یادداشت دریافتی- میثم دعایی*؛ به تازگی محمدرضا اسکندری وزیرکشاورزی دولت نهم محمود احمدینژاد فرمودهاند که ما در ایران بحران آب نداریم بحران مدیریت آب داریم.
نیز گفتهاند که توان تولید ۳۰۰میلیون تن محصول در کشور داریم و طرح «نکاشت» خیانت است و باز نسخه خودکفایی کشاورزی پیچیدهاند.
1- بنده فکر میکنم ایشان باید مطالب درسهای مهندسی آب سال دوم کارشناسیشان در دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز را یکبار دیگر مرور کنند شاید یادشان بیاید که یک دانشجوی سال دوم رشتههای مرتبط با محیط زیست و کشاورزی هم میداند که منظور از بحران آب کمبود مقدار فیزیکی و حجمی آب نیست.
اصلا بحران مدیریت آب، فرعِ بر بحران آب هست. شما جایی که بحران مدیریت آب دارید حتما بحران آب دارید.
درشگفتم که چطور وزیر کشاورزی یک مملکت، هنوز واژه بحران آب را معنیاش را نمیداند. احتمالا درک ایشان از بحران آب مشابه درک دولت متبوعشان از اقتصاد است.
دولت متبوع ایشان تصور میکرد اقتصاد یعنی مقدارِ حجمی پولِ در جیب و به همین دلیل با یارانه و هدیهی دستیِ پول اقتصاد به زعم خود بهتر میکردند. و البته نتایج ویرانگرش امروز مشهود است. ایشان هم به همان سیاق، فکر میکنند بحران آب یعنی صرفا کمبود مقدار حجمی آب!!
۲- برطبق آمار منتشر شده توسط FAOدر سال ۲۰۱۳ متوسط میزان بارش در دنیا حدود ۷۵۰ تا ۸۰۰ میلیمتر در سال است در ایران ۲۵۰ میلیمتر در سال؛ (یعنی مقدار آب شیرین ما کمتر از یک سوم میزان جهانی است) درحالی که مقدار تبخیر آب در ایران سه برابر میزان جهانی است. بعد مشکل آب نداریم آقای وزیر اسبق؟
میزان مصرف کل آب در دنیا ۴۰ درصد منابع آبی موجوداست. یعنی بیش از نیمی از منابع آبی باید به مثابۀ ذخیره طبیعی بماند و مصرف نشود.
میزان مصرف کل آب در ایران تا ۸۰ درصد منابع آبی موجود. یعنی در اینجا کمتر از ۲۰ درصد آب به عنوان سهم طبیعت، برای تداوم روندهای طبیعی (حفظ اکوسیستم؛ بقای گیاهان و حیات وحش) باقی میماند.
بسیاری از جانوران و اعضاء خانوادۀ در حال انقراض حیات وحش در ایران، جدای از شکار بیرویه، در اثر تشنگی و گرسنی ناشی از فقر پوشش گیاهی میمیرند.
نکته –مقدار مصرف آب در مصارف خانگی در ایران دو برابر مصرف جهانی است و نتیجه اینکه منابعمان به مراتب از متوسط جهانی کمتر است و مصرف مان بیشتر.
۳- ده سال قبل پیشبینی میشد ظرف ۱۰ سال اخیر آب دریاچۀ ارومیه تا ۳۰ درصد کاهش یابد، اما ظرف کمتر از ۷ سال از زمان آن پیشبینی، دریاچۀ ارومیه تقریباً خشک شد و ۹۳ درصد، و نه ۳۰ درصد از آب این دریاچه کاهش یافت.
زایندهرود خشک شد. تالاب گاوخونی، دریاچه پریشان و بسیاری منابع دیگر آب شیرین خشک شدند.
منابع بسیار کوچک و محدود یخچالهای کوهستانی هم وضع بهتری ندارند. یخچالهای منطقۀ علم کوه و سبلان رفته رفته نابود میشوند و خلاصه از رودخانهها و چاهها و سدها اخبار خوبی نمیرسد.
۴- حتی اگر بپذیریم که تنها بحران در مدیریت است که نیست باز هم میتوان سوال کرد چه کسی قرار بوده در این سالها منابع آب را مدیریت کند؟
طبق آمارهای رسمی، ۱۴۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز در ایران وجود دارند که شیرۀزمین (ذخیرهآب) را میمکند.
چاههای عمیق و نیمه عمیق، بهوسیلۀ چه کسانی حفر میشوند؟
مگر در زمان همان دولت نهم که ایشان وزیر کشاورزیاش بودند قرار نشد وزرات جهاد کشاورزی به همراه وزارت نیرو در یک اقدام «ضربتی»! به سبک تمام اقدامات دولت فخیمهی هشت ساله حلقههای چاه غیرمجاز در کشور را به ویژه در استانهایی مثل خراسان، اصفهان و آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل شناسایی کند و «اقدامات مقتضی به عمل آید؟» پس چه شد؟
کجا رفت اقدامات ضربتی؟؟!
آقای وزیر که خود «مجری طرح انقلابی! خودکفایی گندم» بودند بیایند گزارش بدهند برای رسیدن به افتخارِ خودکفایی و لابد زدنِ مشتِ محکم به دهانِ یاوهگویانِ شرق و غرب، چقدر از منابع این کشور را بدون هیچ توجیه اقتصادی هدر دادهاند.
جناب وزیر اسبق بیایند گزارش دهند که شرکتهای کشت و صنعت به چه دلیل این امکان را یافتند که بدون هیچ نظارتی اقدام به حفر چاه غیرمجاز در کم آب ترین استانهای کشور کنند؟
۵- مسئولیت احداث و بهینه سازی سامانه انتقال آب برعهده کیست؟ مردم یا مدیرانی چون همین آقای وزیر اسبق؟
جالب این جاست که با نزدیک شدن فصل گرما تمام هم و غم مسئولان فقط اصلاح سیستم مصرف خانگی از طریق شعار «آب را کمتر مصرف کنیم» است.
انگار برای این مدیران، و حیِ منزل شده که حتما مشکل از مردم است نه آنان! پس «بیایید مردم را اصلاح کنیم».
این در حالیست که مصرف خانگی تنها ۵ درصد مصرف آب کشور است.
حال میتوان از آقای وزیر اسبق خواست که حتی اگر مشکل به قول شما در مدیریت بحران آب هست پس مدیریت را اصلاح کنید. مدیران را.. آدمهایی مثل خودتان!
۶-ای کاش جناب وزیر اسبق قبل از مصاحبه با خبرگزاری فارس سری به اینترنت میزدند و اگر انگلیسیشان برخلاف برخی خوب باشد گزارشات جهانی درباره بحران آب در ایران را میخواندند و میدیدند که نهادهای بینالمللی دارند میگویند بحران آب داریم.
اینها گزارشات بحران آب هستند جناب وزیر اسبق! نه «کاغذپاره...!»
*دانشجوی دکترای تخصصی محیط زیست و منابع آب دانشگاه هوهنهایم / اشتوتگارت-آلمان
بابا به چه زبانی به شما بگوییم که نه قابلیت علمی یک مدیر را دارید نه توان اجرایی آن را.
بروید و در بیغوله های خویش باشید شاید که مورد عفو خدا قرار گرفتید