تأثیر تعبیر قرآنی «أُمَّةً وَسَطًا» در تدوین قانون اساسی

خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) نوشت:

رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری، با اشاره به تأکید همیشگی امام(ره) بر نقش مردم در پیروزی، حفاظت و تداوم انقلاب گفت: تدوین‌کنندگان قانون اساسی بر مبنای قرآن و عترت به چنین کاری اقدام کردند و از آنجا که امت اسلامی در قرآن «أُمَّةً وَسَطًا» معرفی شده و از افراط و تفریط دور دانسته شده است چنین قانونی را تدوین و تنظیم نمودند.

۱۲ آذر سالروز تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی به عنوان مهم‌ترین دستاورد و میراث انقلاب اسلامی است که زمینه‌ اجرای الگوی مردمسالاری دینی را فراهم کرد و حاکمیت اسلام بر کشور از طریق آن میسر گردید.

در حقیقت می‌توان گفت این قانون اساسی بود که پیوند میان جمهوریت و اسلامیت یا به تعبیر دیگر ارتباط میان دموکراسی و اسلام را برقرار کرد و تدوین‌کنندگان قانون اساسی با بهره‌گیری از معارف قرآن و آموزه‌های اسلام و اهل بیت‌(ع) از یک سو و توجه به تجربیات بشری و تحولات روز جهانی، مدلی را پایه‌ریزی کردند که توانست خط بطلانی بر برخی شبهات درباره تضاد میان اسلام با حکومت متکی بر رأی مردم بکشد و حکومتی مردمی مبتنی بر آموزه‌های دینی را تاسیس کردند که همین قانون اساسی که امروز در اختیار ماست بسترساز ایجاد آن بود.

اما قانون اساسی به عنوان میراث مشترک مردم و کارگزاران حکومتی و دستاورد مهم انقلاب اسلامی و شهدای انقلاب، نیازمند بازخوانی و یادآوری مجدد است تا جایگاه رفیع آن در نظام جمهوری اسلامی فراموش نشود و مسئولان بیش از پیش خود را ملزم به توجه و اجرایی ساختن همه اصول آن بدانند و از طرف دیگر در احیاء برخی اصول فراموش‌شده آن بکوشند.

گفتنی است قانون اساسی جمهوری اسلامی در ۱۲ فصل و ۱۷۵ اصل تدوین گردید و با رأی ۹۹,۵ درصدی مردم در روز ۱۲ آذر ۱۳۵۸ مورد تصویب و تأیید نهایی قرار گرفت که البته در بازنگری سال ۱۳۶۸، با اضافه شدن دو اصل، دارای ۱۷۷ اصل شد.

قانون اساسی ایران جزو معتدل‌ترین و جامع‌ترین قوانین در جهان است
 
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدرضا اکرمی، رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری، در گفت‌وگو با ایکنا درباره نقش و تأثیر آموزه‌های قرآنی و دینی در شکل‌گیری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گفت: قانون اساسی که توسط خبرگان قانون اساسی تدوین گردیده است در مقام مقایسه با قوانین اساسی کشورهای مختلف دنیا، اعم از غربی و غیر غربی، توسعه یافته و غیر توسعه یافته و ...، جزو جامع‌ترین، معتدل‌ترین و منصفانه‌‌ترین قوانین اساسی است با اینکه این کار در مدت کوتاهی انجام گرفت.

وی افزود: این هم به آن دلیل بود که تدوین‌کنندگان قانون اساسی بر مبنای قرآن و عترت به چنین کاری اقدام کردند و از آنجا که امت اسلامی در قرآن «أُمَّةً وَسَطًا» معرفی شده و از افراط و تفریط دور دانسته شده است چنین قانونی را تدوین و تنظیم نمودند.

اکرمی اظهار کرد: نکته جالب این است که قانون اساسی جمهوری اسلامی از دو فیلتر گذشته تا به تصویب نهایی رسیده است. ابتدا مردم، اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی را برای تدوین قانون اساسی انتخاب کردند و پس از آن، مردم به آنچه تدوین شد، رأی دادند. همچنین پس از ده سال با دستور امام خمینی یک بازنگری در قانون اساسی صورت گرفت که آن هم بیشتر در ابعاد اجرایی قانون اساسی بود نه محکمات و اصول.

نماینده اسبق مجلس عنوان کرد: از آنجا که مردم خواستار جمهوری اسلامی بودند قانون اساسی باید به طور طبیعی با مبانی جمهوری اسلامی که از جمله آنها ولایت فقیه، شورای نگهبان، مجلس شورای اسلامی، تفکیک قوا و نقش مردم در انتخاب مسئولان است همخوانی داشته باشد.

وی تأکید کرد: براین اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی توانسته همه ابعاد حاکمیت ملی را در نظر بگیرد و وظایف و تکالیف مردم و حاکمان را به خوبی مشخص سازد.

اکرمی یادآور شد: نکته مهم آن است که دشمنان اگر می‌گذاشتند کشور پس از پیروزی انقلاب از شرایط عادی و طبیعی برخوردار باشد و با مجموعه‌ای از توطئه‌ها و ترورها مواجه نشود بسیاری از اصول قانون اساسی قابلیت اجرایی و عملیاتی شدن را پیدامی کرد اما این تهدیدات، تحریم‌ها و توطئه‌ها جمهوری اسلامی را در مضیقه قرار داد و نگذاشت در آن دوران اجرای قانون اساسی به طور جامع و همه‌جانبه انجام پذیرد.

رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری ابراز کرد: اما پس از گذر از آن دوران به مرور نظام به سمت اجرای همه اصول قانون اساسی حرکت کرده است و تلاش داشته از این قانون به عنوان یک میراث بزرگ انقلاب، امام(ره) و مردم حفاظت و پاسداری کند.

تأثیر تأکید امام(ره) بر نقش مردم در توجه به حقوق ملت در قانون اساسی
حجت‌الاسلام اکرمی درباره دلایل اهمیت جایگاه مردم در قانون اساسی که در فصول ۳ و ۵ به آن پرداخته شده است، گفت: از زمانی که انقلاب اوج گرفت تا زمانی که به پیروزی رسید امام خمینی(ره) همواره این حرف اساسی را بیان می‌کردند که مردم انقلاب کردند، مردم باید انقلاب را حفظ کنند و مردم باید این انقلاب را تداوم ببخشند و تحقق این مسئله نیز جز با نقش‌آفرینی مردم در تعیین سرنوشت خود و امکان حق رأی برای انتخاب مسئولان و کارگزاران امکان‌پذیر نیست که این مسئله به خوبی در قانون اساسی دیده شده و حقوق و آزادی‌های مشروع مردم به طور شفاف بیان شده است.

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی هم به معنای این است که اسلام متن قانون و محتواست و جمهوری هم یعنی اینکه مردم شاکله اصلی هستند. بر همین اساس است که مردم هم در انتخاب رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس، مجلس خبرگان و نمایندگان شورا به صورت مستقیم نقش دارند و از طرفی به صورت غیر مستقیم هم رهبری را انتخاب می‌کنند.

اکرمی در پایان اظهار کرد: همه این موارد نشان دهنده درستی حرف امام(ره) درباره نقش مردم در پیروزی، حفاظت و تداوم انقلاب اسلامی است.