یک دکترای تخصصی گیاهپزشکی گفت: استفاده غیرکار‌شناسی و بیش از اندازه از سموم شیمیایی، محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک را به محصولاتی خطرناک تبدیل کرده است.
رضا نامداری در گفتوگو با ایسنا، بیان کرد: همان‌طور که امنیت غذایی یکی از دغدغه‌های اساسی جوامع بشری است، اطمینان از سلامت مواد غذایی نیز حق طبیعی مصرف کننده و نظارت بر تولید و عرضه محصول کیفی و سالم نیز رسالت بدیهی و اولیه دستگاههای متولی از جمله جهاد کشاروزی است.
وی اضافه کرد: دور زمانی نیست که والدین ما بدون مصرف هیچ گونه کود شیمیایی و سموم آفتکش، تنها با افزودن باقی مانده‌های آلی طبیعی همانند کودهای گیاهی و حیوانی در باغ و مزارع بهترین و سالم‌ترین مواد غذایی را تدارک میدیدند.
دکتر نامداری ادامه داد: مدت زیادی از سالهای تبلیغ و ترویج کودهای شیمیایی و سموم آفتکش توسط کار‌شناسان برای افزایش تولید گیاهی نمی‌گذرد اما افزایش یاد شده بیشتر کمی بوده است تا کیفی و ما این تغییر را هنگام مصرف خوراک و میوههای بیمزه و بیکیفیت، آشکارا احساس می‌کنیم و دردآور‌تر اینکه مواد یادشده نه تنها دلچسب و خوشمزه نیستند بلکه خطر آفرین و بیماریزا هم شدهاند.
این محقق گیاهپزشکی افزود: هر چند کنترل عوامل خسارتزا با استفاده از آفتکشها در بخش کشاورزی سودمند و ضروری است، اما استفاده غیرکار‌شناسی و بیش از اندازه از سموم شیمیایی، محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک را به محصولاتی خطرناک تبدیل کرده است و بی توجهی و افراط در مصرف آفتکشهای سنتزی، باعث خسارات روزافزون خاک، منابع غذایی گیاهی دامی، منابع آبی و نیز ایجاد بیماری و مرگ انسان‌ها در همه جای جهان به ویژه ایران شده است.
نامداری تصریح کرد: استفاده غیرمتعارف انواع سموم از جمله حشره کش، قارچکش، کنهکش و سایر سموم علفکش در مزارع برای تولید محصول گوجه فرنگی و دیگر محصولات جالیزی از جمله خیار، سبزیجات و صیفی جات دیگر زنگ خطر را به صدا درآورده است.
به گفته وی در گلخانه‌ها وضع از این هم بد‌تر است زیرا به علت شرایط گرم و مرطوب انواع گوناگونی از آفات مکنده و بیماریهای قارچی روی محصول تغذیه می‌کنند و اغلب گلخانهداران، بدون توجه به خطرات مهلکی که این سموم برای مصرف کنندگان ایجاد می‌کنند، برای نجات محصول و حذف عوامل زیان آور گیاهی، به طور معمول هر سه روز یک بار مواد شیمیایی و هر ۱۰ روز یک بار مواد غذایی را محلول پاشی و یا از طریق آبیاری قطرهای به گیاهان تزریق می‌کنند.
این پژوهشگر گیاهپزشکی اظهار کرد: اوج فاجعه زمانی است که کشاورزان آخرین سمپاشی را درست پیش از برداشت محصول(خصوصاً محصولاتی که بصورت خام مصرف و بدون هیچگونه تغییر و فرآوری به طور مستقیم وارد دستگاه گوارش می‌شوند) انجام میدهند تا محصولی که روانه بازار شده است براق و مشتری پسند‌تر باشد.
نامداری افزود: بنابراین توجه به این نکته ضروری است که درصد زیادی از موادغذایی به ویژه میوه‌ها و سبزیجات، به باقیمانده آفتکشها آلوده هستند که مقدار آن بیش از حد مجاز است به طوری که این امر که ناشی از مصرف نامناسب و بی‌رویه آفتکش است، به عنوان یک معضل جهانی مطرح است و سلامت جوامع بشری را تحتالشعاع خود قرار داده است.
وی خاطرنشان کرد: اثرات سوء سموم شیمیایی کشاورزی بر سلامت انسان ناشی از تماس مستقیم و غیرمستقیم با آفتکشها است. افرادی که در تماس مستقیم با این مواد شیمیایی قرار میگیرند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند این افراد شامل کشاورزان و خانواده آن‌ها و کارگرانی هستند که در بخش کشاورزی یا در کارخانه تولید سموم شیمیایی مشغول به کارند.
این دکترای گیاهپرشکی یادآور شد: اولین محل تماس سم در انسان پوست است، به محض اینکه بدن در معرض سم قرار میگیرد، سم در بدن جذب می‌شود و یا بدون جذب شدن تنها در پوست باقی میماند. جذب آفت کش در بدن می‌تواند باعث بروز مشکلاتی برای سلامتی انسان شود که از آن جمله میتوان سوزش چشم، مشکلات دستگاه تنفسی و مسمومیت حاد را نام برد که ممکن است به مرگ منجر شود. در صورت عدم جذب و باقی ماندن سموم روی پوست، حساسیت‌های پوستی اتفاق میافتد.
نامداری گفت: تماس غیرمستقیم با سموم شیمیایی ناشی از ورود باقیمانده سموم به بدن بواسطه خوردن غذاهایی است که سموم آفتکش در آن‌ها نفوذ کرده‌اند که این امر می‌تواند باعث افزایش مقدار مواد سمی در بدن انسان شود (خاصیت تجمعی)؛ بدن انسان دارای سیستمهای تنظیم کننده متعددی است که باعث می‌شود تمام اجزا بدن در پاسخ به محرکهای بیرونی، واکنش مشخصی را نشان دهند.
وی اضافه کرد: این نوع تنظیم، به نام خود پایداری شناخته می‌شود و برای تمامی فرآیندهای جسمی بدون اطلاع و آگاهی بروز میکند، هنگامیکه در اثر شرایط محیطی (گرما یا سرمای زیاد) یا شرایط درونی (بیماری یا مسمومیت) بدن قادر به تنظیم نباشد، علائم غیرمعمول و بیماری ظاهر می‌شود.
این پژوهشگر ادامه داد: بنابراین نشانه‌ها و علائم مسمومیت آفتکشها اغلب شبیه به انواع مختلفی از عوارض بیماری‌ها هستند به عنوان مثال سردرد، تب، تهوع، استفراغ و اسهال علائم معمولی بیماری هستند که در شرایط متفاوت ایجاد می‌شود.
نامداری بیان کرد: سموم شیمیایی باعث ایجاد تغییر در سرعت فعالیت‌های مختلف بدن می‌شوند که این تغییر ممکن است به صورت افزایش آن‌ها (افزایش تپش قلب و تعریق) و یا کاهش آن‌ها (توقف کامل تنفس) خودنمایی کند به عنوان مثال، افرادی که در معرض حشره کش مالاتیون قرار میگیرند دچار تعریق زیاد می‌شوند. به عبارت دیگر میتوان گفت علائم مسمومیت شیمیایی به وسیله سموم آفتکش شبیه علائمی هستند که به وسیله میکروارگانیسم‌هایی نظیر باکتری، ویروس و قارچ ایجاد می‌شود.