میکاییل جلالی؛ پیگیری سر جمع تحولات همین چند رو اخیر نشان میدهد که رئيس جمهور جديد آمريكا دونالد ترامپ اولا از كشمكشي درون كابينه اي رنج مي برد و ثانيا برای فرافکنی مشکلات شدید داخلی و به انفعال کشاندن مخالفان خود که به شکل بی سابقهای در سطح داخلی و خارجی علیه سیاستهای همین چند روز دوره ریاستش جبهه گیری کرده اند٬ ممکن است علاوه بر گسترش تحریم های ایران حتی به سناریوهايي چون درگیری محدود مستقیم نظامی با ایران (مثلا زدن چند قایق ایرانی در خلیج فارس) یا محدود غیرمستقیم (شاید زدن نیروهای متحد نزديك در عراق، سوریه يا يمن) عملي کند. منفعت چنين درگیری ایجاد جو امنیتی در فضای جهانی و منحرف کردن اذهان منتقدین و خروج از بحرانهایی فعلی-البته احتمالا به صورت مقطعی-خواهد بود.
به خصوص كه ترامپ در همين مدت متوجه شده است كه وعده پاره كردن يا بازنگري در برجام و بازگرداندن تحريم هاي سخت ممكن نيست. نگاهي به فهرست 25 فرد و شركت ايراني كه دولت ترامپ در واكنش به آزمايش موشكي ايران تحريمشان كرد، هم نشان ميدهد كه دولت فعلي آمريكا توان اعمال تحريم هاي سخت قبلي را ندارد. به همين جهت هم ممكن است به گزينه محدود نظامي عليه ايران و البته با استفاده از بهانه هاي واهي فكر كند. به خصوص كه ايرانستيزان كابينه سابقه نظامي دارند.در اين برهه ايران بايد تنها نقش نظاره گر ميان دو رقيب را داشته باشد و وارد دعواي آنها نشود و سياست صبر استراتژيك را پيگيري كند.
جنگ درون كابينه اي بايد توجه داشت كه ترامپ كابينه يكدستي را ندارد. در حوزه سياست خارجي چند طيف در كابينه وي مشاهده مي شود: ايرانستيزاني چون ژنرال فلين و ژنرال متيس و روس دوستاني چون ركس تيلرسون. اين دو طيف البته احتمالا از سوي كارشناسان و مقامات مياني تا حدودي كنترل مي شوند. اين رده هاي مياني كساني هستند كه نگران نزديكي بيش از حد ترامپ به روسيه، دامن زدن به تنش با چين، به هم خوردن برجام و درنهايت از بين رفتن كامل روند صلح ميان اسرائيل و فلسطينيها از طريق نزديكي نتانياهو و ترامپ هستند و طبعا تلاش مي كنند ترامپ را به مسير ديگري بكشانند. البته همه اين افراد را مي توان مخالف يا منتقد ايران دانست اما شدت و ضعف و نحوه عملكرد آنها متفاوت است.
ترامپ هم به سبب فقر ديدگاه ژئوپلتيك در نوساني اشكار ميان اين طيف ها به سر مي برد. نوساني كه باعث مي شود او از همه طرف در داخل و خارج بازخورد منفي دريافت كند و عصبي تر شود. اما خود ترامپ اساسا اگر بخواهد با كشورهايي بستيزد، آن كشورها مكزيك، چين و البته كشورهاي عربي هستند؛ چين ستيزي ترامپ مبنايي تجاري دارد به زبان ديگر اينكه چين دزد منافع تجاري آمريكا است ديدگاهي است كه عمق ژئوپليتيكي ندارد. اين فقر ژئوپلتيك باعث مي شود كه ترامپ تلفن را روي نخست وزير استراليا كه از متحدان اساسي آمريكا در شرق دور در برابر چين است، قطع كند. در مورد مكزيك مهاجران غير قانوني و البته مهاجرت شركتهاي آمريكايي به اين كشور مبناي مشاجره با مقامات مكزيك و پيشنهاد ترامپ درباره بنياد احداث ديوار ميان دو كشور را تشكيل مي دهد كه اين يكي هم از نشان از درك پايين ترامپ از بعد ژئوپلتيك و امنيت بين الملل دارد.
