bato-adv
bato-adv
کد خبر: ۳۱۸۳۱۵

ايران می تواند آرزوی قطر را برآورده كند؟

تاریخ انتشار: ۱۰:۱۲ - ۱۷ خرداد ۱۳۹۶
يك فرصت بي‌نظير در گوشواره خليج‌فارس براي ايران فراهم شده؛ فرصتي كه ايران مي‌تواند از آن، براي احياي روابط اقتصادي خود با اهالي ثروتمند قطر استفاده كند، اما محاصره اقتصادي قطر فارغ از بعد سياسي آن، چرا رخ مي‌دهد؟ 

حميد حسيني، دبير كل اتاق مشترك ايران و عراق، در گفت‌وگو با شرق، تحليل مي‌كند كه اين اقدام با ليدري عربستان به‌واسطه آن رخ داده كه سعودي‌ها چشم به ذخاير گاز قطر دارند. 

به گفته او: «عربستان به نسبت بقيه كشورهاي نفتي مانند ايران، روسيه و عراق، از منابع گازي كمتري برخوردار است و با توجه به اينكه گاز به‌عنوان انرژي پاك روزبه‌روز بيشتر مورد توجه جهان قرار مي‌گيرد و در آينده رقابت، جايگزين نفت خواهد شد، به نظر مي‌رسد عربستان گوشه چشمي به گاز قطر هم دارد و حتي ممكن است دست به اقدام نظامي بزند». 

اين فعال اقتصادي تأكيد مي‌كند هرچند دولت بايد در اين زمينه احتياط كند و بهانه آتش‌افروزي به عربستان ندهد، اما اين منافاتي با لابيگري براي بخش خصوصي و استفاده از اين فرصت بي‌نظير ندارد. او معتقد است قطر اين‌بار مانند دفعه قبل كوتاه نمي‌آيد، زيرا دريافته استقلالش در منطقه به خطر افتاده و به همين دليل به دنبال ياركشي در منطقه است.

مصاحبه با حمید حسینی را در ادامه بخوانید:

‌آیا محاصره اقتصادی قطر از سوی شرکای عرب و غیرعرب این کشور، دلیلی اقتصادی دارد؟
کشورهای عربی ضمن اینکه با هم شورای همکاری خلیج‌فارس را تشکیل داده‌اند، نشان داده‌اند با هم اختلافاتی از انواع مختلف مرزی، قبیله‌ای، مذهبی، سیاسی و... دارند. قطر سال‌هاست در حال حمایت از اخوان‌المسلمین است که این موضوع خود موجب اختلاف این کشور با امارات و عربستان شده است. 

ریشه این اختلاف‌ها برمی‌گردد به اینکه قطر همواره تلاش کرده خود را از زیر سایه عربستان خارج کند و به‌عنوان یک قدرت در منطقه مطرح شود. برای همین هم‌ میلیون‌ها دلار برای راه‌اندازی شبکه الجزیره هزینه کرده تا اعلام کند این کشور وجود دارد. این کشور‌ میلیاردها دلار هزینه می‌کند تا جام جهانی در این کشور برگزار شود تا در جهان و منطقه، نمود داشته باشد که این‌دست اقدامات قطر به مذاق برادر بزرگ‌تر (عربستان) خوش نمی‌آید. بارها اختلافات بین این دو کشور وجود داشته و اکنون این دمل، سر باز کرده و عربستان بهانه کرده که این کشور به تروریسم کمک کرده است.

به نظر می‌رسد اکنون دیگر تاب تحمل برادر بزرگ‌تر تمام شده و همان‌گونه که یک‌روزه روابط خود را با ایران قطع کرد و کشورهای عربی را علیه ایران شوراند، می‌کوشد این وضعیت را برای قطر هم ايجاد کند. این را که قطر چقدر بتواند دوام بیاورد و چقدر بتواند باج ندهد باید در گذر زمان نظاره کرد. 

اکنون با توجه به اقدامات کشورهای ترکیه و عمان در حمایت از قطر و کمک‌رسانی به این کشور، گمان می‌رود قطر این‌بار تصمیم به کوتاه‌‌آمدن ندارد و به‌دنبال یارگیری است و به نظر می‌رسد سردی روابط قطر و عربستان طولانی شود.

