یادداشت دریافتی- احسان اقبال سعید؛ نقش عربستان در جنگ نفتی اخیر که منجر به کاهش چشمگیر قیمت نفت و لطمه شدید به اقتصاد کشورهای خارج از مدار عربستان گردید اخیرترین نمونه از ایفای نقش ویرانگر این کشور در منطقه است.
عربستان تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی در ایران به همراه این کشور نقش یکی از ستون‌های امنیتی مورد نظر ایالات متحده در منطقه را ایفا می‌کرد اما پس از وقوع انقلاب اسلامی این کشور در یک هراس و رقابت دائمی با ایران بسر میبرد.
بارزترین نمود این سیاست عربستان در سالیان اخیر نقش افرینی این کشور در سوریه با تقویت مالی و لجستیکی نیروهای سلفی-تکفیری که پدرخوانده داعش و النصره هستند و همینطور ایجاد بحران در عراق و اخیرا براه انداختن این جدال نفتی که قطعا اثارش برای ایران غیر قابل تحمل خواهد بود.
با روی کار امدن دولت روحانی سیاست خارجی این دولت مبتنی بر روابط حسنه و تنش زدایی با همسایگان سر لوحه ی کار قرار گرفت و دولت ایران توسط وزیر خارجه حتی تلاشهایی برای سفر به عربستان و زدودن غبارهای فیمابین کرد که با واکنش سرد طرف سعودی مواجه شد.
به نظر میرسد سران سعودی هنوز تغییرات ایجاد شده در دولت ایران را باور نکرده است و در همان فضای همیشگی هراس از ایران بسر میبرد که نمودش را در اسناد ویکیلیکس می بینیم؛ انجا که ایران را مار چموش می نامد و از امریکا میخواهد سر مار چموش را به سنگ بکوبد.
اما اگر عربستان بخواهد به همین نقش ویرانگرش در منطقه ادامه بدهد قطعا ایران با ابزارهایی که در منطقه در اختیار دارد توان مهار این کشور را دارد از جمله این ابزارها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1-کمک به بسط حرکت انقلابی. جمعیت پانزده درصدی شیعیان عربستان که بر اثر تضییعات سالیان و تعلق خاطر بالا به تنها قدرت شیعی منطقه پتانسیل ایجاد چالشی عظیم برای حکومت سعودی در مناطق شرقی و نفت خیز این کشور را دارد.
حکومت عربستان که در درون مرزهای خویش به دلیل قبضه قدرت و عدم انتقال مسالمت امیز یا تقسیم ان از بدو تاسیس همواره با بحران مشروعیت مواجه بوده است در مقابل چنین تهدیدی درون مرزهایش بی نهایت شکننده خواهد بود و با درگیری در جبهه داخل ناگزیر از تعدیل توان بازیگری اش در عرصه منطقه ای خواهد بود.
2-تقویت محور تهران-دوحه. قطر بازیگر نوظهور منطقه که نشان داده چون سالیان ماضی دیگر نمی خواهد زیر سایه برادر بزرگتر(سعودی) بماند و به مدد قدرت اقتصادی و هوشمندی سیاسی رهبرانش طرحی نو در سیاست خارجی اش درافکنده و به راهی کاملا دیگرگون با سعودی در منطقه رفته است.
مواضع این کشور در مصر و یمن و حمایت از اخوان المسلمین و زیدیها برخلاف میل عربستان نشان از ظهور قدرتی سرکش در میان کشورهای منطقه است که جداسری اش از عربستان خشم و کلافگی سران این کشور را حتی تا مرحله فراخواندن سفیر از دوحه در پی داشت.
نزدیک تر شدن تهران و دوحه و تشکیل یک محور قدرت و ثروت شدیدا عربستان را حتی در میان کشورهای عرب منطقه تحت فشار قرار میدهد و به جهت ایجاد انفصال میان این محور ناچار از تعدیل مواضع و اعطای برخی امتیازات خواهد شد.
3-کمک به انقلاب بحرین. بحرین نقش قلب استراتژیک عربستان را دارد.این مجمع الجزایر که بوسیله پل سیصد کیلومتری فهد به عربستان متصل میشود برای این کشور نقش حیاتی دارد و حفظ چیرگی اهل سنت و نمودش خاندان حاکم بر اکثریت شیعه تا انجا برای سعودی شریان حیاتی است که برای حفظ ان متوسل به دخالت نظامی در خاک بحرین شد. دخالتی که توانست خاندان حاکم را از سقوط برهاند اما ریشه اعتراضات را نخشکاند.
نارامی هایی که به علت نقش حیاتی بحرین برای عربستان با هراس بسیار توسط سران عربستان رصد میشود.هرگونه تهدید اساسی در حوزه ی بحرین قطعا عربستان را وادار به دادن امتیازات حیاتی در سایر حوزه ها خواهد کرد .اما نباید از یاد برد استفاده از کارت بحرین نیاز به اعمال ظرافت و قدرت به طور توامان دارد.
اکنون باید منتظر ماند ودید ایا حکومت به غایت محافظ کار عربستان می خواهد به منافع جمعی و نوعی رقابت دوستانه با ایران تن دهد یا بر طبل خصومت و خشونت خواهد کوبید و ایران را ناچار به اعمال راهکار سخت در حوزه روابط با عربستان خواهد نمود؟
*کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه
از کشتن افراد عینکی به جرم روشنفکر بودن تا حذف پول و مذهب از مناسبات اجتماعی / فاجعهبارترین حرکت قرن بیستم برای ساخت اتوپیای روستایی
شباهتهای قائد بغداد و پیشوای برلین؛ از میل به ویرانگری تا قهرمان پرستی
طرز تهیه کباب لاهماجون، خوشمزهترین کباب ترکی
سالاد فیله مرغ سوخاری با سس رنچ، جذابترین سالادی که تابهحال خوردهاید
