نکاتی پیرامون بیانیه جنجالی خبرگان

 

فرارو- خبرگان پنجم؛ خبرگانی که اعتدالی خوانده می‌شد؛ خبرگانی که بیشترین آرایش از آن آیت الله هاشمی رفسنجانی بود، خبرگان اعتدالی بیانیه‌ای صادر کرد و در آن خواست حسن روحانی به خاطر برجام از مردم عذرخواهی کند. اما تعدادی از اعضای مجلس خبرگان از نفس نگارش این بیانیه ابراز بی اطلاعی می کنند و می گویند این بیانیه به اطلاع اعضای مجلس خبرگان که یکی از اعضایش حسن روحانی است نرسیده است.

شکل گیری خبرگان پنجم؛ از ردصلاحیت نوه امام تا موج حذف مثلث جیم
خبرگان پنجم پیش از شکل گیری‌اش حواشی خاص خود را داشت. بعضی سیاسیون سرشناس رد‌صلاحیت شده بودند. سیدحسن خمینی نوه بنیان گذار جمهوری اسلامی از همین افراد بود که ردصلاحیتش با واکنش تند و تیز مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی رو به رو شد. اوج حواشی هم زمانی بود که موجی از شرکت در انتخابات برای جلوگیری از ورود جیم (جنتی، یزدی و مصباح یزدی) به خبرگان شکل گرفت. خبرگان همزمان با انتخابات مجلس دهم برگزار می‌شد. اصلاح‌طلبان به عنوان اصلی ترین جریان حامی دولت عزم خود را جزم کرده بودند که برخلاف انتخابات سال 90 وارد میدان شوند. آنها در رسانه‌ها تاکید می‌کردند که مجلسی همسو با دولت در نظر دارند. می‌گفتند در انتخابات خبرگان هم حضور دارند.

دو لیست تهیه شد. لیست امید که فعالان سیاسی اصلاح‌طلب آن را تهیه کرده بودند و لیست خبرگان مردم که به لیست آیت الله هاشمی رفسنجانی مشهور شد. نتیجه انتخابات پایتخت نشان می‌داد حامیان دولت راه را بر رقبا بسته‌اند. با ورود 30 اصلاح‌طلب به مجلس، حتی غلامعلی حداد عادل، سرلیست اصولگرایان و رئیس مجلس هفتم از امثال فاطمه حسینی‌ها شکست خورد. خبرگان هم نتیجه‌ای باورنکردنی داشت. از 16 کرسی استان تهران فقط یک کرسی به اصولگرایان رسید. از مثلث جیم فقط آیت الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان به خبرگان راه پیدا کرد. بعضی تحلیل‌گران سیاسی خبرگان پنجم را خبرگانی معتدل عنوان می‌کردند.

موضع تند علیه روحانی از خبرگان اعتدالی
حالا همین خبرگان حسن روحانی خواسته که به خاطر برجام از مردم عذرخواهی کند. خبرگانی که در بخشی از ترکیبش رد پای آیت الله هاشمی به چشم می‌خورد، خبرگانی که اعتدالی توصیف می‌شد و حسن روحانی هم یکی از اعضای آن است. در بیانیه مجلس خبرگان آمده است: دستگاه دیپلماسی کشور اگر چه در چند سال گذشته، تمام تلاش خود را برای انجام توافق موسوم به برجام به کار بست؛ لکن در مواردی خطوط قرمز مورد نظر مقام معظم رهبری در این توافق رعایت نگردید و در حالی که جمهوری اسلامی ایران تمامی تعهدات خود را بصورت کامل به اجرا گذاشت؛ اما تضمین لازم از طرف مقابل دریافت نگردید و زمینه را برای خروج آمریکا از برجام فراهم نمود.

اما آن بخش از بیانیه که بیش از دیگر بندها مورد توجه قرار گرفت، جملاتی بود که از رئیس جمهور می‌خواست به خاطر اصرار دولت به برجام از مردم عذرخواهی کند. در متن بیانیه آمده است: لازم است رئیس جمهور محترم، صادقانه و با صراحت، نسبت به خسارتهای وارده در برجام که بخاطر عدم رعایت خطوط قرمز ترسیمی توسط رهبر معظم انقلاب از جمله اخذ تضمین های لازم از 1+5 و نیز عدم رعایت اقدام متناظر و گام به گام، پدید آمد؛ از مردم عزیر ایران عذر خواهی کرده، تجربه توافق برجام را چراغ راه آینده قرار دهند.

