چاربالش عزت

یادداشت دریافتی- مجتبی معینی؛ آن را که چاربالش عزت میسر است / گو پنج نوبه زن که شه هفت کشور است اخسیکتی(شاعر سده ششم هجری)

عزت را به سربلندی، سرافرازی، گرامی شدن، ارجمندی و تعابیری مانند این معنا کرده اند. از نظر قرآن کریم، عزت به معنای ظلم ناپذیری، مغلوب نشدن در برابر مستکبرین و توانایی مقابله با بیدادهای آنان است.

انسان عزت مند، با اراده و عزم قوی در برابر زورگویی ها و بی عدالتی ها می ایستد و حتی اگر نتیجه این ایستادن به ضرر تمامی منافعش ختم شود باز هم بر درستی مسیر پیش روی خویش صحه گذاشته و به آن ادامه می دهد.

در دنیای سیاست و علی الخصوص عرصه بین المللی شاید بتوان استقلال را اصلی ترین معادل واژه عزت گرفت؛ یعنی اینکه کشوری بتواند بدون «اجازه یا تایید خارجی» بر تمامی مسائل و موضوعات مربوط به خودش احاطه داشته و برای آن برنامه ریزی و عمل کند.

از سوی دیگر عدم نیاز به دنیای خارج و به تعبیری«خودکفایی و تکیه بر توان داخلی» نیز می تواند معنای دیگری از واژه عزت باشد. البته این بدان معنا نیست که کشورها به هیچ عنوان به کمک دولتها یا همسایگان و یا در مجموع عوامل بیرونی احتیاج ندارند بلکه حرف اصلی این است که نباید «حیات و ممات» یک کشور وابسته به خارج و به عبارتی «نگاه به بیرون» باشد.

در عرصه جهانی این یک اصل پذیرفته شده است که کشورها ضمن تکیه بر توان داخلی و مزیت های درونی خود می بایست به صورت فعال با دنیا تعامل داشته باشند و در ضمن داد و ستدهای اقتصادی و سیاسی و ... به اصل استقلال کشور خود خدشه ای وارد نیاورند.

در طول تاریخ شاهد موارد بسیاری از این نوع روابط بین کشورها بوده ایم که یک طرف آن کشور بالادستی و غالب و طرف دیگر آن کشور وابسته و مغلوب وجود داشته است؛ حال با تعابیر مختلف و متنوعی چون مستعمره، جهان سومی، کشور اقماری و... روابطی که عملا تحت تاثیر و نفوذ کشور برتر بوده و چیزی جز «پیروی» را برای کشور مقابل در نظر نگرفته است. در واقع این کشور «رهبر» بوده که همه سیاست ها و خط مشی را به کشور «رهرو» دیکته کرده و انتظاری جز اطاعت را از آن نداشته است.

در حال حاضر نیز اگرچه به شکل رسمی چنین مواردی را نمی شود مثال زد اما با بررسی دقیق تر و موشکافانه تر می توان روابطی شبیه به آن را در دنیا پیدا کرد.

حضور سریع و بدون درنگ نخست وزیر انگلیس در آمریکا و دیدار وی با ترامپ را شاید بتوان «تجدید بیعت» یار قدیمی با ایالات متحده تعبیر کرد؛ امری که ترزا می به آن افتخار کرده و با خوشحالی از این می گوید که نخستین میهمان خارجی دولت تازه تاسیس ترامپ است!

مثال های «رهبری-رهروی» را می شود با کمی تامل بیشتر پیدا کرد اما حرف اصلی اینجا این نکته است که عزت مندی و استقلال برای هر کشوری از جمله حیاتی ترین مسائل است و پیشرفت به هر وسیله ای را نمی شود هدفی ملی قلمداد نمود.

کشور ما نیز اگرچه در مقاطعی دچار این ضعف بوده است اما در دوره پس از انقلاب اسلامی، همواره با شعار استقلال و خودکفایی سعی در حفظ هویت ملی و دینی خود داشته و با سرلوحه قراردادن شعار «نه شرقی، نه غربی» در عرصه بین المللی به نقش آفرینی پرداخته است.

طی روزهای اخیر فرمان اجرایی رئیس جمهور جدید آمریکا مبنی بر ممنوعیت ورود اتباع 7 کشور اسلامی به ایالات متحده از جمله کشور ما جنجال های بسیاری را در سراسر دنیا ایجاد کرده است.

اعتراضات فراوان مردمی در کشورهای مختلف، موضع گیری های مقامات سیاسی کشورها، اقدام قاضی فدرال آمریکا در تعلیق فرمان ترامپ، اعتراض ترامپ به این اقدام و... از جمله موضوعاتی است که این روزها در صدر اخبار رسانه های مختلف قرار داشته است. اما در این میان چند تیتر خبری خاص نیز وجود داشت که موجب می شد به عنوان یک ایرانی-علی رغم ناراحتی از این اقدام ترامپ- به ملیت خود و زندگی در کشوری مثل ایران افتخار کنیم.

در یک خبر مربوط به این روزها می خوانیم: ترامپ حاضر به دیدار با عبادی نیست! حیدر العبادی نخست وزیر عراق که نام کشورش در لیست فرمان اجرایی ترامپ قرار دارد، درخواست دیدار با وی را در واشنگتن می دهد و کاخ سفید اعلام می کندکه حاضر نیست نه تنها با نخست وزیر بلکه با رئیس جمهوری و هیچ کدام از نمایندگان پارلمان و وزرای دولت عراق ملاقات کند!

نخست وزیر عراقی در کنفرانس خبری خود به خبرنگاران می گوید که: «می دانم اظهارات تند علیه ترامپ محبوبیت مرا در افکار عمومی افزایش خواهد داد اما این را هم می دانم که ما در عملیات آزادسازی ساحل غربی موصل به امریکایی ها نیاز داریم، ما نمی خواهیم الآن روابطمان را با آنها به مخاطره بیندازیم و تشدید کنیم.»

همین جملات را مقایسه می کنیم با اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان و اینکه در قبال اقدام آمریکا، اقدام متقابل خواهیم کرد و صدور ویزا برای اتباع آمریکایی را متوقف می کنیم. یا اینکه تحریم هایی را علیه برخی شرکت های آمریکایی اعمال می کنیم.

با قراردادن این موارد در کنار صحبت هایی مثل موضع گیری های العبادی، می توانیم به استقلال و عدم وابستگی کشورمان و اتکای به توان و ظرفیت داخلی و صلابت مسئولان خود افتخار کنیم.

شاید همه حرفها را بتوان در همین صحبت ترامپ خلاصه کرد که گفت: اگر ایران بگوید بیایید باهم باشیم، من با توافق مشکل ندارم؛ اما مثل اینکه آقای ترامپ فراموش کرده است که اتفاقا مشکل ما دقیقا همین با آمریکا بودن است!