فرارو- کاهش مشتریان نفت ایران پدیده‌ای است که از اوایل تابستان سال گذشته آغاز شد و هم‌چنان ادامه دارد. این امر می‌تواند اقتصاد نفتی ایران را به شدت تحت تاثیر خود قرار دهد و نتایج ناگواری را در پی داشته باشد. پس از این که ژاپن و هند واردات نفت ایران را کاهش دادند چین نیز به این سه کشور اضافه شد تا زنگ خطر نواخته شود. آیا این یک تحریم با چراغ‌های خاموش است؟
به گزارش فرارو، در اواسط تیر ماه سال گذشته و پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم، ژاپن به عنوان اولین کشور آغاز کننده فرآیند کاهش واردات نفت از ایران، خرید نفت ایران را از 1/11 درصد از ماه آوریل به 5/10 درصد در ماه مه کاهش داد.
گزارش‌های منتشر شده در آن زمان نشان می‌داد تامین بخشی از کاهش سهم نفت ایران در ژاپن را یا عربستان سعودی یا قطر و یا امارات متحده عربی برعهده گرفته‌اند زیرا سهم عربستان سعودی در تامین نفت ژاپن از 8/28 در ماه آوریل به 8/29 درصد در ماه مه، امارات متحده از 21 درصد به 7/22 درصد و قطر از 7/13 به 6/14 درصد افزایش یافته بود.
هرچند در آن زمان این مسئله از سوی مقامات ایرانی تکذیب شد، اما زمزمه کاهش خرید از سوی دیگر کشورها نیز مطرح می‌شد و ایران امیدوار بود که نفت خود را به کشورهای دیگر از جمله چین بفروشد. امیدواری که گزارش‌های جدید آن را بی مورد می‌دانند.
امروز پس از گذشت قریب به 9 ماه از کاهش صادرات نفت ایران به ژاپن، رييس اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي ايران این مسئله را تائید کرد و در کنار آن از کاهش صادرات نفت ایران به چین خبر داد.
حميد حسيني در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، در مورد صحت داشتن يا نداشتن كاهش خريد نفت ايران توسط چين گفت: «اين كاهش قطعي است. چيني‌ها روزانه 400 هزار بشكه نفت خام از ما مي‌خريدند كه به 200 هزار بشكه كاهش يافته است.»
در همین رابطه مسعود دانشمند رییس اتاق مشترک ایران و چین اظهار کرد: «گفت‌وگوهايي هست كه آمريكايي‌ها به چيني‌ها پيشنهاد كرده‌اند كه نفت خود را به جاي ايران از روسيه و عربستان خريد كنند. اين چنين حرف‌هايي است. حال چقدر چيني‌ها بتوانند مقاومت كنند، ما نمي‌دانيم.»
دانشمند در پاسخ به اين سوال كه با توجه به شناخت خود از چيني‌ها، آيا آن‌ها اين موضوع را مي‌پذيرند يا نه؟ به روابط تجاري ايران و چين اشاره و تصریح کرد: «چيني‌ها هم به ايران جنس مي‌فروشند و هم از ايران جنس مي‌خرند، پس طبيعي است كه وقتي از ما نفت نخرند ما هم بازارمان را مقابل آن‌ها ببنديم.»
وي همچنين در مورد آخرين آمار از مبادلات تجاري ايران و چين گفت: «طبق آخرين آمار، با محاسبه نفت و محصولات پتروشيمي كه به چين صادر مي‌كنيم و كالاها و خدماتي كه از چين مي‌خريم، در نهايت بالانس اين مبادله تجاري به نفع كشور ماست. به عبارتي حدود پنچ ـ شش ميليارد دلار صادرات ايران، بيشتر بوده است كه اين تفاوت در گذشته حدود 10 ميليارد دلار به دليل قيمت بالاي نفت بود.»
تحریم نفتی ایران از سوی هند
در کنار کاهش خرید نفت ایران از سوی چین و ژاپن، هند نیز به جمع این دو کشور اضافه شد. به گزارش رویترز، منابع نزدیک به بزرگترین شرکت پالایشگاه‌هاى نفتى هند اعلام کرده‌اند که این شرکت واردات نفت از ایران را براى سال ۲۰۱۰ متوقف کرده و قرارداد خود را با این کشور تمدید نخواهد کرد.
براساس این گزارش شرکت "صنایع ریلیانس" در دو ماه فوریه و مارس از ایران نفت خریدارى نکرده و در سال گذشته میلادى نیز میزان خرید از ایران را به شدت کاهش داده است.
رييس اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي ايران در این باره اظهار کرد: «شركت ريلانس هند اعلام كرده كه از ايران نفت خريداري نمي‌كند. اين شركت خريدار نفت سنگين و فرا سنگين و پالايشگاه 850 هزار بشكه‌اي و يكي از بزرگترين پالايشگاه نفت دنيا و متعلق به بخش خصوصي است.»
حميد حسيني در پاسخ به اين سوال كه آيا اين اقدام شركت هندي تبعات خاصي براي اين كشور نخواهد داشت؟ عنوان كرد: «اين شركت يك شركت بخش خصوصي است و ربطي به كشور هند ندارد. اين شركت مي‌گويد منافعي در آمريكا دارد و آمريكا هم تحريم كرده كه اين كار را انجام دهم و شايد هم از اين اهرم استفاده كرده‌اند كه قيمت نفت را تغيير دهند و به دنبال خريداري بهتر باشند.»
تحریم با چراغ‌های خاموش
کاهش خرید نفت ایران از سوی کشورهای شرق آسیا در شرایطی رخ داد که رابرت بلیک، معاون وزیر امور خارجه امریکا در امور آسیای جنوبی و مرکزی گفته است: «واشنگتن در حالی که درگیر گفت‌وگوهای حساس با تهران درباره برنامه هسته‌‌ای اش است در حال تشویق پاکستان و هند به انجام ندادن معاملات تجاری همچون پروژه خط لوله گاز با ایران است.»
به نظر می‌رسد آمریکا و کشورهای غربی برای افزایش فشار بر ایران تحرکات خود را از کشورهای شرق وجنوبی آسیا آغاز کرده‌اند، رييس اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي نیز در این باره معتقداست: «به نفع آمريكا نيست كه باشوك به بازار نفت وارد شود بلكه آمريكا مي‌خواهد در حالت آرام و به صورت مرموزي و براي فشار آوردن به ايران اين اقدامات را انجام دهد.»
وی در ادامه با اشاره به مرموز بودن این رفتار کشورهای چین، هند و ژاپن گفت: «به صورت خيلي مرموز و در حالت مخفي دارند فشارهايي مي‌آورند كه اين‌ها بستگي دارد ما چقدر آمادگي داريم. اين زنگ خطري است براي ما كه استراتژي وابستگي به كشورهاي بزرگ و شركت‌هاي بزرگ را تغيير دهيم و به كشورهاي كوچك توجه كنيم كه كمتر تحت تاثير قدرت‌هاي بزرگ هستند.»