در مورد اعراب گرايشات وي در مبارزه با «تروريسم اسلامي» چيزي است كه امكان دارد در نهايت او را در برابر اعراب قرار دهد. هرچند اعراب تلاش خواهند كرد او را با دلارهاي نفتي تطميع كنند اما ترامپ اگر بخواهد به طور جدي وارد عرصه مبارزه با داعش شود، با همان رويكرد تاجرمابانه اين پتانسيل را دارد كه به اين نتيجه برسد كه ايران شيعه متحدي طبيعي در برابر تروريستهاي سازماندهي شده نزديك به تفكر وهابي آل سعود است. البته به شرطي صبر استراژيك و عاقلانه از سوي تهران در برابر مواضع ترامپ اتخاذ شود.
عقل حكم مي كند كشمكش دورن كابينه ترامپ توجه كنيم. اگرچه بخشی از انگیزه رفتار تهاجمی ترامپ علیه ایران صرفنظر از اینکه بازتاب طبیعی کابینه ی ضد ایرانی او است، اما به نظر می رسد، وارد کردن ایران در لیست ممنوعیت ورود به آمریکا که در لحظات آخر به او تحمیل شده است و همین طور واکنش تند در برابر آزمایش اخیر موشکی ایران، برای فرار از موج انتقاداتی فزایندهای است که درباره مجموعه اقدامات همین چند روز گذشته اش از سوی اپوزسیون داخلی و همینطور کشورهای مختلف جهان دریافت می کند.
به طور مشخص معلوم است كه كابينه او از تازه كار بودن ترامپ استفاده كرده اند و نام ايران در ليست كشورهايي كه ورود اتباعشان به آمريكايست، گنجانده اند. ترامپ به فراست خود اين را تا حدودي فهميده و به نوشته مجله تخصصی ونیتی فیر استفن میلر، به عنوان یکی از مغزهای متفکر دستور اجرایی رئیس جمهور برای ممنوعیت ورود مهاجران از سر درگمي در كاركنان كاخ سفيد از صحبتهاي ترامپ خبرداده است؛ زيرا به آنها گفته است که «خودتان این طرح را نوشتهاید و خودتان هم آن را مدیریت کنید.»
همچنین بخش روس دوست كابينه ترامپ برای اینکه نزدیکی خود با پوتین و فروختن و همینطور سیاست حمایت از اقدامات روسیه در سوریه را توجیه کند، ممكن است با بخش ايرانستيز كابينه همكاري كرده باشد. سكوت مقامات روس در برابر اين فرمان ترامپ نشانه اي از همكاري است.
از نظر اين طيف باید موضوع دشمنی روسیه با آمریکا و دخالت پوتین به نفع وی در انتخابات این کشور را به سمت موضوع دشمنی ایران منحرف کرده و تهران را به مرکز توجه سیاست خارجی واشنگتن تبدیل كرد. اين چیزی است که میتواند حمایت اعراب و اسرائیل را هم در پی داشته باشد. در اين ميان طبعا بخشي از كابينه هم هستند كه نگران نزديكي ترامپ به روسيه هستند و در نهايت با چانهزني توانستهاند او راضي كنند تا البته از زبان نماينده آمريكا در سازمان ملل به روسها هشدار بدهد كه تا زماني كه كريمه را ترك نكنند، خبري از لغو تحريمها نيست.