دولت: دلواپسان باید عذرخواهی کنند
کمتر از 24 ساعت از این بیانیه نگذشته بود که شورای اطلاع رسانی دولت بیانیه ای صادر کرد. این بیانیه از عملکرد دولت در سیاست خارجی و برجام دفاع می‌کند و می نویسد: «متأسفانه آنان که باید عذرخواه مواضع نادرست خود در گذشته باشند، طلبکارانه به دستاوردهای ملی می تازند و حاضر نیستند به این سوال پاسخ دهند که خسارت‌های تحریم ظالمانه بر ملت ایران چه میزان بوده و برای پیش گیری به موقع از آن خسارت‌ها چه کرده اند؟ آنها هیچ گاه حاضر نیستند از ناتوانی خود در ارائه راه‌های جایگزین برجام سخن بگویند و صادقانه بابت رویکرد غلط و کارشکنی های خود در روند پیشرفت کشور، از ملت عذرخواهی کنند. آنها در تعارضی آشکار، هم دلواپس حضور آمریکا در برجام بوده‌اند و هم شاکی خروج آمریکا از برجام. مدیریت مسئولانه کشور، عرصه تناقض گوئی نیست؛ بلکه نیازمند تصمیم قاطع و عمل شجاعانه است.»

تعدادی از اعضای خبرگان: بیانیه دیروز، کار ما نبود
تند و تیز بودن موضع مجلس خبرگان اما با معتدل توصیف کردن ترکیب آن در تضاد به نظر می‌رسد. البته بعضی از اعضای مجلس خبرگان گفته اند که در جریان این بیانیه نبوده‌اند. حجت الاسلام محسن کازرونی، نماینده استان البرز در مجلس خبرگان به فرارو می گوید بیاینه مجلس خبرگان به رای اعضای آن گذاشته نشده بود. او می گوید هیات رئیسه این بیانیه را تنظیم کرده است.

آیت الله هاشم هاشم زاده هریسی، نماینده آذربایجان شرقی در خبرگان رهبری نیز به جماران گفته: این بیانیه رسمی نیست و به نام مجلس خبرگان نیست بلکه بیانیه عده ای از نمایندگان مجلس خبرگان است.حتی به صورت کلی هم نمی توانند بگویند که چند نفر از خبرگان این طور می خواهند. این عضو خبرگان گفته: این بیانیه نمی تواند نظر خبرگان باشد و باید اسم و تعداد افرادی که آن را امضا کرده اند مشخص باشد. حتی به صورت کلی هم نمی توانند بگویند که چند نفر از خبرگان این طور می خواهند.

آیت‌الله سیدهاشم بطحایی نماینده مردم تهران در خبرگان نیز به رویداد۲۴ از بیانیه خبرگان ابراز بی‌اطلاعی کرده است و گفته: این بیانیه را احتمالا چند عضو هیات رییسه نوشته‌اند و سایر اعضا از نگارش آن اطلاعی ندارند.

برجام تصمیم رئیس جمهور نبود که او عذرخواهی کند
حسین کنعانی مقدم، فعال سیاسی اصولگرا از منتقدین بیانیه مجلس خبرگان است. او در گفت و گو با فرارو می‌گوید: باید به این سوال پاسخ جدی داده شود که برجام تصمیم یک نظام بود یا تصمیم فرد؟ اگر تصمیم رئیس جمهور بوده و او اشتباهی مرتکب شده است که هیچ. او باید از مردم عذرخواهی کند. اما اگر توافق هسته ای تصمیم نظام بوده است، این نوع سخنان که رئیس جمهور باید عذرخواهی کند درست نیست؛ به عبارت دیگر نظام باید عذرخواهی کند.

او معتقد است: برجام تصمیم فرد نبود؛ در جامعه ما با توجه به جایگاه رهبری و قوای سه گانه، فرد تصمیمات به این مهمی را نمی تواند به تنهایی اتخاذ کند. قطعا شرط و شروط و خط قرمزهایی وجود داشته که دولت باید نسبت به آنها پاسخ گو باشد. اما برجام در نهایت تصمیم نظام بوده است. اگر در برجام دولت از خطوط قرمز عبور شده باشد، دولت به عنوان مجری آن باید در این باره پاسخ گو باشد. اما اگر برجام به کلی کار اشتباه بوده، چون نظام تصمیم گرفته است، نظام باید عذرخواهی کند.

