داشت. ثروت او ١٣,٥ میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شد.
کارنامه«کارآفرینی با چاشنی تحریم‌ها»کارنامه بابک زنجانی فرازونشیب بسیاری دارد. آنچه او را در رأس توجه رسانه‌ها قرار داده، نه کارآفرینی یا تأسیس شرکت‌های متعددش بلکه اتهام‌های کوچک و بزرگی است که او را مفسد اقتصادی نشان می‌دهند و در این میان اما اتهام اصلی بابک زنجانی این است که در زمان تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران بر سر برنامه هسته‌ای بیش از دو میلیارد دلار نفت ایران را فروخته اما پول آن را به دولت برنگردانده است. وکلایش وجود تحریم‌ها را مانع این اقدام می‌دانند.
نامش اولین‌بار در جلسه «یکشنبه سیاه» بهارستان- ١٥ بهمن ٩١- بر سر زبان‌ها افتاد؛ همان جلسه علنی مجلس که محمود احمدی‌نژاد، در آن فیلم جنجال‌برانگیز را نمایش داد و مدعی شد از مرتضوی خواسته‌شده مقدمات آشنایی فردی را با بابک زنجانی، تاجر ثروتمندی که خواهان خرید چندین شرکت سازمان تأمین اجتماعی بود، فراهم کند.
پس از آن نام بابک زنجانی به مطبوعات کشیده شد تا اینکه نهم اسفندماه سال ٩٢ به دنبال درخواست ١٢ نفر از نمایندگان مجلس نهم از سران سه قوه، بابک زنجانی بازداشت و روانه زندان اوین شد. او شش ماه بعد از بازداشتش پس از ٤٠ جلسه بازجویی در مهرماه سال گذشته محاکمه شد. به گفته دادستان کل کشور اتهام‌های زنجانی در ٢٠٩ جلد پرونده گردآوری شده بودند و درنهایت هم در جلسه‌های مستمر دادگاه، کیفرخواست ۲۲۷صفحه‌ای او خوانده شد که در آن زنجانی به فساد فی‌الارض از طریق اخلال در نظام اقتصادی کشور، کلاهبرداری از شرکت ملی نفت، بانک مسکن و تأمین اجتماعی، پول‌شویی، جعل ۲۴ فقره اسناد و صورت‌حساب‌های بانکی، جعل حواله‌های ارزی و جعل دستور انتقال بین بانک‌ها متهم شده بود. محاکمه و دادگاه زنجانی قریب به شش ماه طول کشید و او در نهایت در ۱۶ اسفند ۹۴ در دادگاه بدوی به اعدام محکوم شد. حکم اعدامی که حالا گفته می‌شود دیوان‌عالی کشور آن را لغو کرده است.
شرکای تجاری زنجانی فراوان‌اند. از شریک استانبول‌نشینش، رضا ضراب که نامش شهرت منطقه‌ای یافته و اکنون در آمریکا در بازداشت به سر می‌برد گرفته تا سعید مرتضوی دادستان سابق تهران- به استناد گزارش تحقیق و تفحص مجلس از سازمان تأمین اجتماعی؛ کم نیستند اسامی صاحب‌نامی که بده‌بستان‌هایی با این تاجر جوان داشته‌اند.
عمده فعالیت زنجانی به فروش نفت کشور و انتقال پول آن به ایران در زمان تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا مربوط می‌شود، به‌همین‌دلیل هم بود که اتحادیه اروپا از دی‌ماه ۱۳۹۱ او را در فهرست تحریم‌ها قرار داد و چند ماه بعد آمریکا هم نام او را به فهرست افراد ناقض تحریم‌های ایران اضافه کرد.
خودش می‌گوید کاری خلاف قواعد اتحادیه اروپا نکرده و نفت ایران را در کشورهای معاف از تحریم و طبق قوانین بین‌المللی فروخته است. این در حالی است که بیژن زنگنه، وزیر نفت، اعلام کرد: زنجانی دو میلیارد دلار از پول فروش نفت را به خزانه واریز نکرده است. به گفته زنگنه، بابک زنجانی به هر ایرانی ١١٠ هزار تومان بدهکار است.
در مقابل اما زنجانی می‌گوید مانع اصلی انتقال این پول به کشور این بود که وزارت نفت می‌خواست موجودی این حساب به حساب‌های وزارتخانه یا بانک مرکزی واریز شود که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی انتقال این مبلغ به آن حساب‌ها امکان‌پذیر نبود. اتفاقی که به گفته قوه قضائیه با وجود مهلت‌هایی که به وکلای زنجانی داده شده، هرگز رخ نداده است.
همچنین در جریان جنجال‌های مربوط به بحران فساد مالی ترکیه در دو، سه سال اخیر که شماری از فرزندان مقام‌های دولتی درگیر آن هستند نیز نام بابک زنجانی با اتهام «انتقال غیرقانونی طلا» مطرح شد.
جمله‌های طلاییچون قصد ضربه‌زدن به نظام داشتم، مفسد شناخته شدم؟ من که همه هدفم خدمت به نظام بوده است و به نظام کمک کردم/خبرگزاری تسنیم، اسفند ٩٤.
اصلا قرار نبود بنده پول نفت بگیرم یا نفت بفروشم. چنین اتفاقی هم در سیستم من نیفتاده است. آقای احمدی‌نژاد یا هرکس دیگری اگر لطفی به من کرده بودند، وقتی که نام مرا در مجلس آوردند، من نمی‌رفتم در تلویزیون بگویم اشتباه می‌گویند از من پول می‌خواسته است. / هفته‌نامه آسمان، شهریور ٩٢.
بانک فرست‌اسلامیک ١٧,٥ میلیارد یورو از پول‌های نفت ایران را در خارج از کشور نجات داد و در داخل کشور پخش کرده است، تعداد تراکنش‌های مالی آن در این زمینه به بیش از ٩ هزار مورد رسیده است. /خبرگزاری ایسنا، شهریور ٩٢.
اگر آدم بدی بودم، ١٥ خرداد سال ٩٢ آقایان با من قرارداد امضا نمی‌کردند، متأسفانه همین که دولت عوض شد من دزد شدم. / سایت خبری انتخاب، آبان ٩٤
وزیر نفت تقاضای ١,٢ میلیارد دلار داشت تا این مبلغ صرف خرید غلات، گوشت و مرغ موردنیاز کشور شود. به همین خاطر از من خواسته شد ١.٢ میلیارد به حسابشان پول پرداخت کنم. /خبرگزاری ایسنا، آبان ٩٤.