«دونالد» هفت چهره

شهروند به نقل از گاردین نوشت: موفقیت سیاسی دونالد ترامپ را تا حد زیادی می‌توان به زبان بدن و شیوه‌های غیرمعمول او در چهره‌اش ارتباط داد. نخستين چیزی که در مورد بیان چهره ترامپ خودنمایی می‌کند، حالات گسترده وی و دومین موضوع حالات نمایشی و غالبا اغراق‌شده چهره او است. این موضوع را می‌توان پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری و طی آن مشاهده کرد.

در حالی ‌که سایر کاندیداها،  ازجمله هیلاری کلینتون، تلاش می‌کردند که خود را دوست‌داشتنی نشان دهند، دونالد ترامپ درگیر شکلک‌هایی بود که تنها در تئاتر دیده می‌شوند؛ اما حقیقتا حالات بیان صورت ترامپ چه هستند و چه چیزی را از شخصیت او به ما می‌گویند؟

١- چهره آلفا
در طـــول کــارزار انتخاباتی، ترامپ سعی می‌کرد با این چهره، کلینتون را تحت‌تأثیر قرار دهد. او این کار را با پایین‌دادن ابروهایش و تنگ‌کردن چشم‌ها و دهانی سفت و بسته انجام می‌داد. این بیان چهره، نقطه مقابل حالت تسلیم است. روانشناسان دریافته‌اند مردانی که لبخند می‌زنند، غالبا تسلط کمتری بر خود دارند و مردان قدرتمند کمتر لبخند بر لب دارند. افرادی که می‌خواهند نشان دهند که آنها تهدیدی برای اطرافیان به شمار نمی‌آیند، ابروان خود را بالا می‌برند و چشمانشان را بازتر می‌کنند و لبخند می‌زنند. چهره ترامپ در این حالت خلاف این را نشان می‌دهد؛ یعنی او تلاش می‌کند که به افراد مقابلش مثلا کلینتون یادآوری کند که او، فرد مهربان یا ضعیفی نیست که به‌راحتی عقب کشیده شود.

٢- چهره خشمگین
اکثر سیاستمداران زمانی که خشمگین هستند، مقدار کمی از خشم خود را بروز می‌دهند. این مقدار کم برای ترامپ کافی نیست. او وقتی خشمگین می‌شود، از همه توان خود استفاده می‌کند تا این خشم را نشان دهد؛ چشمانی تنگ، ابروان سخت و درهم‌کشیده و دهانی باز و فک کشیده. این چهره ما را فریب می‌دهد که گمان کنیم، خشم و طغیان ترامپ، از فقدان کنترل وی بر احساساتش است؛ اما این تصوری اشتباه است که از فهم نادرست از «تسلط بر خود» ایجاد می‌شود. تحقیقات روانشناسان نشان می‌دهد افرادی که دارای حس قوی «حق‌بودن» هستند یا خود را به شکلی فردی قدرتمند و غیر قابل چالش می‌بینند، بیش از دیگران خشم خود را در فضای عمومی نشان می‌دهند.

٣- چانه‌ برآمده
یکی از شیوه‌هایی که ترامپ تلاش می‌کند خود را شبیه یک سیاستمدار سرسخت نشان دهد، برآمده کردن چانه‌اش است. چانه‌ برآمده بر این حقیقت استوار است که مردانی با چانه‌های بزرگ‌تر، دارای سطح بیشتری از تستوسترون هستند و خصوصا به این دلیل است که آنها بیش از دیگران به موقعیت‌های قدرت دست می‌یابند. در مطالعه‌ای در آکادمی نظامی وست‌پوینت آمریکا مشخص شد افسرانی که چانه‌های بزرگ‌تری دارند، احتمالا بیش از دیگرانی که چانه‌های کوچکتری دارند به درجات بالاتر نظامی دست می‌یابند. ترامپ با نشان‌دادن این حالت در چهره‌اش می‌خواهد از این مزیت استفاده کند؛ سرش را می‌چرخاند، چانه‌اش را می‌فشارد و تلاش می‌کند که این تصور را ایجاد کند که او سیاستمداری شایسته است.

٤- لبخند بزرگ
گر چه ترامپ به‌طور غریزی از لبخند تحقیرآمیز استفاده می‌کند، زمان‌هایی وجود دارد که او خود را براساس شرایط آماده لبخندی بزرگ می‌کند؛ دندان‌هایش دیده می‌شوند و چین‌و‌چروک گوشه چشم‌هایش می‌افتد –‌مورد آخر (چین و چروک اطراف چشم) نشان می‌دهد که لبخند شما از حس شادی واقعی است یا مصنوعی. ترامپ زمانی چنین لبخندی می‌زند که در یک جشن است یا احساس می‌کند که نیازی نیست خود را به‌عنوان رهبری قدرتمند نشان دهد یا وقتی که با مردمی است که از بودن در آن جمعیت لذت می‌برد. این لبخند را خصوصا در عکس‌های بعد از انتخابات وی می‌بینیم.

٥- لبخند با دهانی بسته
ترامپ این لبخند را زمانی در چهره‌اش نشان می‌دهد که خود را زیر نگاه‌های جمع می‌بیند: دهانش بسته است و دندان‌هایش مخفی هستند. این موضوع به این دلیل است که ماهیچه‌های «ریزوریوس» که وظیفه‌کشیدن دهان به اطراف را برعهده دارند، در این حالت بسیار فعال‌تر از ماهیچه‌های اصلی «زیگوماتیک» هستند که گوشه دهان را به سمت بالا می‌کشند و در غیر این ‌صورت درگیر لبخند بزرگ می‌شوند. نتیجه این است که لبخند با دهان بسته محافظه‌کارانه‌تر ظاهر می‌شود و از آنجا که دهان را به طرفین می‌کشد، صورت را عریض‌تر نشان می‌دهد.
شاید دلایل مختلفی وجود داشته باشد که ترامپ به لبخندی با دهان بسته روی می‌آورد. یکی به این دلیل که این لبخند او را کمتر فروتن نشان می‌دهد؛ او با ممانعت از لبخند بزرگ محتاط‌تر می‌نماید.

