به مصلی تهران هم انتقاد می‌کنند؟

یادداشت دریافتی- مهدی عبداللهی*؛ در هفته‌های گذشته رسانه‌های عمدتاً منتسب به اصولگرایان انتقاداتی زیادی را به ساخت‌وساز حرم امام خمینی (ره) در رسانه‌های خود ابراز کردند و از آن‌سو هم برخی از رسانه‌های طیف‌های میانه‌رو اصولگرایان و برخی از اصلاح‌طلبان، چنین بنایی را برای آرامگاه حضرت امام که سالانه میزبان میلیون‌ها زائر از داخل و خارج کشور است، ضروری قلمداد کردند.

اینکه ساده زیستی امام و مخالفت وی با خوی کاخ‌نشینی چه میزان باید در ساخت‌وساز حرم وی تأثیرگذار باشد می‌تواند موجبات بحث‌های مفصلی را فراهم گرداند. مطمئناً کسانی با استعانت به سیره و روش زنندگی امام خمینی(ره) هرگونه تجمل‌گرایی را مخالف سیره و روش آن امام همام تلقی خواهند کرد. از سوی دیگر افرادی نیز در توجیه اقدام خودشان آن را منافی سیره امام قلمداد نخواهند کرد و از آن دفاع می‌کنند.

آنچه در این میان، برخوردهای صورت گرفته با مسئله ساخت‌وساز حرم امام (ره) را سیاسی جلوه می‌دهد، دو رویکرد متناقض درباره دو بنای ملی و مذهبی توسط برخی از افراد و گروه‌های سیاسی است. چرا که در این میان کم پروژه‌های ملی نیست که وضعیت بهتری از پروژه‌های این‌چنینی ندارند اما منتقدان گویی چشمان خود را بر روی آن به‌صورت کامل بسته‌اند. یکی از این پروژه‌ها که از قضا کار ویژه شبیه حرم امام (ره) دارد و بیش از چند دهه است که همچنان ناتمام مانده، مصلی امام خمینی (ره) است .

طرح مصلی، از سال ۶۱ با اختصاص یک‌میلیون تومان از طرف امام خمینی(ره) با تأکید ایشان بر رعایت سادگی در ساخت آن، به‌طور رسمی کلید خورد و عملیات عمرانی نیز پس از ۱۰ سال به‌طول انجامیدن کارهای تحقیقاتی، در سال ۷۲ آغاز شد.

یکی از مسئولان پروژه مصلای تهران در بخش خبری سیما، با توضیحاتی در خصوص پیشرفت‌های پروژه به ابعاد گنبد و مناره اشاره کرد که جای کمی تأمل دارد. به گفته ایشان، گنبد مصلی ازنظر ابعاد بزرگ‌ترین گنبد دنیا خواهد بود و مناره‌های آن با بیش از 130 متر ارتفاع بلندترین مناره‌های جهان !

با کمی جستجو می‌توانید نامه سال 67 امام خمینی در خصوص پروژه مصلی را بیابید:
 
بسمه‌تعالی
انشاء الله در کنار ساختن مصلای تهران در ساختن بینش کفر ستیزی مسلمانان موفق باشید، ضمناً سادگی مصلی باید یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد و شدیداً از زرق‌وبرق ساختمان‌های مساجد اسلام آمریکایی جلوگیری شود. خداوند تمامی دست‌اندرکاران برپاکننده مساجد الله را تأیید فرماید.
روح‌الله الموسوی الخمینی24/8/67




گزارش‌ها در مورد هزینه‌های صرف شده برای این پروژه در طی این 27 ساله خیلی مشخص نیست، تنها دراین‌باره علیزاده معاون وزیر مسکن وقت، رقم 325 میلیارد تومان اعتبار را برای تکمیل فاز اول پروژه در سال 1389 اعلام کرده است.

