فعالان محيط‌زيستي بازداشت‌شده، جاسوس نيستند

پیگیری‌ها ادامه دارد. آهسته و پیوسته و ممتد. کارشناسان وزارت اطلاعات به کمیسیون امنیت ملی مجلس آمدند و توضیح دادند که فعالان محیط‌زیستی دست‌کم 60 کیلومتر از مکان تحت‌نظر نهاد‌های نظامی دور بوده اند و علاوه بر آن تجهیزات فیلم‌برداری فعالان محیط زیست به‌هیچ‌روی نمی‌توانسته از یکی، دو متر آن‌طرف‌تر تصویری تهیه کند. با این حال حضور اخیر سخنگوی قوه قضائیه نشانگر نکته دیگری است.

 

به گزارش شرق، محسنی‌اژه‌ای در پاسخ به سؤال نمایندگان اصلاح‌طلب در فراکسیون امید درباره گزارش وزارت اطلاعات بر جاسوسی آن‌ها تأکید کرده است. حالا باید دید وضعیت فعالان محیط‌زیستی به کدام جهت می‌رود و پیگیری‌ها چگونه است. به‌تازگی سه‌نفر از فعالان بازداشت‌شده توانسته اند در دیداری کوتاه با خانواده‌شان ملاقات داشته باشند. با این حال هیچ‌کدام از این فعالان هنوز به وکیل دسترسی ندارند. چند روز پیش تلویزیون ایران مستندی با عنوان یوزپلنگ ایرانی پخش کرد که در آن هومن جوکار، مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی سخنانی می‌گفت. جوکار و جمع دیگری از فعالان محیط‌زیستی بیش از 100 روز است که به همراه جمع کثیری از بهترین کارشناسان حیات وحش و فعالان محیط زیست در حبس‌اند.

 

محمود صادقی از جمله نمایندگان پیگیر وضعیت بازداشت فعالان محیط‌زیستی در توییترش نوشته «در جلسه اخیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، کارشناسان ضد جاسوسی واجا در پاسخ به نمایندگان اصولگرا که از وزیر اطلاعات درباره علت عدم برخورد با فعالان محیط‌زیستی سؤال کرده بودند، صریحا مستدلا و مستندا اعلام کردند هیچ دلیلی بر جاسوسی آن‌ها نیافته‌اند».

غلامرضا حیدری دیگر نماینده اصلاح‌طلب مجلس نیز می‌گوید «نظر کارشناسان بخش ضدجاسوسی وزارت اطلاعات این است که فعالان محیط زیست بازداشت‌شده جاسوس نیستند. اینجا به هر شکل موازی‌کاری در تشخیص هم مطرح است. بهتر است یک مرجع در این زمینه تصمیم‌گیری کند. از این‌ها گذشته انتظار شهروندان از شخص رئیس‌جمهوری، رسیدگی عاجل به پرونده‌هایی مشابه این بازداشت‌هاست. آقای روحانی رئیس شورای عالی امنیت هستند و روا نیست پرونده‌ای که دو گفتار و روایت متناقض درباره آن وجود دارد بدون رأی و ورود ایشان ادامه یابد».

محمود صادقی نیز تأکید دارد که با توجه به اهمیت فعالیت‌های محیط‌زیستی باید دو نکته مهم را در نظر گرفت. او در این مورد به «شرق» گفته «نباید کاری کنیم اعتماد و تلاش نهاد‌های مدنی برای فعالیت گسترده در این حوزه‌ها با محدودیت مواجه شود. در یک قرائت حقوقی عنصر مادی و معنوی خطا در یک مسئله حقوقی باید مدنظر قرار بگیرد. در این مورد شواهد و توضیحات نشان می‌دهد که نه عنصر مادی- شواهد و مستندات فیزیکی – و نه شواهد معنوی – یعنی اراده به جاسوسی آگاهانه وجود ندارد و بهتر است مسئولان نیز با نگاه مساعدی به ادامه بررسی پرونده بپردازند تا اعتماد عمومی و فعالیت‌های مدنی در حوزه محیط زیست نیز با رعب و وحشت مواجه نباشد».

