فرصت‌ بزرگ!

فرارو- به گفته یک استاد دانشگاه ایران می‌تواند به یک هاب صنعتی در منطقه تبدیل شود و کالاهای تولیدی در آن، در کشورهای‌ هم‌جوار توزیع شود. این فرصت بزرگی است که با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌توان از آن بهره گرفت.

درهای کشور در دو عرصه سیاست و اقتصاد به روی دنیا بازشده است. بلافاصله بعد از توافق هسته‌ای میان ایران و اعضای 1+5 هیئت آلمانی به ایران آمد، وزیر خارجه ایتالیا، فدریکا موگرینی و فابیوس هم در راه‌اند. این رفت‌وآمدها بیش از هر چیز در اقتصاد اثر خواهد داشت و مقدمات حضور سرمایه‌گذاران خارجی را در کشور فراهم می‌کند.

این همان فرصتی است که فعالان اقتصادی از مدت‌ها قبل چشم‌انتظار آن بوده‌اند و اکنون با فراهم شدن مقدمات آن از سوی برخی نگرانی‌های طرح می‌شود. عده‌ای از آمدن بابک زنجانی‌های خارجی می‌گویند و برخی بعد از شنیدن خبر سفر فابیوس بوی خون به مشامشان رسیده است. سؤال اینجا است که این نگرانی‌ها چقدر منطقی است؟ آیا حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور برای اقتصاد خطرساز است؟ در این صورت باید چطور مسئله را مدیریت کرد؟

حسین راغفر کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با فرارو ضمن تأکید بر اینکه ارتباط با خارج و حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور می‌تواند فرصت‌ها و تهدید‌هایی را به همراه داشته باشد، گفت: مسئله مهم این است که ما چطور از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم.

وی در خصوص چرایی مخالفت‌ها و موضع‌گیری‌هایی که نسبت به این مسئله، گفت: به اعتقاد من اصلی‌ترین دلیل این جنجال‌ها به خاطر این است که عده‌ای با توافق صورت گرفته منافع مالی بزرگ خود را از دست می‌دهند زیرا اکنون امکان حضور شرکت‌های خارجی در ایران فراهم می‌شود. این در حالی است که پیش‌ازاین بسیاری از کالاها و تولیدات همین کشورها از طریق دوبی و قطر وارد ایران می‌شد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: شیخ‌نشین‌های کوچکی که تا 35 سال قبل خرابه‌ای بیش نبودند به‌واسطه تحریم‌های علیه ایران به مناطق پیشرفته تبدیل شدند و بیش‌ترین درآمد خود را از همین طریق کسب کردند. عده بسیاری نیز نقش واسطه میان آنها و کشور را داشتند و کالای خارجی را از نمایندگی آنها که در کشورهای اطراف بود باقیمت بالاتر به دست مصرف‌کننده ایرانی رساندند.

به گفته وی، مردم ایران در دوران تحریم گروگان منافع این گروه‌ها بودند و برای کالاهای شرکت‌ها خارجی هزینه‌ای به‌مراتب بیشتر از قیمت‌های جهانی پرداختند لذا طبیعی است که واسطه گران اکنون جنجال‌آفرینی کرده و مانع‌تراشی کنند.

راغفر با تأکید بر اینکه این گروه‌ها هزینه زیادی به کشور تحمیل می‌کنند و مانع رشد اقتصادی کشور یا به عبارتی توزیع‌کننده رشد نازل اقتصادی هستند، گفت: این مسئله به شکل‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی بروز پیدا می‌کنند. رشد بیکاری، افسردگی، جرم و جنایت، فرار مغزها و سرمایه‌ها ازجمله هزینه‌هایی است که این‌ها به کشور تحمیل کرده‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که فرصت‌ها و تهدیدات حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور چیست، گفت: اگر دولت برنامه مشخصی برای ارتباط با جهان در بخش‌های مختلف به‌خصوص اقتصاد داشته باشد، حرف‌هایی که اکنون می‌زنند و نگرانی‌هایی که عنوان می‌کنند کاملاً محتمل است.

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: ما همیشه با دنیا و اقتصاد جهانی در ارتباط بوده‌ایم. حتی در دوران سخت تحریم نیز از طریق واسطه‌ها و به چند برابر قیمت کالای خارجی به کشور آمده است. این یعنی که هزینه‌ای ارتباط را داده‌ایم و از منافع آن استفاده نکرده‌ایم. اکنون با یک برنامه‌ریزی صحیح و مشخص می‌توان از این منافع نیز بهره‌ برد.

راغفر ادامه داد: اگر برنامه مشخصی وجود داشته باشد می‌توان گفت که از ورود سرمایه به کدام بخش‌ها استقبال می‌کنیم و حتی برای آن بخش‌ها فرصت‌هایی را فراهم کرد. به‌عنوان‌مثال در صنایع ماشین‌سازی به‌عنوان پیش‌نیاز دیگر صنایع تکنولوژی عالی مانند فناوری اطلاعات، صنایع نفتی و پتروشیمی یا حتی خودروسازی می‌توان از ورود شرکت‌های خارجی استقبال کرد مشروط به اینکه برنامه‌ریزی‌های دقیق دولت به رشد صنایع و دانش فنی در کشور منجر شود با رشد صنایع مونتاژی مواجه نشویم.

به گفته این استاد دانشگاه فرصت خوبی است تا ایران به یک هاب صنعتی در منطقه تبدیل شود و کالاهای تولیدی در آن در کشورهای‌ هم‌جوار توزیع شود. این فرصت بزرگی است که با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌توان از آن بهره گرفت.

راغفر در مورد تهدیدات احتمالی حضور شرکت‌های خارجی در اقتصاد کشور نیز گفت: اگر برنامه‌ریزی لازم صورت نگیرد و دولت همه‌چیز را به نیروهای کور و خودجوش و خودتنظیم بازار واگذار کند، فرصت‌های موجود تبدیل به تهدید می‌شود. همان‌طور که گفته شد اگر برنامه فعال داشته باشیم از ظرفیت‌های بازار به‌صورت مقتضی و در جهت منافع جامعه استفاده می‌شود و در غیر این صورت تهدید رشد صنایع مونتاژی بدون انتقال تکنولوژی وجود دارد.

وی افزود: رشد خدمات نیز از دیگر تهدیدات موجود است. نمونه این خدمات حضور پررنگ فست‌فودهای شناخته‌شده در اقتصاد کشور است. در شرایطی که ما کاستی در خصوص تأمین غذا نداریم؛ حضور آنها با ترویج فرهنگ مصرف‌گرایی همراه است و این مسئله را می‌توان تهدید دانست.

راغفر همچنین گفت: در شرایط کنونی نیز فرهنگ مصرف بومی تا حدودی تخریب‌شده است لذا ادامه این شیوه و از بین رفتن فرهنگ بومی و یا ادغام آن بافرهنگ مبتذل مصرف‌گرایی بی‌ضرر نیست و ضرورت دارد که دولت برای این مسئله نیز برنامه‌ریزی کند؛ مانند کاری که در کره انجام شد باید میان رشد صنعتی و رشد و ارتقای فرهنگ بومی و سنتی یک توازن برقرار شود.