ايران چه امكانهايي دارد؟با در نظر گرفتن اين تعارضات و در شرایط فعلی پاسخ دادن به لفاظی های ضدايراني ترامپ یعنی کمک به او و اطرافیان تندرویش برای خروج از فشار بحرانهای متعددی که خودشان دور خود تنیده اند. ایران باید در این شرایط هم روی زمین و هم در عرصه دیپلماسی صبر استراتژیک پیشه کند و از راهبرد نمایش قدرت از طریق نزدیک شدن به نیروهای آمریکایی در خلیج فارس و از پاسخ دادن به لفاظی‌های ترامپ و برخی عناصر جنگ طلب و مشخصا ایرانستیز خودداری کند و یا اگر برای حفظ پرستیژ ملی جواب دادن لازم دیده شد٬ پاسخ به سطح کارشناسی و خبرنگاران يا نهايتا نمايندگان مجلس تقلیل یابد به این معنا که مسوولان رده بالا به اصطلاح عوام از دهان به دهان گذاشتن با کابینه ترامپ خودداری کنند.. جواب كسي مانند ژنرال فلين مي تواند توسط مقامات نظامي داده به شكلي فني و در همان سطح داده شود.
در سطح دیپلماسی رسمی مقامات دولتي ایران شروع دور جدیدی از رایزنیها و سفر با دولت‌های اروپایی و اطمينان بخشي به اروپا که برنامه موشکی ایران غیرتهاجمی و دفاعی است، مي تواند شكاف موجود ميان اروپا و آمريكا را تقويت كند. در سطح دیپلماسی عمومی تعامل حرفهای با رسانه های جهانی از اهميتي بسزا برخورد است براي پيشبرد اين تعامل استفاده از توان کارشناسان مستقل خارج نشین براي انتشار مستمر و پیگیرانه مقالات و گفت و گوها و گزارش هایی در روزنامه‌های و شبکههای خبری معتبر غربی راه گشا خواهد بود.
بايد اين پيام به افكار عمومي جهان متناوبا مخابره شود كه ايران آمادگی اتخاذ رویکرد تعامل سازنده با اروپا و حتی با آمریکا در صورت رعایت احترام متقابل همچنان حفظ كرده است. اما در پرونده مسايل منطق هاي مشخصا در سوريه ايران بايد سناريو پيشبرد امور بدون روسيه يا روسيه اي كه ديگر همكاري سازنده اي با ايران ندارد، از هم اكنون با دقت طراحي كرده و پيش ببرند. به كرملين بايد اين پيام روشن ارسال شود كه ترامپ قابل اعتماد نيست و نبايد روسها به دولت مستعجل او دل ببندند.
با این وجود به هیچ عنوان قطع آزمایشهای موشکی به صلاح نیست البته به شرط تداوم همین رویه جدید: یعنی انجام آن در سکوت خبری و به دور از شعارپردازی و در نهايت با اعلام گزارش به شوراي امنيت بدون هياهوي خبري. چنانكه انجام آزمایش بدون پروپاگانداي اخير نشان از حرکتی امیدوارکننده به سوی پختگی و عقلانیت در دیپلماسی نظامی است.
این عقلانیت در چشم اندازی خاص معنا می یابد و به هیچ عنوان نشانه ضعف ایران نیست. در این چشمانداز ترامپ اصولا برای خود بحران می تراشد و تهران نباید اجازه دهد که به یکی از اهداف دستگاه بحرانسازی ترامپ تبدیل شود. اینها بحران هایی هستند که هم در سطح داخلی دموکراتها را به سمت یک پیروزی داخلی میانمدت در انتخابات دو سال آینده کنگره پیش می برد و در سطح بین المللی انزوای آمریکا را از آمریکا مرکزی و شمالی و اروپا و حتی شرق دور به دنبال خواهد داشت. به این ترتیب، هر گونه واکنش عصبی یا نامتناسب از جنس قدرتنمایی فضا را به نفع توجیه برخی از اقدامات دولت ترامپ می چرخاند. دوراندیشی حکم می کند که تا حداقل حداکثر دو سال آینده به زمین بازی که برخی از اعضای کابینه ترامپ در حالی طراحی آن هستند، وارد نشد.