این فعال سیاسی در ادامه می پرسد: اگر برجام بد بود، چرا ترامپ آن را بدترین توافق آمریکا می‌داند؟ او حاضر است همه هزینه های اقتصادی و سیاسی خروج از برجام را تحمل کند اما از زیر بار این قرارداد خارج شود. به اقرار دشمنان، برجام به نفع ایران بود و به ضرر آمریکا. کنعانی مقدم با اشاره به بیانیه مجلس خبرگان می گوید: بهتر بود به جای استفاده از لفظ عذرخواهی که در بیانیه به کار رفته، گفته می شد که دولتها باید پاسخ گو باشند و دولت آقای روحانی هم باید در قبال عملکرد خودش در خصوص برجام پاسخ گو باشد. این فعال سیاسی ادامه می‌دهد: خبرگان هیچ گونه مسئولیتی در قبال عملکرد رئیس جمهور ندارد مگر آنکه بخواهد مواردی را به رهبری مطرح کند. اگر هم رئیس جمهور خطایی مرتکب شده است رای عدم کفایت سیاسی او در مجلس قابل بررسی است. بیانیه خبرگان یک بیانیه ای بود توصیه استحبابی دارد، نه واجبی بر اینکه رئیس جمهور این عمل را انجام دهد. به نظر می رسد که هیچ گونه دستوری برای رئیس جمهور نیست.

خبرگان همسویی اش به جریانات سیاسی را نشان داد
عبدالله ناصری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز به فرارو می گوید: اگر خبرگان برای صدور این بیانیه که اتفاقا نابه‌جا بود، با رهبری هماهنگ می کرد، رهبری اجازه صدور چنین بیانیه ای را صادر نمی‌کردند. با توجه به حوادث اخیر، ما در ارتباط با برجام نیاز به یک همراهی و جامعیت مواضع سیاسی در سطوح مختلف حکومت داریم. بیانیه مجلس خبرگان، کار دور از هدف بود.

این فعال سیاسی می‌گوید: ریشه این بیانیه به ماهیت ساختار سیاسی مجلس خبرگان برمی گردد. این بیانیه دقیقا همسو با یادداشت های روزنامه های کیهان و جوان یا بیانیه‌های رادیکال جبهه پایداری در مجلس نهم بود. مجلس خبرگان برای اولین بار به صراحت ماهیت سیاسی و جناحی خود را نشان داد.

او با ناشیانه خواندن بیانیه اخیر خبرگان می گوید: این بیانیه ممکن است در خارج از کشور یا سطح جامعه این تلقی را به وجود آورد که این بیانیه موضع رهبری است. در حالی که موضع رهبری به هیچ وجه پشیمانی از برجام نبود. ایشان به ادامه برجام با شرط گرفتن ضمانت از 5 کشور دیگر توصیه کردند.

ناصری با اشاره به اینکه بعضی از اعضای مجلس خبرگان می‌گویند در بیانیه خبرگان هیچ نقشی نداشته اند ادامه می دهد: تا جایی که خبر دارم بیانیه‌های مجلس خبرگان، در دبیرخانه آن تنظیم می شود. حتی مواردی بوده است که رئیس مجلس خبرگان هم از آن بی اطلاع بوده و خود دبیرخانه با محوریت سیداحمد خاتمی بیانیه صادر کرده اند.

او در پاسخ به اینکه فکر می‌کنید در مورد اخیر، آیت الله جنتی به عنوان رئیس خبرگان نقشی نداشته است؟ می گوید: استنباط من این است که بیانیه خبرگان از جنس بیانیه هایی بوده است که همیشه در دو دهه اخیر توسط اعضای دبیرخانه منتشر شده اند. موارد زیادی بوده که نه تنها کار به صحن علنی کشیده نشده ، بلکه با رئیس مجلس هم هماهنگی صورت نگرفته است.

 

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تاکید می‌کند: همانطور که بعضی اعضای خبرگان موضع خود را درباره بیانیه دیروز اعلام کردند بقیه اعضا هم در این باره موضع گیری کنند. ناصری بیانیه دولت را نیز واکنشی منطقی ارزیابی می‌کند و می گوید: روحانی به عنوان رئیس جمهور، تصمیم گیرنده برجام و همچنین عضو مجلس خبرگان رهبری حتما حق پاسخ دادن دارد. بیانیه دفتر رئیس جمهور به مثابه واکنش آقای روحانی به عنوان عضو مجلس خبرگان باشد.