شبکه خانگی هم‌چنان رقیب تلویزیون است؟!

فرارو- مدت هاست که دیگر  از آن رونق سال های گذشته تلویزیون و آن سریال های به یاد ماندنی خبری نیست. نمونه هایی مثل «امام علی (ع)»، «سربداران»، «میوه ممنوعه» و «شهریار». شاید بعد از مدت ها سریالی مانند «پایتخت» ساخته شود که بتواند بینندگان را به پای تلویزیون بنشاند اما کارشناسان بر این عقیده اند که مردم دیگر همچون گذشته به دیدن سریال ها و برنامه های تلویزیون علاقه ای ندارند. نه دیگر اعتمادی باقی مانده و نه کیفیتی. شاید به همین دلیل روز به روز به تعداد کارگردانان سرشناسی که به شبکه خانگی می آیند اضافه می شود. تجربه فضایی که به گفته آنان امکان تبدیل به رقیب اصلی تلویزیون را دارد. اما آیا واقعا این توانایی در این رسانه خصوصی وجود دارد؟ چند نمونه از کارهای ارائه شده در شبکه خانگی موفق بودند؟

داوود میرباقری، بیژن بیرنگ، مهران مدیری، محمد حسین لطیفی، حسن فتحی و کمال تبریزی همه نام های آشنایی بودند که هر کدام وزنه ای در برنامه ریزی و ساخت سریال در تلویزیون به حساب می آمدند. اما چند سالی است که دیگر خبری از این نام ها در صدا و سیما نیست. آنان به جایش ترجیح داده اند که به فضای دیگری قدم بگذارند.

جمعه؛ از اولین تجربه حضور حسن فتحی در شبکه خانگی رونمایی شد. سریال «شهرزاد» که به بنا به گفته ها بزرگ ترین پروژه تاریخی در حوزه سریال سازی فتحی است. اثر كارگردان سريال‌هايي چون «شب دهم»، «ميوه ممنوعه» و «مدار صفر درجه» قرار است به زودی از شبکه خانگی توزیع شود.

سريال «شهرزاد» در ٢٦ قسمت از ٢٨ مرداد ماه در شبكه نمايش خانگي توزيع مي‌ شود. اين سريال پس از «شاهگوش» و «ابله» سومين محصول شركت تصويرگستر پاسارگاد است.
چند سالی از آغاز کار شبکه خانگی می گذرد و تا به امروز آنطور که باید نتوانسته جایش را در میان مردم بازکند. اما حال کارشناس ها می گویند شاید رونمایی از اثر جدید فتحی بتواند آن تحول اساسی را در این روند ایجاد کند.

داستان رقیب تلویزیون
حضور چند فیلمساز برجسته در شبکه خانگی امیدها را زنده کرد. گفته شد که حالا به جز تلویزیون، رسانه دیگری هست که بتواند دوستداران برنامه های داخلی را به خود جلب کند و اندکی هم که شده از پای ماهواره و سریال های ترکی به سمت محصولات داخلی بکشاند. اما شبکه خانگی در این 5 سالی که کار خود را آغاز کرده روزهای پر فراز و نشیب را گذرانده است.

هر هفته پوسترهای جدیدی آن هم در سوپرمارکت ها و بقالی ها جلوه نمایی می کردند و خبر از قسمتهای سریال های جدید با بازیگران شناخته شده می دادند. همه چیز مهیا بود تا تحولی در فاز سریال سازی ایجاد شود. اما آیا این اتفاق افتاد؟

توزیع اولین سریال شبکه خانگی به نام «قلب یخی» با کارگردانی محمد حسین لطیفی از سال 89 آغاز شد. استقبال از آن هم به خوبی صورت گرفت اما فصل اول در نیمه راه رها شد و کار به وقفه افتاد. همین کافی بود تا «قلب یخی» با ریزش مخاطب رو به رو شود.

این شکست اما شبکه خانگی را از پا نینداخت. «قهوه تلخ» وارد بازار شد و نبض مخاطبان را در دست گرفت. آغاز کار دوباره مهران مدیری و گروهش شروعی طوفانی برای شبکه خانگی بود. سری اول نیم میلیون نسخه فروش کرد. البته پیام مدیری و تقاضایش از مردم برای آنکه اثرش را کپی نکنند هم در این راه بی تاثیر نبود .


به این ترتیب «قهوه تلخ» یکی از پر مخاطب ترین و پرفروش ترین آثار شبکه خانگی شد. اما این موفقیت هم پایدار نبود. بعد از سری 25 ام و با ورود شخصیت ها به زمان حال داستان هم با افت همراه و به سرنوشت «قلب یخی» دچار شد. قصه «قهوه تلخ» هم ناتمام باقی ماند.

پس از آن سریال های دیگری هم به بازار آمدند. «ساخت ایران» با حضور امین حیایی و محمدرضا گلزار آن هم با نویسندگی پیمان قاسم خانی، «ویلای من» تجربه دوباره مهران مدیری برای باز پس گرفتن اعتماد از دست رفته مخاطبانش و پس از آن «گنج مظفر» که در دنباله سریال «باغ مظفر» ساخته شده بود. اما هیچ کدام از آنان نتوانستند آنچنان که باید و شاید مخاطبان را به خود جلب کنند.

