این دختر، بخاطر اشتباه پزشکی نابینا شد

یک دختر 14 ساله که در زمان تولد با مشکل ضعف دید به دنیا آمد، برای بهبود میزان دید، چشمانش را دو بار به تیغ جراحی سپرد. چشم چپ او در سال 81 و چشم راستش در خرداد 93 جراحی شد و هر بار چند روز بعد از عمل، چشمش عفونت کرد و حالا از هر دو چشم نابینا شده است.
 
روزنامه قانون نوشت: باز هم مریوان، باز هم خطای پزشکی و باز هم دختری که دنیایش با تیغ جراحی تاریک شده است. قرار بود رشته انسانی بخواند و معلم شود، قرار بود مانند سایر همسالانش بزرگ شود، عاشق شود، ازدواج کند و مادر شود؛ اما می‌گوید با دنیای تاریکش کنار آمده تا بتواند برای زندگی تنها در آینده آماده شود. خط بریل را یاد گرفته تا بتواند به آرزوی معلم شدنش برسد. لبخند می‌زند و برایم از اشک‌هایی که در تنهایی و گاهی ناامیدی از آینده می‌ریزد، از ترس تنها ماندن در دنیای بزرگسالی می‌گوید. می‌خندد و آرزو می‌کند همچون دختری عادی در جامعه پذیرفته شود.
 
«سنور» یک دختر 14 ساله است که در زمان تولد با مشکل ضعف دید به دنیا آمد و برای بهبود میزان دید، چشمانش را دو بار به تیغ جراحی سپرد.
 
چشم چپ او در سال 81 در بیمارستان فارابی و چشم راستش در خرداد 93 در بیمارستان نگاه، جراحی شد و هر بار چند روز بعد از عمل، کل قرنیه و شبکیه و سیستم عصبی چشم سنور عفونت کرد و حالا از هر دو چشم نابینا شده است.

چشمان «سنور» دیگر نور ندارد. سهم سنور از دنیا سیاهی است تا زخم نبود امکانات پزشکی و درمانی در مناطق محروم سر باز کند. این روزها درد به جان دختران کُرد افتاده و قصد بار بستن و رفتن از آن دیار را ندارد. سنور، شوخان، منیر و ... دخترانی که خطای پزشکی در کودکی آینده‌شان را به بازی گرفته است.
 
جرائم و تخلفات پزشکان رو به افزایش است و وجود حاشیه امنیت برای پزشکان با حذف کیفر زندان فقط ضرر مالی را متوجه اشتباهاتی می‌کند که با جان و سلامت بیماران بازی‌ می‌کند. نبود امکانات پزشکی در مناطق محروم نیز خود عاملی مهم در گسترش خطاهای پزشکی شده است و هر روز بر تعداد بیماران قربانی خطاهای پزشکی در این مناطق افزوده می‌شود.
 
آقای حسین احمدی‌نیاز،‌ شما وکیل سنور و بسیاری از کودکان آسیب‌دیده در کردستان هستید. اجازه دهید گفت‌وگوی خود را با این سوال آغاز کنیم که چرا بیماران در مریوان این‌گونه دچار خطاهای پزشکی شده‌اند و هر روز دردی جانکاه را به جان می‌خرند؟
مریوان دور افتاده‌ترین منطقه در استان کردستان است و بعد از مریوان، عراق قرار دارد. در این منطقه اطبای حاذق حضور ندارند و خطای پزشکی بسیار زیاد است. نباید فراموش کنیم که اکثر اطبا با اتکا به بیمه‌ای که دارند، تیغ جراحی را بدون مسئولیت وارد بدن مریض می‌کنند. جالب است که بارها دیده‌ایم که پزشک، برج‌ساز است و در فکر سیمان و آجر و بالا رفتن طبقات ساختمانش به یک باره تیغ جراحی در دستش می‌لغزد و خسارت وارده بر بیمار قابل برگشت نیست. ما باید تلاش کنیم تا درصد خطای پزشکی در کشور به حداقل خود برسد.
 