این دوراندیشی بر پایه دو سناريوي محتمل در دورنمای تحولات جهانی استوار است:
1-ابتدا باید توجه در اروپا انتخابات چالش برانگیزی در فرانسه در پیش رواست. نقش محوری فرانسه و آلمان در حفظ اروپای متحد به شدت قابل تامل است. در صورتی که اعضاي ايران ستيز كابينه ترامپ بتواند ايران را عصبي كرده و وارد بازی جنگ طلبانه خود بکند، جو امنیتی بر رسانه های غربی حاکم شده و فرایند شیطان سازی از ایران که مدتی به واسطه برجام و همینطور آشکار شدن چهره واقعی عربستان در افکارعمومی دنیا به عنوان منشا صدور تروریسم دچار رکود شده، دوباره به ضرر ایران کلید خواهد خورد.
این فضا می تواند به نفع راستگرایان در فرانسه تمام شود و با توجه به افشای رسوایی مالی فرانسوا فیون نامزد راست سنتی و عدم محبوبیت سوسیالیستها ماری لوپن در انتخابات ریاست جمهوری آتی فرانسه برنده شود که این به معنای فروپاشی اروپا تقویت راست افراطی در جهان و از دست رفتن فرانسه و پیوستن آن به محور شرطلب ترامپ-می (نخست وزیر انگلیس) خواهد بود. در چنین شرایطی آلمان و ایتالیا در شرایط ضعف قرارگرفته و تنها به فکر نجات خود خواهد بود و روسها هم برای در قبال کسب امتیازاتی در اوکراین و اروپای شرقی و همینطور دریافت امتیاز حضور سوریه در عوض اخراج ایران و حزب الله از سوریه، با سیاست خصمانه این محور شرطلب جدید همراه خواهند.
شکل گیری این اتحاد می تواند دوباره شرایط را برای لغو برجام و بازگشت تحریمهای حتی شدید از قبل علیه ایران را فراهم كند. علاوه بر این، در این شرایط کشورهای خلیج فارس و اسرائیل هم از هیچ تحریکی علیه ایران فروگذار نخواهند بود تا سطح خصومت ترامپ را به درگیری نظامی بکشانند.
سیاست چنگ و دندان نشان دادن به چین هم كه از ابتداي انتخاب از طرف ترامپ پیگیری میشود، زمانی باید به چینیها فروخته شود. چینی های به ظاهر کمونیست و ملی گرای که این روزها صحبت از آمادگی برای رویارویی نظامی با آمریکای ترامپ میکنند، در واقع تجاری فرصت طلب هستند و ترامپ تاجر زاده هم خوب مي داند كه در قبال کمی نرمش در شرق دور، دست نماينده اين دسته از تجار را در شورای امنیت سازمان ملل به علامت تایید قطعنامه های برگشت تحریمهای شدید قبلی علیه ایران بالا خواهد رفت.
2- به رغم اینکه در دوران اوباما و بهتر است بگوییم در دوران وزارت خانم کلینتون که خود او هم گاهی در اتخاذ مواضع ضد ایرانی کم از ترامپ نداشت، واضع شدیدترین تحریم ها علیه ایران بودند، اما در مقایسه با ترامپ می توان به دموکراتها عنوان «دشمن دانا» اطلاق کرد. دمکراتها و حتی برخی از عناصر عقلگرای جمهوری خواه با توجه به چشم انداز تیره همسویی یک کنگره در دست جمهوریخواهان هستند به خوبی می دانند که ترامپ می تواند آمریکا به ورطه نابودی تمام ساختاری که در طول 70 سال بعد از جنگ جهانی در سیاست خارجی آمریکا و حتی داخل آمریکا شکل گرفته بکشاند. ترامپ تهدیدی برای اتحادیه اروپا و پيمان ناتو است که دژ خط مقدم در برابر روسیه پوتین محسوب می شود.