‌با این تحریم، ایران دروازه‌ای به روی قطر خواهد بود. چون تمام مسیرهای دیگر به قطر بسته شده است. ما چه‌کار می‌توانیم بکنیم تا از این فرصت بیشترین استفاده را ببریم؟
این سردی روابط می‌تواند فرصت‌هایی برای ایران به‌همراه بیاورد. نه‌تنها فرصت اقتصادی، بلکه اتحادی که علیه ایران در منطقه شکل گرفته بود، از یکپارچگی خارج شده و دیگر قطر در تیم رقیب توپ نمی‌زند، قطعا اقدام خوشایندی است. 

اگر هوشمندی داشته باشیم و بدون اینکه دولت از قطر حمایت علنی داشته باشد، بخش خصوصی را حمایت کنیم و با لابی به سمت قطر ببریم، می‌توانیم فرصت‌های اقتصادی در بازار قطر ایجاد کنیم. ایران قبلا هم در بازار قطر حضور داشته؛ اما در هفت‌، هشت سال گذشته به‌خاطر مسائل خاورمیانه، روابط محدود شده و اخذ ویزای قطر از دریافت همه ویزاها سخت‌تر شده است. 

نمایشگاه‌ها تعطیل شده و روابط اقتصادی‌مان به حداقل رسیده بود. به یاد دارم در اتاق تهران در دوره قبل، به سختی قطر رفتیم و قطری‌ها حاضر به دعوت ما نبودند و فقط در فرودگاه مجبور به پذیرش ما شدند و به سختی تلاش کردیم روابط ایران و قطر را احیا کنیم؛ اما در عمل اتفاقی در روابط نیفتاد و با اینکه فرصت‌های زیادی برای کالای صادراتی ما و روابط فنی و مهندسی و گاهی فراورده‌های نفتی در بازار قطر وجود داشت، امکان دسترسی مستقیم برای ما به این بازار وجود نداشت. 

در مقابل قطر همیشه برای توریسم و توریسم‌درمانی، مشتری ایران بود. اکنون فرصت مناسبی است که این روابط دوباره احیا شود. قطر با جمعیت اندک و درآمدهای عظیم‌ میلیاردی در بسیاری از کشورهای جهان سرمایه‌گذاری‌های‌ میلیاردی کرده و فقط در آمریکا ٣٥ میلیارد دلار سرمایه ‌دارد. 

قطعا اگر این روابط بهبود پیدا کند، حتما می‌توانیم شاهد سرمایه‌گذاری مستقیم قطری‌ها در ایران باشیم. حتی می‌توانیم در حوزه گاز و پتروشیمی که در پارس جنوبی به‌عنوان رقیب کار می‌کردیم، نزدیک‌تر به هم عمل کنیم و رقابت مخربی را که شرکت‌های خارجی برای گرفتن پروژه از ایران یا قطر انجام می‌دهند، کاهش دهیم.

‌فکر می‌کنید این سردی روابط تا چه اندازه طولانی باشد؟
به نظر نمی‌رسد این روابط به‌سرعت رو به بهبود برود. وقتی ترکیه به این سرعت با هواپیما مواد غذایی به قطر فرستاده و تماس‌هایی که با ایران و دیگر کشورها از سوی قطر گرفته شده، نشان می‌دهد قطر مانند دفعه قبل کوتاه نمی‌آید و با پذیرش اتهام، برای عذرخواهی قدم پیش نمی‌گذارد. این‌بار به نظر می‌رسد هم عربستان به‌دلیل توافقاتش با ترامپ، سنبه‌ پرزورتری دارد و هم قطر احساس می‌کند اگر کوتاه بیاید، در درازمدت استقلالش به خطر می‌افتد.