در کنار شوخان و سنور، موارد دیگری از خطای پزشکی در مریوان وجود دارد؟
بله؛ بسیار زیاد. برای نمونه دختری به نام منیر سهرابی در مریوان دچار سرما خوردگی می‌شود و دکتر برای او بتامتازون تجویز می‌کند. بعد از تزریق حال دختر بد می‌شود. بیمارستان ابن‌سینا از بستری کردن دختر خودداری می‌کند و می‌گوید باید تجویز متخصص برای بستری شدن را بیاورید. مطب طبیب طبقه چهارم بوده و پزشک حاضر نمی‌شود برای دیدن وضعیت دختر چهار طبقه پایین بیاید و می‌گوید تا دختر را نبینم (با هدف دریافت پول ویزیت) نمی‌توانم نظری بدهم. دختر بیمار را از پله‌ها بالا می‌آورند و منیر در اتاق پزشک از هوش‌ می‌رود و اکسیژن به مغز او دیگر نمی‌رسد و این دختر دچار زندگی نباتی می‌شود. در نهایت، پزشک محکوم به پرداخت دیه می‌شود؛ هرچند بیمه هم به علت دختر بودن، نصف دیه را پرداخت کرده‌ است. سنور و شوخان نمونه‌هایی از جمع کثیری هستند که دسترسی به ما ندارند تا داستان‌شان شنیده شود. ما باید کلیت امر را مطرح کنیم و برای مقابله با خطای رو به افزایش پزشکان تلاش کنیم.
 
یکی از مشکلات، اثبات خطای پزشکی است. چرا فرآیند اثبات اشتباه یک پزشک در کشور ما سخت و برخورد قانونی با این اشتباه بسیار سبک است؟
مشکل ما این است که هیأت‌هایی که مسئول نظارت بر اطبا می‌شوند، خود پزشک هستند. خطاها بسیار زیاد است و اثرات جبران‌ناپذیری به همراه دارد، اما پزشکان از یکدیگر حمایت بی‌دریغ دارند.
 
نهایت برخورد با یک پزشک متخلف پرداخت دیه، آن هم توسط بیمه است؛ آیا خلاء مجازات کیفری، ترس و نگرانی را از بروز خطا کاهش نداده‌ است؟
یکی از عوامل اصلی رشد تقصیرات پزشکی، فقدان اثر بازدارندگی مجازات‌ها و متناسب نبودن مجازات‌هاست. حسب اصل 156 قانون اساسی یکی از مکانیزم‌های اصلی برای کاهش ارتکاب جرم، تلاش برای پیشگیری از جرم است که تدوین قوانین جامع و کامل نقش مهمی در کاهش جرائم خواهد داشت.
 
بنابراین در این زمینه قوانین موجود آثار بازدارندگی ندارند و دوم اینکه ترس از ارتکاب جرم در بین پزشکان وجود ندارد. مهم این است که هر انسان طبق اصل 22 قانون اساسی، دارای کرامت است و باید برخوردار از حرمت و کرامت باشد. دقیقاً این حرمت و کرامت در حوزه پزشکی لگدمال شده است.
 
پرداخت دیه برای جبران خسارات وارده بر بیمارانی چون سنور کافی است؟
دیه صرفاً به موضوع چشم و ارش هم به موضوع ظاهر چشم محدود می‌شود. سوال من این است که نابینایی و انزوای این دختر را چه باید کرد. باید خسارات معنوی نابینایی لحاظ شود. متأسفانه خسارت معنوی نسبت به این افراد تاکنون لحاظ نشده است. از حقوقدانان و قضات خواهش داریم به این قضیه توجه کنند و خسارات معنوی را نیز در نظر بگیرند. رئیس‌جمهور طبق اصل‌های 113 و 121 سوگند خورده است حافظ حقوق ملت باشد و قانون اساسی را اجرا کند. او در برابر این افراد مسئول است. حداقل 15 مورد را من می‌شناسم که در مریوان بر اثر تخلف پزشکی دچار مشکل شده‌اند. آیا وقت آن نیست تصمیم قاطع برای برخورد با پزشکان متخلف گرفته شود؟
 
آیا حاشیه امنیت موجود برای پزشکان مانع مهمی برای رسیدگی و مجازات تخلفات آنها نیست؟
اجازه دهید گله‌ای داشته باشم از وزیر بهداشت که مردی بسیار شریف و محترم است. ایشان طی نامه‌ای از رئیس قوه‌ قضاییه که مردی شریف و قانونمداری هستند درخواست کردند که اطبای خطاکار، دیگر زندانی نشوند. رئیس قوه‌ قضاییه هم طی بخشنامه‌ای، خواسته وزیر بهداشت را اجابت کردند. هرچند بخشنامه یک قانون نیست اما مفری برای آرامش خاطر پزشکان خطاکار است.
 
