شرایط موصل پیش از حمله بزرگ

فرارو- چند روز اخیر حرف اول کلمه "مقاومت" را بر دیوارهای موصل نقاشی می‌کنند. حدود پانزده عضوداعش توسط گروهی به نام کتائب موصل کشته‌شده‌اند که به نظر می‌رسد این گروه به‌خوبی می‌داند چه افرادی را هدف قرار دهد.

به گزارش فرارو به نقل از ایندیپندنت، حملات هوایی آمریکا و متحدانش به اعضا و تجهیزات داعش ادامه دارد. چندی است 1.5 میلیون نفری که همچنان در موصل به سر می‌برند؛ منتظر حمله به شهر توسط ارتش عراق، پیشمرگه های کرد و شبه‌نظامیان قبایل سنی هستند.

نیروهای ضد داعش اولین مرحله حمله خود را روز شنبه آغاز کردند. بر اساس آمار کمیسیون عالی پناهندگان سازمان ملل، حدود چهار هزار نفر از شهروندان موصل برای اینکه در شعله‌های بزرگ‌ترین نبرد عراق و سوریه گرفتار نشوند، 600 دلار پرداخت کرده تا به سوریه منتقل شوند.

احمدعلی چهل‌ساله، یک روستایی که دو هفته پیش برادرانش را در موصل ملاقات کرد گفت:" مردم احساس امنیت نمی‌کنند. مردم همیشه تحت‌فشار هستند. هیچ‌کس نمی‌داند کی می‌میرد یا برای مسئله کوچکی مانند سیگار کشیدن مجازات می‌شود."

سلیم 29 ساله که معلم زبان انگلیسی است و با تغییر برنامه آموزشی توسط داعش شغلش را از دست داد، تائید می‌کند که مجازات‌ها کاملاً دلخواه هستند. او می‌گوید سال گذشته شش ضربه شلاق‌خورده تنها به این دلیل که ریشش را طوری زده است که ازنظر نیروهای داعش غیر اسلامی بوده است. او می‌گوید: "من خوش‌شانس بودم. دوستانی دارم که دقیقاً برای همین مورد بیست ضربه شلاق خوردند."

نفرت از داعش در میان تمام مردمان موصل موج می‌زند، اما کاری نمی‌توانند بکنند چون مسلح نیستند و داعش با هر نشانه‌ای از نارضایتی و اعتراض به‌شدت برخورد می‌کند. اوت گذشته داعش بر دیوار سردخانه اصلی شهر لیست 2070 نفری که از سال 2014 اعدام کرده است را آویخت.

بسیاری از این افراد افسران پلیس، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی بودند که ناپدیدشده و کسی از سرنوشتشان خبر نداشت. سلیم می‌گوید: " دوستی داشتم که با موبایلش عکسی بالباس نظامی از خود گرفته بود. او فقط برای تفریح آن عکس را گرفته بود و هرگز در ارتش خدمت نکرده بود؛ اما داعش آن عکس را دید و به سر او شلیک کرد."

احساس مردم موصل بسیار مهم است زیرا دقیقاً دو سال پیش بود که داعش این شهر را تصرف کرد و "خلافت" خود را اعلام کرد. تنها چند ماه قبل از این تصرف بود که باراک اوباما جنبش‌های داعش را به یک تیم بیس‌بال کوچک تشبیه کرده بود که هرگز موفق نخواهد شد. با اشغال موصل، دومین شهر بزرگ عراق، داعش به اوباما ثابت کرد که سخت در اشتباه است و پس‌ازآن به پیشروی در غرب عراق و شرق سوریه پرداخت تا به‌کل دنیا نشان دهد بازیکنی جدید و ترسناک در خاورمیانه وجود دارد.

درست است که داعش امروز تحت حملات دشمنان بی‌شمارش شهرهای زیادی در عراق و سوریه ازجمله رمادی، تکریت، بیجی، سنجار و پالمیرا را ازدست‌داده است، اما موصل به دلیل بزرگی‌اش از تمام این مناطق مهم‌تر است. موصل حدود یک‌چهارم از جمعیت 5 یا 6 میلیون نفری که تحت حکومت داعش زندگی می‌کنند را تشکیل می‌دهد.  از دست دادن این شهر ضربه روانی فاجعه‌باری به داعش خواهد بود؛ همان‌طور که اشغال این شهر در سال 2014 با چند صد مبارز در مقابل 20 هزار نیروی مخالف را نشانه‌ای از کمک الهی تعبیر کردند.

در جنگ با داعش در عراق و سوریه، موصل تنها شهر بزرگی است که هنوز در اشغال داعش است. رقه پایتخت داعش در سوریه به نسبت کوچک محسوب می‌شود. اکثر جمعیت موصل در این شهر باقی‌مانده‌اند و شهر تخریب نشده است؛ اما هفتاد درصد رمادی که زمانی 400 هزار نفر جمعیت داشت، نابودشده است. احتمالاً فلوجه نیز به‌زودی به همین وضع درمی‌آید و حلب نیز به دلیل حملات و بمب باران‌های بی‌رویه نیروهای دولت ممکن است اکنون تنها 200 هزار نفر جمعیت داشته باشد.

موصل هنوز جمعیت خود را حفظ کرده است زیرا خارج شدن از این شهر بسیار سخت است. تمام شاهدان عینی ذکرشده در این مقاله که هیچ‌کدام حاضر به انتشار نام واقعی خود نشدند، یا با پرداخت پول به قاچاقچیان از این شهر خارج‌شده‌اند و یا افرادی هستند که از روستاهای خود به شهر آمده و توسط ارتش عراق دستگیرشده‌اند.


سلیم برای خود، همسر و دختر کوچکش دو هزار دلار به قاچاقچیان پرداخت کرد؛ بااین‌وجود هنوز می‌ترسید در طول ساعت‌ها پیاده‌روی توسط نیروهای داعش بازداشت شوند.  او می‌گوید اکثر مردم موصل اگر می‌توانستند این شهر را ترک می‌کردند اما بااینکه داعش از قبل ضعیف‌تر شده، هنوز هم کنترل بسیار بالایی دارد و به‌راحتی می‌تواند افرادی که سکوت را به مقاومت ترجیح می‌دهند، وحشت‌زده کند.

فادل که در زمان سقوط موصل در ارتش عراق بود، خانه‌اش در روستایی نزدیک به رود دجله در غرب موصل را ترک نکرد؛ زیرا می‌ترسید در یک ایست بازرسی دستگیر شود. ماه گذشته در خانه خود نشسته بود که برادرزاده کوچکش به‌آرامی در گوشش گفت "داعش آمده و دنبال تو می‌گردد". او از پشت خانه فرار کرد و به‌تدریج خود را به خط مقدم کردها رساند.

شرایط زندگی در سال اخیر در این شهر سخت‌تر شده است. زیرا پیشمرگه ها دسترسی جاده اصلی به سوریه، که اکثر واردات به حکومت داعش از آن طریق انجام می‌شد را قطع کردند. کنسروهای غذا، نفت و گاز همچنان وارد می‌شود اما بسیار گران است و نفت خام تصفیه‌شده آن‌قدر بی‌کیفیت است که تنها در ژنراتورها استفاده می‌شود و در وسایل نقلیه کاربرد ندارد. سبزیجات تازه بسیار گران است، اما قیمت گوشت ارزان است (5000 دینار یا 3 پوند) زیرا دامداران نمی‌توانند همانند گذشته محصولات خود را به دیگر مناطق عراق ارسال کنند.

 بسیاری افراد در موصل بیکارند و همین را هم نمی‌توانند بخرند. آب تازه که قبلاً کم بود، اکنون راحت‌تر یافت می‌شود زیرا مردم شروع به کندن چاه کرده‌اند.

داعش برای هر خانواده هفت‌نفره در موصل جیره آرد 50 کیلویی قرار داده است که نشان می‌دهد باوجود فشارهای زیاد هنوز کاملاً از پای درنیامده. حتی سلیم که از داعش متنفر است و امیدوار است سرنگون شود، تائید می‌کند که داعش جاده‌ها را تعمیر می‌کند و از دولت بغداد رسیدگی و توجه بیشتری دارد. زندگی تحت حکومت داعش گرچه دشوار و خطرناک است، اما همچنان جریان دارد.


یک مشکل بزرگ در بررسی نظر و احساس واقعی مردم موصل درباره داعش این است که افرادی که از شهر گریخته‌اند شاهدانی هستند که احتمال دارد در اظهارات خود مبالغه کنند. اطلاعات مقامات کرد تبلیغاتی و غیرقابل‌اعتماد به نظر می‌رسد. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد اکثریت مردم به دلیل خشونت زیاد، سقوط فاجعه‌بار استانداردهای زندگی، تخریب مساجد و بناهای تاریخی و تبدیل زنان به برده با داعش مخالف‌اند. اما برخلاف شکست‌های سنگین، بازهم این گروه داوطلبانی برای مبارزه و عملیات انتحاری دارد.

به‌سختی می‌توان یک حامی داعش را مجبور به شهادت درباره عضویت و تمایل به مرگ برای اهداف این گروه کرد.  اما یک خبرنگار عراقی از وب‌سایت NIQASH برلین، به‌تازگی دلیلی جدید برای تصمیم یک پسر 15 ساله در داوطلبی برای شرکت در بمب‌گذاری انتحاری یافته است. با او در بیمارستان موصل مصاحبه کردند. او قبل از رفتن به عملیات انتحاری شدیداً مریض شده بود. صحبت‌های او نشان می‌دهد داعش چگونه نیروهایش را جذب و آن‌ها را به مبارزانی متعصب تبدیل می‌کند.


او می‌گوید روزی جمعیت مردم را دید که دور صفحه‌نمایشی که داعش در ورودی محله‌اش نصب‌کرده، تجمع کرده‌اند. " همه در حال تماشای نبردی میان سربازان خلافت و ارتش عراق بودند. بمب‌های انتحاری و خمپاره در همه‌جا منفجر می‌شد. صحنه با پیروزی داعش در آن منطقه و نصب پرچم داعش در ساختمان‌ها و خیابان‌ها اوج گرفت. یک فیلم اکشن بود. هیجان زیادی داشت. اما همه رخدادها واقعی بود." او فیلم‌های بیشتری تماشا کرد و از سر هیجان داوطلب شد به نیروهای داعش بپیوندد.

او را با دو پسر دیگر هم سن و سال خودش به انبار خانه‌ای بردند که در آنجا 24 پسر دوازده تا هفده‌ساله زندگی می‌کردند. او گفت: "من بسیار ترسیده و گیج شده بودم. با هیچ‌کس صحبت نمی‌کردم و دستانم می‌لرزید. با خود گفتم: اینجا چی کار می‌کنی احمق؟" اما نیم ساعت بعد مردی با ریش‌بلند و خاکستری سررسید و با مهربانی با او حرف زد. او خود را علی عبدالله معرفی کرد که قبلاً ده سال در سپاه صدام حسین خدمت کرده است. او یک ماه تمام روزی هشت ساعت درباره مذهب و جنگ مقدس برای پسرها صحبت می‌کرد. او گفت: "کنار او احساس قدرت و اعتمادبه‌نفس می‌کردیم. او به ما می‌گفت با جنگ برای پیروزی داعش به بهشت می‌رویم و آنجا از غذاهای لذیذ، زنان زیبا، شراب و "هرچه بخواهیم" بهره‌مند‌می شویم.

آن‌ها تحت نظارت علی عبدالله آموزش نظامی دیدند. به درختستان‌های اطراف موصل رفتند و برای استفاده از اسلحه، بمب‌ها مختلف، رانندگی و موتورسواری آموزش دیدند. به انبار خانه بازگشتند و در آنجا کل روز چیزی جز چند دانه خرما، نان‌وآب نمی‌خوردند تا مقاوم و سرسخت شوند. در طول سه ماهی که آنجا بودند تنها سه بار حمام کردند. پسر 15 ساله گفت: "همه ما بوی موش کثیف می‌دادیم."

به دلیل شرایط غیربهداشتی در انبار، او به عفونت شدید کلیه و معده دچار شد و به بیمارستان موصل منتقل شد. او هنوز هم تصمیم دارد زمانی که سلامتش را به دست آورد یک بمب‌گذار انتحاری شود و به بهشت برود.

گرچه داعش تا حد زیادی خلع سلاح شده است، اما با عضوگیری و آموزش چنین متعصبانی هنوز هم تا مدت‌ها می‌تواند به کشتن مردم ادامه دهد.