چقدر بیکار داریم؟

فرارو- عیسی منصوری معاون وزیر کار در گفتگویی عنوان کرده: بر اساس آمار مرکز آمار ایران طی سه سال گذشته سالانه حدود 600 تا 700 هزار اشتغال جدید داشته ایم. وی با انتقاد از طرح بانک مرکزی برای ارائه تسهیلات به بنگاههای کوچک و متوسط گفته این طرح موجب اشتغال نمی شود.

منصوری همچنین از طرح جدید این وزارت خانه خبر داده که به گفته وی می تواند سالانه بیش از یک میلیون شغل جدید ایجاد کند. بر اساس این طرح سیاست گذاری برای رشد اقتصادی از نقطه ورود اشتغال شروع می شود تا در واقع اشتغال باعث رشد اقتصادی شود نه برعکس. به گفته منصوری قرار است برخلاف گذشته که دولت به ایجاد شغل می پرداخت و افراد بیکار یا به آن شغل روی می آوردند یا نمی آوردند؛ در طرح جدید بر اساس ظرفیت ها و توانمندی های افراد بیکار شغل جدید ایجاد شود.

دکتر حسین راغفر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «میزان نرخ رشد بیکاری بستگی زیادی به این دارد که چگونه محاسبه شود؛ اما اگر به آمار و ارقام کاری نداشته باشیم و به جامعه و زندگی مردم نگاه کنیم بنده احساس می کنم علی رغم آنچه گفته می شود، نرخ بیکاری افزایش پیدا کرده است.»

وی ادامه داد: «حتی تمام شاخص های اقتصادی از جمله تعمیق رکود این موضوع را تایید می کنند. از سوی دیگر ظرفیت های اشتغال به آن معنا ایجاد نشده و آنچه شاهد هستیم تعطیلی کارخانه ها و بنگاههای اقتصادی و نه ایجاد بنگاههای جدید است. لذا در مجموع به نظر می رسد اگر بیکاری افزایش پیدا نکرده باشد قطعا کاهش نیافته است.»

راغفر درباره آمار مرکز آمار ایران مبنی بر اینکه طی سه سال گذشته سالانه بین 600 تا 700 هزار اشتغال جدید ایجاد شده است، گفت: «بنده خیلی نمی توانم این آمار را بپذیرم و به نظر می رسد ایجاد اشتغال جدید طی سه سال گذشته خیلی خیلی کمتر بوده است.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر در کنار ایجاد شغل جدید باید اشتغال هایی که از بین رفته است را نیز محاسبه کرد، یعنی باید خالص مشاغل را دید که اگر منظور این آمار، خالص مشاغل باشد باز هم این آمار را نمی توان پذیرفت.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «مرکز آمار ایران در سال 1392 آمار بیکاری استان های مختلف را اعلام کرده است که به طرز وحشتناکی غیرقابل قبول است. به طور مثال نرخ بیکاری در استان چهارمحال را یک درصد اعلام کرده که اصلا چنین چیزی امکان ندارد.»

وی ادامه داد: «به عبارت دیگر نرخ بیکاری در بسیاری از استان های محروم کشور که طی سال های گذشته هیچگونه سرمایه گذاری در آنها صورت نگرفته و بالاترین نرخ های بیکاری را داشتند در حد 2 تا 3 درصد اعلام شده است که اصلا قابل قبول نیست.»
 
راغفر درباره طرح بانک مرکزی برای ارائه تسهیلات به بنگاههای کوچک و متوسط و تاثیر آن بر نرخ اشتغال گفت: «امروزه راهی جز حمایت از بنگاههایی که به خصوص در معرض آسیب بوده یا آسیب خوردند وجود ندارد و اقدام بانک مرکزی می تواند در کاهش بیکاری موثر باشد که البته مشروط به اجرای درست این طرح است.»

وی ادامه داد: «اگر در ارائه این تسهیلات ضوابط مشخصی وجود داشته باشد و این وام ها با اعمال نفوذ نهادهای قدرت به جاهای غیرهدف اصابت نکند می تواند ایجاد اشتغال کند و به حفظ اشتغال کمک کند. اما اگر همچون گذشته این تسهیلات صرفا به بنگاههای بزرگ یا دوستان و آشنایان اعطا شود تاثیری در کاهش بیکاری نخواهد داشت.»

راغفر با بیان اینکه سرمایه گذاری (اعم از داخلی و خارجی) تنها راه ایجاد اشتغال در کشور است، گفت: «این سیاست که با توجه به توانمندی و ظرفیت افراد به ایجاد شغل بپردازیم خیلی منطقی نیست و معلوم نیست چگونه می خواهند سرمایه گذاری کنند.»

وی ادامه داد: «ما باید فرصت های سرمایه گذاری را فراهم کنیم و این سرمایه گذار است که عنوان می کند به چه مشاغلی نیاز دارد که این مشاغل یا در کشور تولید شده یا نشده است. لذا ما نمی توانیم به سرمایه گذار بگوییم این مقدار نیروی بیکار با این ویژگی ها داریم و شما بیایید برای اینها کار درست کنید و قطعا این روش جواب نمی دهد.»

وی افزود: «مشکل اساسی در اقتصاد ایران این است که استراتژی توسعه صنعتی نداریم و نمی دانیم باید در کجا سرمایه گذاری کنیم و چه مشاغلی مورد نیاز است. اکنون اقداماتی هم که صورت می گیرد به این دلیل است که برای آن تقاضا وجود دارد و مثلا کالایی مورد نیاز است و افراد برای تولید آن کالا سرمایه گذاری می کنند و در این فرایند نیازمند نیروی کار می شوند.»

راغفر درباره نرخ بیکاری در کشور گفت: «محاسبات ما نشان می دهد که نرخ بیکاری افزایش یافته است. از سوی دیگر ارزیابی ما از نظرات فعالین اقتصادی و شاخص های اقتصادی کشور نشان می دهد که تعداد بنگاههای فعال و با ده نفر نیروی کار در کشور در سال های اخیر کاهش یافته که رقم آن نیز قابل توجه است و اتفاقا این بنگاهها بیشترین تعداد شغل را ایجاد می کردند.»

راغفر در پاسخ به این سوال که آیا آمار وجود 2 میلیون و 500 هزار بیکار در کشور مطابق واقع است؟، گفت: «خیر؛ به نظر می رسد این رقم باید خیلی خیلی بیشتر باشد. البته این موضوع به نحوه محاسبه نیز بستگی دارد. با این حال یکی از محاسبات ما نشان می هد نرخ مشارکت زنان در کشور 17 درصد است که به این معنا است که 17 درصد زنان جویای کار بوده و شاید آقایان جویای کار را هم شاغل حساب می کنند.»

وی ادامه داد: «اما صرف نظر از این مفاهیم تکنیکی ارزیابی ما این است که نرخ بیکاری زنانی که فاقد شغل بوده و در دامنه سنی اشتغال می باشند بیش از 40 درصد است. لذا این ارقامی که گفته می شود هیچ تناسبی با واقعیت موجود ندارد و قطعا بیش از 2 میلیون و 500 هزار نفر بیکار داریم.»