دلیل دیگر این است که لبخند با دهان بسته دهان را عریض‌تر نشان می‌دهد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، هم در میان حیوانات و هم در بین انسان‌ها دهان عریض به معنای آمادگی برای درگیری فیزیکی است و همچنین مشخص شده که مردانی با دهان عریض‌تر احتمال بیشتری برای رسیدن به موقعیت‌های رهبری دارند. گر چه ممکن است که ترامپ ناخودآگاه چنین لبخندی را نشان می‌دهد؛ چراکه نسبت عرض به ارتفاع صورتش باعث می‌شود چهره‌ای مردانه و پخته‌تر پیدا کند. روانشناسان همواره نشان داده‌اند که مردان با نسبت زیاد عرض به طول صورت نه‌تنها سرسخت‌تر و جذاب‌تر به نظر می‌رسند، بلکه میزان تستوسترون بیشتری در بدن آنها وجود دارد و در واقع افرادی با روحیه رقابتی‌تر هستند.

البته این احتمال نیز وجود دارد که ریشه‌های لبخند با دهان بسته ترامپ فرهنگی باشند، نه شخصیتی. مثلا مشخص شده که آمریکایی‌های سفیدپوست بیشتر لبخندهایی بزرگ و با دهان باز می‌زنند به‌طوری که دندان‌هایشان دیده شود؛ در حالی ‌که مردم بریتانیا به‌طور تاریخی، لبخندی با دهان بسته را ترجیح می‌دهند. بسیار محتمل است که لبخند با دهان بسته دونالد ترامپ به اجداد اسکاتلندی‌اش بازمی‌گردد که نشان می‌دهد، شخصیت اصلی او، بر خلاف آنچه که می‌خواهد نشان دهد، کمتر به آمریکایی‌ها شباهت دارد.

٦- چانه جمع‌شده
برخی از لبخندهای با دهان بسته دونالد ترامپ ساده هستند؛ اما بخش بزرگی از آنها همراه با جمع‌شدن چانه‌اش همراه است. اینها همان چیزهایی هستند که روانشناسان به آنها «بیان‌های چهره‌ای آمیخته» می‌گویند. ظهور این ویژگی جدید به همراه لبخند با دهان بسته کاملا قابل توجه است؛ چراکه انسان‌ها معمولا زمانی چانه‌شان را جمع می‌کنند که احساس خطر کنند. این واقعیت که چانه جمع‌شده ترامپ خصوصیت بسیاری از لبخند‌های او با دهان بسته است، نشان می‌دهد که وی غالبا احساس خطر می‌کند. از آنجا که لبخندهایی با دهان بسته برای جلب توجه مردم بسیار موثر است، این رفتار به ترامپ کمک می‌کند که احساس خطر و آسیب‌پذیری خود را از مردم پنهان کند. احتمالا همه این رفتارها کاملا ناخودآگاه است؛ اما به‌طور ناخواسته احساس او را بروز می‌دهد و این مسأله نشان می‌دهد که ترامپ آن طور که دوست دارد مردم در موردش این‌گونه تصور کنند، سخت و محکم نیست.

٧- دهان اغراق‌آمیز
شـما نمی‌توانیـد به‌راحتی متوجه شوید که ترامپ چگونه دهانش را کنترل می‌کند. در واقع به نظر می‌رسد که ترامپ استعداد خوبی برای درآوردن شکلک‌های عجیب با لب‌هایش دارد. حداقل دو توضیح برای این امر می‌توان داد. نخست اینکه ترامپ حرکت لبهایش را اغراق‌آمیز نشان می‌دهد، برای اینکه مطمئن نیست که مردم به سخنانش گوش می‌دهند. مطالعات نشان داده که وقتی مادران با نوزادان خود حرف می‌زنند، اغلب لب‌های خود را به صورتی کاملا اغراق‌آمیز حرکت می‌دهند تا فهم بهتری از سخنانشان برای نوزادانشان فراهم کنند.

آیا می‌توان فرض کرد که ترامپ نیز کار مشابهی انجام می‌دهد؟ آیا او احساس می‌کند که ظرفیت و فهم مخاطبانش آن‌قدر پایین است که او برای بهتر فهماندن سخنان و ارسال پیامش به آنها باید این‌گونه صحبت کند؟ این مسأله نیز قابل تصور است که حرکات اغراق‌آمیز ترامپ، یک رفتار استراتژیک برای استفاده از «محرک‌های فوق طبیعی» به منظور جلب توجه است. اصطلاح «محرک فوق طبیعی» توسط «نیکو تینبرگن»، جانورشناس برجسته مطرح شد؛ او کشف کرد که مرغان ماهی‌خوار و ماهی‌های «استیکل بک»، وقتی که با محرک‌های فوق طبیعی روبه‌رو می‌شوند، نسبت به محرک‌های عادی با قدرت بیشتری واکنش نشان می‌دهند. تحقیقات اخیر بر روی انسان‌ها نشان داده که ما نیز مانند پرندگان و ماهی‌ها یک عکس‌العمل ذاتی به محرکان فوق‌طبیعی که از سایر محرکات معمول در زندگی‌مان نیرومندتر هستند، داریم. شاید حرکات دهان و لب‌های ترامپ که با حرکات نمایشی دست‌ها و نظرات اغراق‌آمیزش ترکیب می‌شوند، همگی برای برانگیختن واکنش‌ها باشد.