در جلسه اخیر کمیسیون امنیت مجلس حجت‌الاسلام احمد سالک و محمدجواد ابطحی خواستار توضیح وزارت اطلاعات شدند. سؤال و نکته این دو نماینده این بود که چرا با وجود فعالیت جاسوسی فعالان محیط‌زیستی، وزارت اطلاعات در زمینه شناسایی عملکرد خلاف قانون این‌ها تعلل کرده است. در همین حال تا اینجای کار گزارش وزارت اطلاعات نشان از آن دارد که بر اساس شواهد موجود دلیل و مستندی بر جاسوسی نیافته است.

صادقی به گفت‌وشنود خود با برخی کارشناسان اطلاعات سپاه اشاره دارد و اینکه «برخی کارشناسان اطلاعات سپاه در گفتگو‌هایی که با آن‌ها داشتم گاهی می‌گویند این افراد به طور ناآگاهانه از اطلاعاتی استفاده کرده اند که در نهایت مورد سوء استفاده سرویس‌های بیگانه قرار گرفته است. بر فرض اینکه از بعد مادی عمل مجرمانه باشد و اطلاعاتی ردوبدل کرده باشند، اما اکثر ایشان درباره عنصر معنوی جرم – شامل اینکه عامدا و عالما انجام داده باشند– مترتب نبوده است. تأکید دارم که در بعد مادی نیز کارشناسان خبره بخش ضدجاسوسی وزارت اطلاعات عمل و کنش محیط‌زیستی آن‌ها را جاسوسی نمی‌دانند».

رئیس فراکسیون شفافیت مجلس همچنین درباره دیگر مکالمات خود با نیرو‌هایی از اطلاعات سپاه گفته «برخی از آن‌ها هم می‌گویند فعالان محیط‌زیستی به جاسوسی اقرار کرده یا علیه دیگران اقرار کرده‌اند. اما در این مورد نیز لحاظ‌کردن این نکته ضروری است که اگر اقرار نافذ باشد – یعنی شرایط بدون اکراه و آزادی اراده انجام شود – باز هم فعل اقرار در حد خود فرد نافذ است نه دیگران».

وضعیت پرونده رسیدگی به فعالان محیط‌زیستی در شرایطی دنبال می‌شود که تداوم بازداشت گسترده فعالان محیط زیست گزارش شده و شمار بازداشتی‌ها به ۵۵ نفر رسیده است.

در دو روز گذشته ۴۰ نفر از فعالان محلی و محیط‌بانان بندر لنگه بازداشت شدند؛ ۱۰روز قبل هم محمدصالح احمدی، فعال محیط زیست شهر جناح در هرمزگان بازداشت شد و تاکنون خبری از او نیست. بازداشتی‌های جنوب در پروژه قوچ و میش لارستان بازداشت شده‌اند. جزئیات بیشتری از دلایل بازداشت آن‌ها در دست نیست. اما گویا طاهر قدیریان مرتبط با این پروژه بازداشت شده و در هفته‌های گذشته - در حالت بازداشت- به جنوب ایران منتقل شده و اخیرا به تهران بازگردانده شده است.

غلامحسین اسماعیلی، رئیس دادگستری استان تهران دلیل بازداشت برخی از فعالان محیط زیست را ارائه اطلاعات به بیگانگان عنوان کرده بود. کاووس سیدامامی، استاد دانشگاه امام صادق نیز از جمله افراد بازداشت‌شده در پرونده فعالان محیط‌زیستی، بهمن 96 در زندان درگذشت. علت مرگ او از سوی مسئولان ذی‌ربط «خودکشی» عنوان شده است. در ارتباط با پرونده فعالان محیط زیست، هومن جوکار، امیرحسین خالقی، سام رجبی، طاهر قدیریان، نیلوفر بیانی، سپیده کاشانی و مراد طاهباز اوایل بهمن 1396 بازداشت شدند.