سیامک داودی؛ جدیدا بحثی در خصوص ادعای تاثیر ژنتیک در کسب موفقیت فرزند یک خانواده مشهور در رسانهها در گرفته است لازم دانستم نقدی منصفانه با تکیه بر نظرات شخصی بر این ادعا داشته باشم امید است که مقبول افتد.
اینکه ژنتیک در تیزهوشی یا کم هوشی افرادی موثر است به نظر غیر قابل انکار است افرادی هستند که ژن زیبایی به آنها منتقل میشود و اساسا زیبا به دنیا میآیند و افرادی هم خیر این واقعیتی گریز ناپذیر است اما اینکه کسب درآمد عالی، ژنتیکی باشد میتواند در مواردی صادق باشد مثلا افرادی تیزهوش خدادادی بدون داشتن هیچ امکانات قبلی در جهان شهره شدهاند که موقعیتشناس بوده و پشت کار دارند و با سختکوشی و مداومت و پشتکار فردی موفق بودهاند.
اما مسئله مهم که باید مد نظر قرار گیرد این است که شرایط محیطی و اوضاع و احوال موجود نیز در این زمینه موثر است فرضا فردی که الان در حلب سوریه زندگی میکند هر چند که تیز هوش و نخبه هم باشد آیا فعلا میتواند در امور کامپیوتر نخبه شود؟ پاسخ به احتمال زیاد خیر است چون فعلا تیز هوشی او تنها کمکی که میتواند به او بکند این است که در جریان خشونتها جانش را از دست ندهد یا اینکه با بذل جان از تجزیه کشورش جلوگیری به عمل آورد یا فرضا کسی که در کشور قحطی زده سومالی زندگی میکند حتی اگر ژن خوب هم در بدن داشته باشد حداکثرش این است که کمی بهتر از دیگران زندگی کند تا از گرسنگی نمیرد و اگر خیلی زرنگ باشد بتواند به سرزمین بهتری کوچ کند.
فرزند فردی که دارای پدر و مادر پزشک متخصص است بعضا امکانات مادی و... بهتری برای کسب علم و دانش دارد اما فرزند فلان کارگر در سیستان و بلوچستان یا کردستان که پدرش ناچار به کوله بری است قطعا فرزندش حتی اگر ژن خوب هم از نسلهای قبلیش به او به ارث رسیده باشد برای موفقیت در زندگی، کسب ثروت یا..... راه دشوارتری را در پیش دارد.
موفقیت هر فرد حتی اگر بهره هوشی کم هم داشته باشد ولی دارای پشتکار باشد نیز غیر ممکن نیست ولی دسترسی به موفقیت آن فرد مانند این است که به جای مسافرت با هواپیما برای رسیدن به مقصد او ناچار شود پیاده طی طریق کند تا در جاده کوهستانی و ناهموار دیرتر به مقصد برسد. پس شرایط و اوضاع و احوال قضیه در هر زمینهای در بروز استعدادهای آن فرد یا خانواده و.... بسیار موثر است ولی عدم موفقیت غیر ممکن نیست.
اینکه فردی در مناطق محروم تهران به سختی امرار معاش کند و به تبع آن نتواند همانند نقاط مرفه تهران از امکانات ویژه استفاده نماید واقعیتی است که کسی نمیتواند منکر آن باشد امروزه تلاش کلیه مسئولین مملکت بر این است که اختلافات طبقاتی را به حداقل برسانند اما بعید است بتوان جلوی فاصله طبقاتی را گرفت چون اگر این فاصله نباشد آیا دیگر کسی حاضر خواهد شد که به شغل کارگری تن در دهد؟ یا برای کسب رزق و روزی در جلوی تنور داغ نانوایی در چله تابستان نان را از تنور درآورد؟
پاسخ اکثرا خیر خواهد بود لذا اکثرا سعی خواهند کرد کار کشاورزی را در روستاها و... رها کرده و در مناطق مرفه نشین تهران ساکن شوند و به کار تجارت یا... بپردازند پس وجود فاصله طبقاتی معقول بر اساس استعدادها و ویژگیهای هر فرد جامعه به نظر نگارنده غیر قابل انکار است.