‌شبکه خبری الجزیره قطر، مدعی شده گاز طبیعی عامل جنگ دیپلماتیک علیه قطر است. این اقدام کشورها ربطی به ذخایر گاز این کشور دارد؟
به نظر می‌رسد عربستان سعودی به منابع گازی قطر چشم دارد و دنبال بهانه‌ای می‌گردد تا ذخایر گاز این کشور را از آن خود کند. عربستان به نسبت سایر کشورهای نفتی مانند ایران، روسیه و عراق، منابع گازی کمتری دارد و با توجه به اینکه گاز به‌عنوان انرژی پاک روزبه‌روز بیشتر توجه جهان را جلب می‌کند و در آینده رقابت، جایگزین نفت خواهد شد، به نظر می‌رسد عربستان گوشه‌چشمی به گاز قطر هم دارد و حتی ممکن است عربستان دست به اقدام نظامی بزند. 

به‌هرحال هیچ‌چیز بعید نیست و اگر عربستان به این نتیجه برسد که بستر جهانی برای این اقدام او فراهم است و بتواند بقبولاند که قطر با داعش همکاری می‌کند و در مقابل با ایران همسو شده است، دست به این اقدام می‌زند. این اتفاق، اکنون می‌تواند روی مسائل سوریه اثرگذار باشد و مواضع قطر را در مقابل سوریه اصلاح کند و هم می‌تواند روابط ایران و ترکیه را بهبود ببخشد. 

علاوه بر آنکه این اتفاق می‌تواند روی وزنه‌بودن ایران در منطقه اثرگذار باشد و ایران بتواند جبهه قدرتمندی را با حضور کشورهای عمان، قطر، عراق، ترکیه و... تشکیل دهد که این امر می‌تواند بسیاری از آثار مخرب عربستان را در منطقه کم کند و در این صورت دیگر حنای عربستان در مقابله با ایران در بین کشورهای اسلامی رنگی نخواهد داشت. این همکاری‌ها می‌تواند در زمینه‌های استراتژیک اثرگذار باشد و روی بحث گاز، نفت و پتروشیمی جهان تأثیر بگذارد. امیدوارم بتوانیم هوشمندانه از این موقعیت استفاده کنیم.

‌آیا ما در حوزه اقتصاد باید سریع عمل کنیم یا نه؟ چون در حوزه دیپلماسی سیاسی گفته مي‌شود با فکر بيشتري بايد عمل كنيم.
بخش خصوصي بايد از اين فرصت استفاده كند. دولت هم حتما بايد نظاره‌گر اين ارتباط باشد. دولت لازم نيست از قطر به‌عنوان يك طرف معادله، حمايت علني كند، اما اين مانعي نيست براي اينكه براي بهره‌گيري بخش خصوصي از اين فرصت لابي شود. به‌هرحال اتاق‌هاي بازرگاني مي‌توانند براي همكاري با اين كشور اعلام آمادگي كنند. 

اكنون به نظر مي‌رسد فرصت در حال ايجاد است. بخش خصوصي بايد اين هوشمندي را داشته باشد كه از اين فرصت استفاده كند. به‌هر‌حال اگر بخش خصوصي ايران توانست از اين فرصت استفاده كند كه بسيار خوب، اما اگر نتوانست هم اعلام آمادگي از سوي بخش خصوصي از وظايف اين بخش محسوب مي‌شود. بخش خصوصي دولت نيست كه نگران مسائل سياسي باشد.

‌اگر بخش خصوصي ايران از اين فرصت استفاده نكند، كشورهاي همسايه از اين شرايط استفاده خواهند كرد؟
قطعا رقباي ايران جاي ما را در قطر خواهند گرفت. اين خيلي زشت است كه تركيه از مرز ايران عبور كند و چهار، پنج‌هزار دلار كرايه حمل‌ونقل بدهد و از بندرعباس كالا به قطر بفرستد و ايران نتواند يا نخواهد از اين فرصت استفاده كند. اكنون حضور ايران در قطر غيرمستقيم است و بايد اين حضور را به حضور مستقيم تبديل كنيم. زمان مناسبي براي آن است كه قطر در روابط تجاري و اقتصادي خود با ايران تجديدنظر كند و راه را براي كالاهاي ايراني باز كند. بازار قطر براي سيفي‌جات و خشكبار بسيار خوب است. 

قطر كشور ثروتمندي است كه مي‌تواند از كالاهاي لوكس مانند زعفران، پسته، خاويار، فرش و... ايران استفاده كند. در قطر ميلياردها دلار پروژه‌هاي فني- مهندسي براي جام‌جهاني در دستور كار است كه ايران مي‌تواند از آن بهره بگيرد. از آن طرف در حوزه نفت و گاز، پروژه‌هاي بزرگي در اين كشور وجود دارد كه ايران مي‌تواند به آنها وارد شود.