با توجه به دریافت رضایت‌نامه قبل از عمل جراحی، آیا این امر سالب مسئولیت کیفری برای پزشکان است، زیرا خطر عمل جراحی گوشزد شده است؟
این امر نافی مسئولیت پزشکان نیست. به یک مورد در آمریکا استناد می‌کنم. شرکت فلیپ موریس که تولید سیگار مالبرو در آمریکا را برعهده دارد، روی تک تک پاکت‌های این سیگار نوشته است استعمال این سیگار موجب بروز سرطان می‌شود. چند نفر که‌ همواره از سیگار مالبرو استفاده می‌کردند دچار سرطان شده و فوت می‌کنند. وراث این افراد علیه فلیپ موریس اقامه دعوا کردند و دادگاه فلیپ موریس را محکوم به پرداخت غرامت کرد. درست است که مضرات استفاده از سیگار قید شده است اما این هشدار نافی مسئولیت کلی شرکت فلیپ موریس در بحث لطمه به جان انسان‌ها نیست.
 
در رابطه با ایران رویه قضایی چگونه است؟
در رویه قضایی ایران هم این‌ مسأله وجود دارد. بیمار از بعد شرعی و قانونی به دکتر اجازه می‌دهد تا روی بدن او زمانی که بیهوش است عملیات جراحی را انجام دهد. اگر پزشک از قواعد و مقررات قانونی و قواعد پزشکی تخطی کند مسئولیتش هویدا می‌شود. پس نباید رضایت‌نامه را دال بر رضایت کلی بیماران بدانیم.
 
بخشی از مشکل هم به برخورد خود بیماران برمی‌گردد. ایرانیان مأخوذ به حیا هستند و قصور پزشکی را در بسیاری از موارد پای قسمت گذاشته و پیگیر قضایی مشکل پیش آمده نیستند!
در اینجا توجه به دو نکته ضروری است؛ پزشکی را اگر از باب ارائه خدمت خوب به مردم تجویز کنیم و در نظر بگیریم، پزشک تمام سعی و تلاش خود را برای انجام وظیفه انجام داده است. بیمار را به عنوان یک کالای تجاری در نظر بگیریم، که در اقسام عمل‌های زیبایی کاشت مو و پروتزهای مختلف و تزریق‌ ژل و ... بیمار مانند یک کالای تجاری تلقی می‌شود. با این منظر، داستان فرق می‌کند. پزشک باید سعی کند حقوق بیمار را لحاظ کند، یعنی بیمار باید در فرآیند رسیدگی به درمان خودش آگاهی پیدا کند. ما از مبحث سنور امید داریم به این معقوله برسیم که حقوق نانوشته بیماران در ایران، تدوین و رسمی شود. ما قوانینی دال بر حمایت حقوق بیمار در ایران نداریم. متأسفانه با خلاء حقوقی مواجه هستیم.
 
با این توضیحات، نیازمند اصلاح قوانین هستیم؟
بله. اول اینکه نباید پزشکان به خود اجازه دهند چنین به جان انسان‌ها تخطی کنند. جان انسان شریف است و باید مطابق اصل 22 قانون اساسی خسارات معنوی برای خسارت‌دیدگان لحاظ شود. دوم اینکه قانون باید مورد بازنگری قرار گیرد زیرا قوانین فعلی آثار بازدارندگی ندارند. رئیس‌جمهور به عنوان مجری قانون اساسی و متعهد به ایفای حقوق شهروندی، شایسته است برای اصلاح وضعیت موجود اقدامی درخور انجام دهد.