مهد دموکراسی در دام افراط

یادداشت دریافتی- دکتر مالک رضایی؛ وقتی خط ریل زیر دریایی «مانش» که انجمن مهندسان امریکا، آنرا یکی از عجایب هفتگانه دنیای مدرن نامیدند، با حضور سران دو کشور بریتانیا و فرانسه، افتتاح می شد تا این دو کشور بزرگ اروپایی را با مسیری رویایی به همدیگر متصل سازد، «فرانسوا میتران» رئیس جمهور وقت فرانسه در کلامی طعنه آمیز به «الیزابت» ملکه انگلستان گفت که علیاحضرت، افسوس که سرعت بی نظیر قطارهای فرانسوی مانع از تماشای لذتبخش زیبایی های این مسیر پنجاه کیلومتری برای مسافران خواهد بود.

طعنۀ میتران که آشکارا، برتری تکنولوژی ریلی فرانسه را به رخ انگلستان می کشید، با اغماض بزرگمنشانۀ ملکه مواجه شد، اما «جان میجر» نخست وزیر انگلستان که او را در این مراسم همراهی می کرد، کسی نبود که چنین طعنه هایی را بی پاسخ بگذارد. با حاضر جوابی خارق العاده ای، بلافاصله آنرا به گوینده اصلی برگرداند و گفت:«ای کاش سرعت قطارتان اندکی کمتر بود تا واقعیتهای جامعه فرانسه را بهتر می دیدید»

«میتران» با شنیدن این پاسخ، چاره ای جز سکوت نداشت.

برای تحلیل حوادث تروریستی که دو روز پیش، پاریس و فرانسه را در عزای عمومی رسمی و سه روزه فرو برد، و پرچمهای اروپایی را نیمه افراشته ساخت، از زوایای مختلفی می توان سخن گفت اما بدون شک یک نگاه نیز باید متوجه ویژگیهای داخلی جامعۀ فرانسه و بالاخص پاریس باشد.

از آن نظر، گروه تروریستی «داعش» آسیب پذیر ترین نقطۀ اروپا را برای ضربه زدن انتخاب کرد.

شکاف اجتماعی حاکم بر جامعه فرانسه به گونه ای است که هیچ پایتختی در اروپا به اندازه پاریس استعداد ضربه پذیری در مقابل رادیکالیسم افراطی داعش را ندارد.

به رغم تهدیدات این گروه افراطی برای اهداف بعدی که رم، واشنگتن، لندن و... را نگران ساخته است می توان گفت که هیچکدام از آنها از ویژگی فقدان انسجام اجتماعی، به اندازۀ پاریس رنج نمی برند.

کسانی که جامعه فرانسه و خصوصا پاریس را از نزدیک می شناسند، به خوبی می دانند که جامعه شهری پایتخت فرانسه به دلیل وجود خیل کثیری از مسلمانان رادیکال و ناراضی ساکن در آن شهر واز طرفی نگاه تحقیر آمیز و درجه سه فرانسویان ارتدوکس واصیل به مسلمانان مهاجر فرانسوی، همیشه آبستن حوادثی مشابه است.

 امر توسعه برخلاف آنچه که تصور و تبلیغ می شود در فرانسه و پایتخت آن متوازن نیست.

پاریس، فقط در شانزه لیزه، اطراف سن، ایفل، خیابان ویکتور هوگو، میدان شارل دوگل، اطراف پارک جنگلی زیبا و فرحبخش بلودو بولون، شهر اقماری ورسای و... خلاصه نمی شود، صدها هزار نفردر محلات فقیر نشینی مانند کلمیشی سو بوآ و... زندگی می کنند که با اولیه ترین معیارهای زندگی، فرسنگها فاصله دارند.

کافیست نام کسی عثمان، ابوبکر، عمر، میثم، زین الدین و... باشد تا بدبختی و فلاکت برایش رقم بخورد و از اولیه ترین حقوق خود برای اشتغال واستخدام در مراکز مختلف فرانسه محروم باشد. جامعه شهری پاریس نگاه تحقیر آمیزی به این بخش از ساکنان خود دارد.

با این نگاه، پایه های امنیت و انسجام در آنجا، هر روز سست تر و سست تر می شود. حوادث مشابه دیروز در آن شهر بارها اتفاق افتاده است. اما این بار نام وحشت انگیز ترور و سایۀ داعش بر روی پاریس سنگینی می کند.

بارها دیده شده است که فرانسویها در واکنش افراطی به مسلمانان، بار دموکراسی را کج کرده و افراط گرایان فرانسوی مانند «لوپن»، «سارکوزی» و... بر سر کار آورده اند، تا زهر چشمی از مسلمانان بگیرند و با سیاست ارعاب و مشت آهنین، آنها را بر سر جای خود بنشانند. آن موقع است که فرانسه از آرمانهای دموکراسی وشعار برابری خود فاصله گرفته وچهرۀ خشونت آمیز خود را به نمایش گذاشته است.

در این حالات، دموکراسی فرانسه در دام خشونت و افراط، گرفتار شده است. با واقعه ای که دیروز در پاریس اتفاق افتاد بازگشت سیستم سیاسی فرانسه به «لوپنیسم» دور از انتظار نیست.

دموکراسی فرانسه با نگاه پارادوکسیکال و دوبل استاندارد خود به متن جامعه فرانسوی، همیشه با چنین چالشی جدی روبروست.

 از چشم انداز فقدان انسجام اجتماعی در فرانسه باید گفت که، گروه افراطی و تروریستی داعش در پاریس، سیاه لشگرهای زیادی دارد که در رم، لندن، برلین، واشنگتن و... از چنین امکانی برخوردار نیست.

اگر بخواهیم خاستگاه اصلی داعش را در اروپا مشخص کنیم بلا شک و گمان پاریس، نقطه اصلی آنست، «اولاند» و سران «الیزه» می خواستند با این بحران در خارج از مرزهای خود روبرو شوند اما به ظن قوی، آن سناریو شکست خورده است، و آنها باید آماده رویارویی با این خطر در کناره های «سن» و «شانزه لیزه» باشند.

فرانسه نسبت به بقیه کشورهای اروپایی روزهای سخت تری خواهد داشت و از حساسیت بیشتری در این موضوع برخوردار خواهد بود اما آنچه که مسلم است اروپای واحد و کل بلوک غرب تحت تاثیر این واقعه قرار خواهند گرفت.

 مناسبات و رفتار آتی آنان درخاورمیانه از قواعد جدیدی تبعیت خواهد کرد.