‌تركيه اكنون فعاليت اقتصادي خود را با قطر افزايش داده است؟
اكنون عكس‌هايي از سوي قطر منتشر مي‌شود كه نشان مي‌دهد كالاهاي ترك به اين كشور رسيده است و سر از قفسه‌هاي فروشگاه قطر درآورده است. البته اين اقدام مي‌تواند نمادين و تبليغاتي باشد و نه لزوما اقتصادي. بالاخره اين عكس‌ها نشان مي‌دهد قطر نمي‌خواهد كوتاه بيايد و اين مسير را ادامه مي‌دهد و به دنبال جايگزين‌كردن كشورهاي تحريم‌كننده با كشورهاي جديد است. اكنون بازار مواد غذايي وارداتي قطر حدود چهار ميليارد دلار است كه اين كشور قصد دارد با عمان، ايران، تركيه و... جايگزين كند.

‌آيا هم‌زمانی این اتفاق با آمدن ترامپ می‌تواند ارتباطي به توافقات ترامپ و عربستان داشته باشد؟
قطعا عربستان ادعا مي‌كند كه مورد حمايت جدي قرار گرفته و با خريد مقدار زيادي سلاح، آمريكا را حامي اصلي خود مي‌داند. هرچند قطر هم با آمريكا روابط خوبي داشته، اما به نظر مي‌رسد عربستان برنده اين بازي است و احساس مي‌كند مي‌تواند حداكثر فشار را با حمايت كشورهاي عربي و غيرعربي بر قطر وارد كند. 

يا از طرفي مي‌توان اين‌گونه تحليل كرد كه عربستان به دنبال اين است كه در اين ماجرا ايران را درگير كند و جنگي در منطقه راه بيندازد. اين اتفاق، از راديكال‌هايي كه اكنون در عربستان مستقر هستند، بعيد نيست. البته عربستان بايد خيلي ديوانه باشد كه به‌دنبال آتش‌افروزي و جنگ در منطقه باشد، اما نشان دادند كه ابايي هم از جنگ ندارند. ايران بايد عاقلانه عمل كند و اجازه آتش‌افروزي را به عربستان ندهد.

‌با ادامه اين تحريم‌ها عليه قطر، چه فرصت‌هايي برای ایران در حوزه‌های هوایی، دريايي و... ايجاد خواهد شد؟
يكي از پتانسيل‌هاي كشور در عرصه تجاري است. از ظرفيت هوايي گرفته تا ظرفيت دريايي. ايران مي‌تواند از ظرفيت سوآپ استفاده كند. قطر آرزو دارد بتواند به گاز اروپا وصل شود. اگر روابط طولاني‌مدت بين ايران و قطر ايجاد شود، قطر مي‌تواند به راحتي از خطوط لوله ايران و زيرساخت‌هاي موجود در كشور براي صادرات گاز به تركيه و در نتيجه به اروپا، استفاده كند. قطر همچنين مي‌تواند از ظرفيت ترانزيت هوايي و دريايي ايران هم بهره بگيرد. 

با اينكه قطر كشور كوچكي است، اما مي‌تواند فرصت‌هاي همكاري زيادي را براي ما به ارمغان بياورد. ظرفيتي كه قطر براي همكاري با ايران دارد، به نظر مي‌رسد از همه كشورهاي عربي بيشتر است. كمتر كشوري در منطقه وجود دارد كه هم نياز به همكاري اقتصادي با كشورهاي همسايه داشته باشد و هم توان اقتصادي بالا براي اين همكاري. اكنون عراق كشوري نيازمند براي همكاري است، اما منابع مالي مناسبي براي پرداخت به فعالان اقتصادي ندارد. اين فرصت بي‌نظيري است كه اگر هوشمندانه عمل كنيم مي‌توانيم به اين بازار عظيم دست پيدا كنيم.
برچسب ها: اقتصاد قطر ایران
bato-adv
مجله خواندنی ها
مجله فرارو