دیگر کسی امید نداشت که شبکه خانگی بتواند به آن رقیب مورد نظر تلویزیون تبدیل شود. تا آنکه داوود میرباقری وارد عرصه شد تا با داستانی طنز و بازیگرانی به نام، امید را به شبکه خانگی بازگردانند.

حجب الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی در بازدید از پشت صحنه سریال گفت: «فردا که تاریخ سینمای خانگی را خواهند نوشت، از دوران قبل و بعد از شاهگوش یاد می شود.»

در قسمت های ابتدایی اینچنین هم بود. اما در قسمت های پایانی حذف ناگهانی شخصیت ها و در نهایت پایان نامناسبش سرخوردگی را به بیننده منتقل کرد.


این نمونه ها در شبکه خانگی بسیارند. «شوخی کردم» مهران مدیری، «عشق تعطیل نیست» بیژن بیرنگ و «ابله» کمال تبریزی همه نمونه های پر پتانسیلی بودند که یا در میانه راه از قافله جا ماندند و یا از ابتدا نتوانستند مخاطب را به خود جلب کنند.

این همه نمونه ناموفق تهیه کنندگان را بر آن داشت تا این بار متفاوت تر عمل کنند. این بار دیگر قرار نیست داستان در میانه راه عوض شود و یا نیمه تمام باقی بماند. ساخت «شهرزاد» حسن فتحی به اتمام رسیده و بعد منتشر شده است. یعنی این بار دیگر مخاطبان لازم نیست نگران نصفه و نیمه ماندن داستان باشند.

فتحی گفته: «تحقيق و نگارش فيلمنامه شهرزاد با حضور «نغمه ثميني» دو سال طول كشيد و بعد از آن از شش ماه قبل تاكنون مراحل فيلمبرداري اين اثر طول كشيده است. ساخت اثر تاريخي اصلا كار ساده‌اي نيست؛ به خصوص اينكه، اين اولين بار است كه يك سريال تاريخي در چارچوب بخش خصوصي ساخته مي‌شود و بايد اين اولين بار بودن را به فال نيك گرفت، چرا كه مي‌تواند شروعي باشد براي سرمايه‌گذاري تهيه‌كنندگان خصوصي در توليد كارهاي تاريخي و اجتماعي بعدي.»

سابقه خوب فتحی در ساخت سریال های موفق بازیگری مثل ترانه علیدوستی که پیش تر گفته بود هرگز در سریال بازی نمی کند قانع کرد تا در اثرش بازی کند. بازیگران به نام دیگری، مثل شهاب حسینی، علی نصیریان و مصطفی زمانی هم دعوتش را پذیرفتند. به این ترتیب کار «شهرزاد» که پیش از این با نام «روز روزگاری عاشقی» معرفی شده بود، کلید خورد و به مرحله تولید رسید تا برای اولین بار در تاریخ تلویزیون ایران، سریالی تاریخی خارج از تلویزیون ساخته شود. در خلاصه سریال هم آمده: «در تندباد حادثه عشق اولین قربانی است. تهران 1332»


خود فتحی گفته است که اعمال سیاست های کجدار و مریز تلویزیون در این سال ها باعث شده که با پیشنهاد ساخت سریال در شبکه خانگی موافقت کند.

به گفته او: «من و امثال من حدود بیست سال در تلویزیون کار کرده بودیم، اما مسائلی مثل حق مولف باعث شد بیاییم سمت این شبکه. آثاری که در این سال ها در تلویزیون تولید کردیم به کرات از شبکه های مختلف پخش شد، سی دی شان در تیراژ وسیع تکثیر شد و به فروش رفت، بعضی از آنها به تلویزیون های خارج از کشور فروخته شد، اما حق صاحب اثر این وسط به شدت نادیده گرفته شد. حالا در شبکه خانگی خیالت راحت است که در قراردادی که بسته می شود مسئله حق مولف رعایت می شود.»

به گفته این کارگردان آزادی عمل در این شبکه بیشتر از تلویزیون است. در تلویزیون  ممکن است شما سریالی بسازید که یکی دو قسمتش خوب درنیاید اما در شبکه خانگی همه ی قسمت ها باید خوب باشد تا مردم با رغبت و علاقه بروند بخرند. اینجا مشتری است که انتخاب می کند کار را بخرد یا نه.

به گفته کارشناسان شروع کار شبکه خانگی در ایران حساب شده نبوده و با بی مبالاتی و سهل انگاری همراه شده است. همین اتفاق باعث شده تا سریال به سریال بر اساس تجربه و آزمون و خطا به جلو برود.

با تغییر روند، رعایت حق کپی رایت و ارائه مجموعه کامل به توزیع کنندگان در شبکه خانگی، تلاشی دیگر از سوی کارگردانان و برنامه ریزان شکل گرفت تا در این روزهای ساکت تلویزیون مخاطب را به سوی تولیدات خودشان بکشاند تا شاید اعتماد از دست رفته از شبکه خانگی هم به آن بازگردد.