جدا از عدم شفافیت و صرف چندصد میلیارد تومن یا احتمالاًچند هزار میلیارد تومان با احتساب تورم (به‌علاوه، آن‌ها که با پروژه‌های عمرانی آشنایی دارند می‌دانند که طولانی شدن پروژه هزینه‌های جانبی و استهلاک را تا چه اندازه افزایش می‌دهد)، جا دارد این پرسش مطرح شود که آیا به‌عنوان یک کشور اسلامی، می‌خواهیم به دنیا، بلندترین مناره‌ها و بزرگ‌ترین گنبدهایمان را نشان دهیم، یا عمیق‌ترین فکرها و روشن‌ترین اندیشه‌ها را؟

موضوع مهمی که در پاسخ نامه امام به ساخت مصلی کمتر موردتوجه قرارگرفته است این است که ایشان تأکید می‌کند که در ساخت مصلی باید سادگی را رعایت کرد چراکه یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان باشد نه مساجد اسلام آمریکایی.

حال بعد از نزدیک به بیش از 27 سال از این فرمان امام نه‌تنها این پروژه با دستورالعمل حفظ سادگی ساخته نشده است. بلکه بر اساس همان معماری هم که دستور ساخت آن را داده‌اند پایان نمی‌یابد.

خصوصیات زیادی در معماری پرهزینه مصلی تهران مشاهده می‌شود که بسیاری از ویژگی‌های معماری کاخ‌های ایران باستان در آن به‌خوبی آشکار است. یکی از این موارد بسیار مهم استفاده از تناسبات طلایی و استفاده از یک طرح منظم در امتداد یک محور متقارن دارای طاق‌های گهواره‌ای یا گنبدیاست که مختص معماری ایران باستان و نماد  شکوه و عظمت در معماری بناهایی همچون طاق کسری (ایوان مدائن) در زمان ساسانیان است.

البته در این ویژگی در معماری مساجد و بناهای مذهبی بعد از اسلام نیز منتقل شد ولی مختص دوره اسلامی نبود. همچنین استفاده از طاق بزرگ هلالی در قسمت مرکزی نیز جزئی از ویژگی‌های معماری ایران باستان است که در معماری مصلی اجراشده است.

حال سؤال این است که کسانی که به تجمل‌گرایی حرم امام انتقاد می‌کنند؛ چرا به ساخت مصلی تهران که برخلاف توصیه صریح امام مبنی بر ساده بودن است،انتقاد نمی‌کنند و از سوی دیگر چرا هیچ انتقادی نسبت به‌کندی اجرای این پروژه و پایان یافتن هرچه زودتر آن نمی‌کنند؟!

پروژه ساخت مصلای تهران آن‌قدر طولانی شده است که گاهی در برخی لطیفه‌ها در بین مردم این‌گونه می‌نویسند که ایرانی جایی است که برای خریدن کتاب باید به مصلا بروی(اشاره به برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلی) و برای خواندن نماز باید به دانشگاه بروی(اشاره به برگزاری نماز جمعه در دانشگاه تهران به دلیل آماده نشدن مصلی پس از بیش از بیست سال).

اتمام ساخت مصلی تهران نیاز به 600 میلیارد تومان اعتبار دارد

روز 20 خرداد سال جاری بود که مجمع نمایندگان استان تهران از مصلی تهران بازدید کردند و حسین طلا نماینده مردم تهران در مجلس که در این بازدید از مصلی حضور داشت گفت: در این بازدید مجمع نمایندگان به این نتیجه رسید که مشکل اصلی اتمام پروژه مصلای تهران بحث اعتبار است و در حال حاضر پیش‌بینی‌شده اتمام آن 600 میلیارد تومان هزینه بردارد که البته این برآورد مربوط به حال حاضر است و ممکن است در ادامه ساخت بیشتر نیز شود^[1].

حال شایسته است که پس‌ازاین همه مدت که از ساخت مصلای تهران و ضرورت اتمام آن با حفظ دستورالعمل حضرت امام (ره)می‌گذرد، رسانه‌هایی که به ماجرای حرم امام (ره)این‌همه واکنش نشان دادند، حداقل حساسیتی هم به اتمام پروژه بیست‌وچندساله مصلای امام خمینی تهران داشته باشند.

---

[1]-http://www.isna.ir/fa/news/94032011815/

*کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری