بحران چاقی در دبستان‌ها

یادداشت دریافتی- نصراله خلیلی؛ خانواده اصلی‌ترین نهاد اجتماعی ومدرسه دومین مکان مهم جهت تربیت وکسب دانش افزایی و مهارت به کودکان است در این سنین، سرعت رشد جسمانی کودک آهسته و مداوم بوده. وتغییرات بدن به تدریج رخ می‌دهد.

در این سنین، در کودکان تغییراتی از نظر ارتقای مهارت‌های عصبی، عضلانی و رشد مهارت‌های‌شناختی احساسی، عاطفی و اجتماعی به وجود می‌آید به سبب همین یکنواختی و کندی رشد جسمی، در بسیاری از کودکان تغییراتی در وضعیت اشتها و دریافت غذایی ایجاد می‌شود، که برای والدین نگران کننده بوده و باعث ایجاد تنش‌هایی بین آن‌ها با فرزندانشان در زمینهٔ غذا خوردن می‌گردد.

اماکودکان باید به اندازه نیازشان غذا مصرف کنند. الزام آن‌ها به غذا خوردن کار پسندید‌های نیست. دربعضی وقت‌ها آن‌ها لجبازی و از خوردن وعده غذا اصلی خود امتنا ع می‌کنند.

ازآن‌جایی که کودکان آسیب‌پذیر‌تر از بزرگسالان هستند، کمبود‌ها و اختلالات تغذیه‌ای می‌تواند موجب کاهش قدرت یادگیری آنان شده و بر میزان انرژی و حافظهٔ آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.

پس نظر به اینکه تأمین سلامت کودکان به معنای سرمایه‌گذاری در جهت تأمین سلامت جامعه در آینده است، توجه به تغذیهٔ صحیح و مغذی آن‌ها نیز حائز اهمیت است.

اولین قدم جهت تشخیص اینکه آیا کودکانمان در وضعیت تغذیهٔ مناسب و سلامت هستند، بررسی وضعیت رشد آن‌ها از طریق اندازه‌گیری قد و وزن است. که این کار بوسیله مراکز درمانی ومر بیان بهداشت مدارس مورد بررسی وارزیابی قرار می‌گیرد پیشرفت رشد کودکان این سنین متفاوت بوده، برخی از آن‌ها به طور ارثی کوتاه قد و بعضی بلند قد واز نظر جسمانی ضعیف هستند.

روند رشد قدی نسبت به سن و وضعیت وزن نسبت به قد در کودکان عامل مهمی در تشخیص سلامت آن‌ها بوده و چنانچه رشد قدی و وزنی کودک با توجه به سن او در محدودهٔ طبیعی و منطبق با استاندارد نباشد، باید مورد توجه قرار گیرد.

مصرف کم یا زیاد مواد انرژی‌زا می‌تواند باعث لاغری یا افزایش وزن (چاقی) در کودکان شود. کنترل وزن بدن معیار خوبی جهت تخمین کفایت مصرف مواد غذایی انژی‌زاست. که این امر باید توسط پزشک معا لج مشخص شود.

اما بچه‌ها یی که بیشتر از مواد قندی ونشاسته‌ای به طور مکرر در دفعات نا‌منظم واز فست فود‌ها باسس‌های پرچرب استفاده می‌کنند از دیگر دوستان خود چاق‌تر و راه رفتن و ورزش کردن در حیاط مدرسه برای آن‌ها مشکل تراست به گو شه‌ای می‌روند فقط دیگران را تماشا می‌کنند این هشدار جدی است به خا نواده‌ها که باید مواظب سلامتی کودکانشان باشند.

کودکان به جهت رشد و تحکیم استخوان‌ها و دندان‌هایشان به املاح معدنی مثل کلسیم و فسفر نیاز دارند، که باید از طریق منابع غذایی گوناگون مثل شیر و فرآورده‌های آن تأمین شود. همچنین برای جذب بهتر کلسیم و نشست آن در استخوان‌ها نیاز به ویتامین ضروری دربدن می‌باشد که با مصرف غذاهای متفاوت تامین می‌شود.

برای تأمین رشد و سلامت کودکان، باید از تمام گروه‌های اصلی غذایی به میزان کافی، در برنامهٔ غذایی روزانهٔ آن‌ها گنجانده شود. گروه نان و غلات: این گروه شامل مواد غذایی نشاسته‌ای مثل انواع نان، برنج، ماکارونی، رشته و بیسکویت ساده بوده که به عنوان بهترین منبع تأمین انرژی جهت رشد و فعالیت روزانهٔ کودکان شناخته می‌شوند. که باید در مصرف آن زیاده روی نکنیم.

یکی از وعده‌های غذایی مهم که کمتر به آن اهمیت داده می‌شود، صبحانه است. این وعدهٔ اصلی غذایی، باید حداقل ۲۰ درصد از نیاز انرژی روزانهٔ کودک را تأمین کرده و حاوی مواد غذایی متنوع و مغذی مثل نان، شیر، پنیر، گردو، تخم‌مرغ، آب میوه‌های تازه و طبیعی و … باشد.

مصرف صبحانه به کودکان کمک می‌کند، که در ساعات مدرسه فراگیری بهتری داشته، شاداب و فعال باشند. اما متا سفانه کودکان صبحانه نخورده به مدرسه می‌آیند. و سر کلاس درس با مشکلاتی از قبیل دل درد وکاهش انرژی لاز م برای یادگیری مواجه می‌شوند.

میان وعده‌ها (ساعت ۱۰ صبح، عصرانه) تأثیر مهمی در حفظ سلامت تغذیه‌ای کودکان دارند مشروط بر اینکه از انواع خوراکی‌ها و مواد غذایی مناسب و مغذی در آن‌ها استفاده شود.

هم‌چنین ساعات صرف میان وعده باید به گونه‌ای باشد که کودک اشتهای خود را برای وعدهٔ اصلی از دست ندهد. اما نکته اصلی این است که تا کنون برنامه ریزی مناسب وکتاب درسی و آموزش خاصی در مدارس از سوی آموزش وپرورش کشور تدارک دیده نشده تا کودکان نسبت به مضرات و فوایدبعضی از فراورده‌های غذایی آگاه شوند و این یکی از ضعف‌های نظام تعلیم وتربیت ماست.

البته ارگان‌های دیگر هم دراین کار دخیل هستند. خوراکی‌ها و مواد غذایی مثل انواع میوه‌های تازهٔ فصل، سبزی‌های تازه، آب میوه‌های طبیعی، میوه‌های خشک (کشمش، انجیر خشک، آلبالو خشک، توت خشک و…)، مغز‌ها (گردو، پسته، بادام، فندق، …) بیسکویت ساده یا کیک‌های سادۀ خانگی همراه با شیر، ساندویچ‌های نان و پنیر و گردو، نان و پنیر و گوجه‌فرنگی و خیار، نان و تخم مرغ، گوجه‌فرنگی و … به عنوان میان وعده‌های مغذی شناخته شده‌اند که نقش مهمی در رشد کودکان دارد.

باید سنت‌های صحیح گذشته رادوباره احیا ءکنیم تا فرزندان این مرز وبوم که پدران ومادران آینده این کشور هستند سالم وسلامت باشند و بتوانند به مردم خدمتی والایی ارائه دهند.

بنابراین وظیفه و رسا لت والدین ورسانه‌های ملی، مدارس، روزنامه‌ها، جراید، وزارت بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی است که قدم‌های مثبت را در جهت اصلاح الگوی مصرف ونوع تغذیه سالم و مغذی رابه مردم آموزش دهند و نظارت دقیق بر کار تولید کنندگان و کیفیت مواد غذایی جامعه داشته باشند تا ضمن جلوگیری از چاقی واضافه وزن کودکان وکنترل ا نواع بیماری‌ها هزینه‌های گزاف درمان را به حد اقل برسانند.

تنقلات و خوراکی‌هایی مثل انواع شکلات‌ها، بیسکویت‌های شکلاتی و کرم‌دار، شیرینی‌های خشک و‌تر، چیپس، پفک، نوشابه‌های گازدار، آب میوه‌های صنعتی و.... … و یا ساندویچ‌هایی که در سوپر مارکت هابه فروش می‌رسند. دارای انرژی بالا و کیفیت مواد مغذی پایین هستند. مصرف آن‌ها در میان وعده‌ها نه تنها نیازهای تغذیه کودکان را تأمین نمی‌کند، بلکه اشتهای آن‌ها را جهت صرف وعده‌های اصلی از بین می‌برد.

امروزه چاقی یک مشکل عمدهٔ سلامت عمومی در سراسر جهان است و در طی چهار دورهٔ زندگی نوزادی، کودکی، نوجوانی و بزرگسالی ایجاد می‌شود.

امروزه شیوع چاقی کودکان درحال افزایش است بهترین سن برای پیش‌گیری از تبدیل اضافه وزن کودکی به چاقی بزرگسالی در طول سنین دبستان است این مشکل در کودکان می‌تواند به علت افراط در مصرف تنقلات پر انرژی و غیرمغذی مثل انواع شکلات و شیرینی‌های شکلاتی و خامه‌دار و غذاهای سرخ کرده و فلافل انواع سس‌های پر چرب و زیاده روی در مصرف غذاهای چرب و پر انرژی و استفاده کودکان از فست فود‌ها وسس‌های پر چرب وکم تحرکی وعدم فعالیت بدنی ایجاد می‌شود که چاقی وداشتن اضافه وزن سلامت کودکان را مورد تهدید قرار می‌دهد.

باید کودکان را به خوردن میان وعده‌های کم انرژی، تشویق کنیم وآن هاباید بدانند که بیشتر از میوه هاوسبزیجات و غذای سبک وکم انرژی مصرف کنند.

کودکان بجای استفاده از وسایل نقلیه عمومی وشخصی بیشتر پیاده روی و فوتبال بازی کنندو بجای تماشای تلویزیون در ساعت‌های طولانی وبازی‌های رایانه‌ای وکم تحرک بیشتر ورزش کنند چاقی واضافه وزن سبب ناراحتی‌های قلبی و دیابت ودیگر بیماری‌ها در سنین کودکان۶تا ۱۲ ساله می‌شود که برای خانواده‌ها مشکل بزرگی محسوب می‌شود.

بعضی وقت‌ها خود خانواده‌ها با اصرار کودکان را وادار به خوردن غذا ومیان وعده‌ها می‌کنند در صورتی که کودک تمایلی به خوردن غذا ندارد که این کار هم صحیح نیست چون باید زمانی غذا مصرف کنیم که بدن ما نیاز و گرسنگی را احساس کند چون بزرگان دینی ما گفته اند خود را مداوا کنید چرا که خداوندهیچ دردی را فرو نفرستاده مگر آنکه برای آن درمانی نازل کرده است.

پس باید از خوراکی‌های که مانند سوسیس وکالباس وغذاهای آماده که سلامتی کودکانمان را به خطر وباعث چاقی می‌شوند تا حد امکان پر هیز کنیم. در خاتمه فرزندان صا لح وپر انرژی گلی از گلهای بهشت هستند که باید سا لم وسلامت با شند چون پدران ومادران آینده این سر زمین هستند.