ایمان رنجکش*؛ بیش از شانزده سال از انتشار کتاب «بیشعوری» اثر دکتر خاویر کرمنت میگذرد. پزشکی که بنابر اعتقاد خود توانسته پرده از بیماری جدیدی در زندگی روزمره مردم دنیا بر دارد. این کتاب خیلی دیر و پس از کش و قوسهای فراوان سرانجام در سال ۱۳۹۲، مُهر تایید خود را از وزارت ارشاد دریافت کرد و وارد بازار نشر ایران شد.
اینکه چگونه یک کتاب روانشناسی توانست انقلابی را در مراکز عرضه کتاب به راه بیاندازد و در اکثر کتابفروشیها رکورد شکنی کند و در صدر فروش جا داشته باشد، قطعا شما را کنجکاو خواهد کرد که برای یکبار هم که شده نگاهی به این اثر شگفت انگیز بیندازید.
حتما شما هم تصویر خودروی پراید پارک شده در مقابل درب منزلی که بر دیوارش علامت پارک ممنوع درج شده است را دیدهاید. تصور ما در چنین موقعیتی یا پنچرکردن خودرو است یا حمل با جرثقیل. ولی صاحب منزل فوق در اقدامی جالب یک نسخه از کتاب بیشعوری به همراه تکه کاغذی را بر روی شیشه خودروی مربوطه قرار داد و روی آن نوشت (این کتاب بدلیل توقف خودروی شما مقابل پارکینگ و ایجاد مزاحمت برای ساکنین منزل به شما هدیه میگردد!)
بیشعوری تلنگری است به اعضای جامعه تا کمی بیشتر نسبت به رفتارهای روزمره خود تامل کنند. در مرحله اول شاید اگر یک نفر شما را بیشعور خطاب کند؛ عصبانی شوید و حتی با او درگیر شده و به وی ناسزا بگویید. در حالی که بیشعوری فحش نیست بلکه بیماری است که اکثریت قریب به اتفاق اعضای جامعه را به خود آلوده کرده و چیزی که آن را خطرناک میسازد این است که شما در بیماری جسمی با باکتریها و ویروسهایی طرف هستید که از محیط به شما سرایت کرده و راه درمان مشخصی دارد اما بیشعوری هیچ منشا خاصی ندارد و تنها از رفتار و کردار انسانها بروز میکند و موجبات ناخوشایندی دیگران را فراهم میآورد.
کسی که برای محیط زیست خود و دیگران ارزش قائل نیست، کسی که از هرجایگاهی به مردم دروغ میگوید، کسی که به سایرین ظلم میکند و یا هر کسی که به هر نحوی حقوق دیگران را پایمال میکند در معرض این بیماری قرار گرفته است. حالا شدت بیشعوری در برخی کم است و در برخی دیگر خیلی زیاد.
آنچه نسبت به آن تاکید میشود پایبندی به حقوق و تکلیف اعضای جامعه نسبت به یکدیگر است. بعنوان مثال میتوان به رونمایی از منشور حقوق شهروندی توسط رییس جمهور اشاره کرد که خود گامی ارزشمند در مسیر بازشناسی تکالیف آحاد مختلف مردم به همدیگر است. وظایف حاکمیت به مردم، مردم به حاکمیت و مردم به مردم، موضوعی که باید مورد مطالبه قرار گیرد و هر کسی که در این وظایف کوتاهی کند حقوق دیگران را زیر پا نهاده و باید مواخذه شود.
تشکیل کمپینهای مختلف در فضای مجازی تحت عنوان «مبارزه با بیشعوریسم» خود نشان از حساسیت موضوع میدهد و اینکه خطر بیشعوری بیش از پیش جامعه ما را تهدید میکند. بیشعوری یا بنابرگفته نگارنده کتاب که از آن به عنوان خطرناکترین بیماری تاریخ بشریت نیز یاد میشود، میتواند در هر لباسی ظاهر شود؛ از بیشعوری در تجارت بگیر تا بیشعوری در رسانه. کسی که فساد میکند، کسی که دزدی میکند، کسی که اختلاس میکند و یا هر معضلی که اسمش را میگذارید، یقین داشته باشید که منشا آن به بیشعوری باز میگردد.
امید آنکه شاهد آگاه سازی تمامی اعضای جامعه نسبت به این مقوله باشیم تا بتوان زمینههای ریشه کنی بیشعوری را فراهم کرد. اما قبل از هر کاری باید از خودمان شروع کنیم.
*این یادداشت در روزنامه معین منتشر شده ست