مختار بابایی کفاکی*؛ زمزمۀ پخش مجموعۀ پایتخت «۵»در حالی در میان آحاد جامعه و رسانه های اجتماعی طنین انداز گشته که پخش نوبت های قبلی آن نه تنها فاقد هرگونه اثر مثبت فرهنگی و اجتماعی در جامعه بوده بلکه در بسیاری موارد باعث تخریب فرهنگ و برهم زدن هنجارهای اجتماعی نیز گشته است.
در واقع در راستای پخش این مجموعه و یا سایر مجموعه های مشابه حفظ حقوق شهروندی، از منظر قاعدهمند ساختن روابط مردم در جامعۀ شهری به جهت جلوگیری از هرج و مرج و بی ثباتی- علاوه بر حفظ فرهنگ- از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ این مهم- حقوق شهروندی- که از حقوق ذاتی و فطری انسانهاست علاوه بر اینکه در اسناد حقوق بشری و مبانی دینی و مذهبی محترم شمرده شده در منشور حقوق شهروندی ما نیز مورد بررسی و تشریح قرار گرفته و ساز و کارهایی برای آن در نظر گرفته شده است.
در مطالعه منشور حقوق شهروندی جمهوری اسلامی ایران، با نگاه منتقدانه از پخش مجموعههای پایتخت به موارد مختلفی برمی خوریم؛ آنجاکه در مادۀ «۹» این منشور حیثیت و اعتبار شهروندان مصون از تعرض اعلام شده و تأکید گردیده که هیچ شخص، مقام یا رسانهای به ویژه آنهایی که از بودجه و امکانات عمومی استفاده میکنند نباید با رفتار یا بیان اهانت آمیز نظیر هجو و افترا به اعتبار و حیثیت دیگران لطمه وارد کنند.
و یا در ماده «۱۰» همین منشور، توهین، تحقیر یا ایجاد تنفّر نسبت به قومیتها ممنوع اعلام شده و خلاصه آنکه در ماده «۹۶» آن تنوع و تفاوتهای فرهنگی مردم ایران به عنوان بخشی از میراث فرهنگی در چهارچوب هویت ملی مورد احترام شمرده شده است.
پرواضح است که دست اندرکاران مجموعه پایتخت در نوبتهای قبلی از فرصتی که رسانه ملّی در اختیار آنها قرار داده بود استفاده درستی ننموده و کارنامه ناخوشایندی از خود بر جای گذاشتند تا آنجا که برای جلب توجه بینندگان به هر دست آویزی دست یازیده و به روشهای به کلی غلطی روی آوردند؛ - آنچه راقم این سطور در یادداشتهای قبلی خود در فضاهای مجازی متذکر شده بود اعم از توهینهای رفتاری و فکری مردمی که این مجموعه از دل فرهنگ راسخ آنها برآمده که خود گویای کج رویهای اخلاقی این مجموعه در معرفی فرهنگ اصیل این قوم است که در اینجا اصراری بر بازگویی آنها نیست. -
اما گذشته از جای خالی حفظ اخلاق حرفهای دست اندرکاران این مجموعه، در این یادداشت نقش سازمان صدا و سیما مورد تأکید است؛ سازمانی که بر مبنای اصل یکصد و هفتاد و پنجم قانون اساسی موظف است آزادی بیان و نشر افکار را با رعایت موازین اسلامی و مصالح کشور تأمین نماید؛ واضح است چنانچه این مجموعه به روال سابق تهیه و پخش گردد از لحاظ مطابقت با موازین اسلامی و مصالح عمومی جامعه زیر سوال خواهد بود.
در پایان انتظار میرود مسئولین سازمان صدا و سیما با نگاهی تیزبینانه در حفظ کرامت قومی بکوشند که در جای جای تاریخ و فرهنگ این سر زمین نشان از رشادتها، غیرتمندیها و خوش فکریهای آنها در حفظ دین، فرهنگ و وطن به چشم میخورد؛ انتظار میرود با مساعی این نهاد که دارای اختیارات ویژهای در نظارت بر ساخت و پخش مجموعههای تلویزیونی میباشد در مجموعه جدید سریال پایتخت شاهد هیچگونه اهانتی به این غیورمردان و آزاده زنان نباشیم.
منتظر باید بود تا عملکرد این نهاد مورد ارزیابی قرار گیرد.
*دکتری حقوق عمومی