ترامپ به واسطه تعلق خاطر و دینی که به پوتین دارد، در برابر تجاوزهای آشکارتر او به اروپای شرقي حتی شاید لفاظی هم نکند. از سوی دیگر، ترامپ نظام آزاد تجارت جهانی که ضامن هژمونی آمریکاست، متزلزل می کند؛ زیرا با وجود آنکه خودش سرمایه دار است، قرائتی واپسگرا و در حد یک بسار بفروش موفق از مکانیسم بازار جهانی دارد.
ادعای او برای نجات اقتصاد داخل آمریکا از طریق تهدید شرکتها و کشورهای دیگر جهان در نهایتا دنیای متشتتی در بازار به هم پیوسته جهانی ایجاد می کند که در دراز مدت می تواند عوارضی بدتر از رکود سال 2008 داشته باشد و نه تنها اقتصاد بلکه امنیت ملی آمریکا را به چالش بکشد. غیرقابل پیشبینی بودن ترامپ باعث می شود که فضای امنیتی و به تبع آن فضای اقتصادی جهان به طرز وحشتناکی دچار تعارض هاي ساختاري شده و در نهایت امواج ناآرامی و جنگ در جهان را شعله ورتر سازد. دموکراتها می دانند که جنگ با ایران آغاز دور جدیدی از درگیریها و لرزهايي در ژئوپلتيك خاورمیانه است که عواقب آن همه منطقه و بلکه جهان را در مينوردد.
3- ترامپ وعده ساختارشكني داده است. از نشانه هاي بارز اين ساختارشكني او تعارض و جدال ادامه دار وي با رسانه هاي جمعي و استفاده از توييتر است. بهارهاي عربي به ما نشان داده كه دولتهايي كه با توييتر و فيسبوك آمده اند يا عمر يا توفيق چنداني ندارند. براي عقلا رويكرد افراطي ترامپ در بي اعتماد بودن و تحقير كردن و درگير شدن با رسانه هاي اصلي در آمريكا و اينكه پيامهايش را با توييتر ارسال ميكند، نشانه روشني است از افق تيرهاي كه خود او براي خودش ترسيم كرده است.
در نهایت باید توجه داشت که ترامپ رویکرد تاجر محور دارد و قابلیت چرخش شگفت انگیز در مواضع دارد. تعارضات درون كابينه اي او هم اين چرخشها را تسريع كرده است. چرخش در موضوع شهرك سازي هاي اسرائيل در كرانه باختري آخرين نمونه از چرخيدنهاي ماهرانه وي است. به اين ترتيب در صورتی که ترامپ احساس كند زمینی که برخی از اعضای کابینهاش برای مواجهه او با تهران طراحی کردهاند، سود چندانی در بر ندارد، خودش با سرعت عملی چشمگیر از این زمین خارج خواهد شد و حتي با لغو برخي از تحريم ها باب مذاكراتي تجاري با ايران را باز كند.
اما حتی اگر فرض كنيم، کابینه ترامپ او را در این زمین ضد ايراني نگه دارد، چالشها و بحرانهایی که در سایر عرصه ها برای دولت ترامپ متصور است، بعد از مدتی وقتی برای ادامه بازی ضدايراني وي نخواهد گذاشت و بياعتباري او امكان ايجاد اجماع جهاني در همراهي با تحريمهاي جديد ايران را كمتر خواهد كرد. بايد تاكيد كرد كه ترامپ کمتر از دو سال دیگر با چالش انتخابات کنگره روبروست. دموکراتها امیدوار هستند با فتح كرسيها بيشتر در كنگره، به مهار ترامپ دست يازند. تا آن زمان فعلا به اعتراض و تاخير انداختن برخي لوايح در كنگره، اعتراضات مردمي و همينطور به اشتباهات متعدد ترامپ و در نهايت به بياعتمادي ميان ترامپ و رسانه هاي اصلي دل بسته اند. نبايد از ياد برد دشمن ترامپ قبل از هركسي خودش و بعد اطرافيان و ساختار سياسي آمريكاست. ايران نبايد جاي آنها را بگيرد.
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعهبارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
شباهتهای قائد بغداد و پیشوای برلین؛ از میل به ویرانگری تا قهرمان پرستی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