حالا اگر کس یا کسانی که جزو فرزندان یک خانواده مشهور یا دانشمند یا... باشند آیا میتوانند در صورتیکه باری تعالی ژنی معیوب از نسلهای قبلی خانواده را به آنان منتقل نکرده باشند در راه پیشبرد اهداف مد نظر خود بکوشند؟ پاسخ قطعا آری است ولی مهم این است اهدافشان چه باشد، میشود با وجود سلامت ژنتیکی از امکانات یا رانت اطلاعاتی پدر یا مادر خانواده سعی نمود به صورت حداکثری همانند راه و روش بزرگان دین مبین اسلام اندیشید و هدف اصلی را با رعایت موازین اسلامی تلاش برای بهبود شیوه زندگی در راستای حداکثر شدن منافع عموم افراد جامعه دانست هر چند این تلاش به ضرر منافع شخصی یا خانواده باشد یا اینکه متعادل زندگی کرد یا خیر از امکانات و رانت موجود نهایت سوء استفاده را در کلیه زمینههای کسب ثروت، پست و مقام، یا گرفتن مدارک تحصیلی بالا یا.... نمود، و معتقد به این بود که دیگی که برای من نجوشد بهتر است.
اگر قوانین و مقررات موجود در کشوری به گونهای باشد که امکان سوء استفاده از امکانات خانوادگی در حداقل خود باشد قطعا میزان سوء استفاده از موقعیت یا... به حداقل خواهد رسید، چرا بر کلمه حداقل تاکید شده؟ زیرا تا به حال در جایی از جهان مشاهده نشده که در زمینه سوء استفاده از موقعیت و امکانات برای کسب منافع شخصی کشوری صدر در صد موفق باشد ولی در حداقل کردن زمینه سوء استفاده از... میتوان موفق عمل کرد.
در کشور عزیزمان بر رعایت قوانین و مقررات در کسب مال و ثروت تاکید شده مثلا درام القوانین کشور یعنی اصل چهل و هفم قانون اساسی کشورمان که بسیار مدبرانه و بر اساس موازین اسلامی تببین شده است اگر دقت کنیم عبارت «مالکیت شخصی اگر از راه مشروع باشد محترم است و ضوابط آن را قانون تعیین میکند» وجود دارد، در سیاق این عبارت قید «مشروع» به معنی نهی از کسب و کار مخالف با قانون، نظم عمومی و اخلاق است پس حتما در این موارد باید منع اضرار به غیر، منع احتکار، رانت اطلاعاتی و... مد نظر قرار گیرد.
نتیجه اساسی از این متن این است که افرادی که وابستگی به هر خانواده یا قبیله یا صنف و گروه یا... را دارند میتوانند برای موفقیت خود ادعای بهره هوشی مناسب که ناشی از ژن خوب است داشته باشند به شرطی که در راه کسب موفقیت اصل چهل و هفتم قانون اساسی را رعایت کرده باشند در غیر اینصورت دستیابی به مال و اموال، پست و مقام موجودشان غیر مشروع است، اگر هم کسانی بتوانند موفق به دور زدن قوانین کشور در راستای منافع شخصی یا صنفی شوند تقصیر از مراجع قانونی است که نتوانستهاند کنترل و نظارت قانونی لازم بر عملکرد هر خانواده مشهور یا فرد یا صنف یا... داشته باشند.
نیکو آن است کسانی که مسئولیتهای مهم را در کشور بر عهده میگیرند حداکثر تلاششان را بکنند که مانع اشتغال فرزندانشان در اموری شوند که داشتن رانت اطلاعاتی یا مقام پدر یا مادر و... در آن موثر است. تا باعث حرف و حدیث دیگران نشوند زیرا ثابت شده در اکثر موارد عقل مردم به چشمشان است و به قولی در دروازه را میشود بست اما دهان مردم را... و اگر هم فرزند یا فرزندان عزیزان مسئول توانستند در مشاغلی موفق عمل کنند چه بهتر که الگویی موثر در بذل و بخشش اموال خود به محرومان و مستضعفان شوند و سطح یا شیوه زندگی افراد متوسط جامعه را مد نظر قرار دهند.