اندر خدمت "تاکسی‌ها" به گرانی!

فرارو- کرایه تاکسی‌ها در سال جدید 20 درصد افزایش پیدا کرده است. افزایش قیمت تاکسی‌ها در سال جدید، مانند سال‌های گذشته، دست کم تا یک ماه موضوع بحث و منازعه میان راننده و مسافر است. خیلی از تاکسی‌ها علاوه بر درصد تایین شده و رسمی، درصد بیشتری نیز به کرایه اضافه می‌کنند. این اتفاق سبب می‌شود تا بسیاری از مردم که روزانه در رفت‌آمدند، احساس بی‌عدالتی، ظلم و گاه خشم کنند. آن سوی دیگر، رانندگان مانند همیشه از افزایش قمیت نگهداری و حفظ ماشین و بالارفتن قیمت بنزین و... شاکی‌اند.

به گفته کارشناسان، تاکسی‌ها را می‌توان آخرین حلقه ارتباطی مردم و عرصه اقتصاد دانست. این ارتباط زمانی به رودررویی و تنش منجر می‌شود که قمیت‌گذاری‌های رسمی براساس درصد صورت می‌گیرد، در حالی که در شرایط واقعی نمی‌توان این درصد را اعمال کرد. برای مثال اگر با درصد افزوده شده کرایه 1220 هزار تومان شود، رانندگان گاه به خواست مسافر و گاه به خواست خود کرایه‌ای 1250، 1300 یا 1500 تومانی می‌گیرند. رانندگان دلیل افزایش دادن میزان کرایه را  نداشتن پولِ خرد، گرانی و افرایش هزینه‌ها می‌دانند.

چرا هرسال کرایه تاکسی باید بالا برود؟
اما چه فرآیند اقتصادی‌ رخ می‌دهد که قیمت کرایه‌های تاکسی هرساله به شکل نامعقولی بالا رود؟ آیا در این میان تورم نقش بیشتری دارد یا عدم نظارت درست مسئولان؟ دکتر میثم موسایی(استاد اقتصاد دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران و رییس انجمن علمی اقتصاد ایران) در رابطه با افزایش قیمت کرایه تاکسی و در گفتگو با فرارو، می‌گوید: "هرساله شاغلان دولتی برای افزایش درآمدشان تلاش می‌کند. این افزایش دستمزدها قیمت‌ها را بالا می‌برد و بالا رفتن قیمت‌ها سبب بالا رفتن دستمزد سایر مشاغل مانند راننده تاکسی‌ها خواهد شد. با بالارفتن کرایه تاکسی‌ها و سایر چیزها، مجددا شاغلان برای بالابردن دستمزدهایشان تلاش می‌کند و باز همان چرخه تکرار می‌شود. بنابراین باید جلوی این چرخه گرفته شود. "

دکتر میثم موسایی با توضیح سازوکار اقتصادی افزایش دستمزدها و قیمت‌ها گفت: در اقتصاد مبحثی به‌نام "مسابقه دستمزد و قیمت" وجود دارد که براساس آن هنگامی که قیمت‌ها در جامعه افزایش پیدا می‌کند، اتحادیه‌های کارگری و کارمندی بر سر بالا رفتن دستمزدهایشان چانه می‌زنند. در نتیجه کارفرمایان نیز در این فرآیند قیمت‌ها را افزایش می‌دهند. افزایش دستمزدها، یعنی درآمد اسمی کارگران و کارمندان و صاحبان نیروی کار موجب افزایش قیمت‌ها می‌شود و باز دستمزدها باید افزایش پیدا کند تا افزایش قیمت ها را جبران کند و... که این افزایش قیمت‌ها‌ ما را با چرخی‌ای تمام‌نشدنی مواجه می‌کند.

نرخ تورم باید کاهش پیدا کند
وی در ادامه گفت: این مساله در جامعه‌ای همچون جامعه ما که چندین سال متوالی دارای تورمی بالا باشد مصداق بارزتری دارد. در کشور ما در 35 سال اخیر، همواره و به طور میانگین با تورمی 20% درصدی  روبرو بوده‌ایم. طبیعی است که برای جبران درآمد باید دستمزد ها افزایش یابد. هنگامی که درآمد مردم 15 الی 20 درصد افزایش پیدا کند، کرایه تاکسی‌ها نیز زیاد می‌شود. چرا که در همین چرخه هزینه حفط و نگهداری خودرو نیز افزایش می‌یابد. بنابراین تا زمانی که نرخ تورم در ایران به صورت اساسی کاهش پیدا نکند این مسابقه ادامه دارد. نرخ تورم هم عمدتا تحت تاثیر سیاست های پولی و مالی دولت است.

رییس انجمن علمی اقتصاد ایران همچنین درباره سیاست‌های پولی و مالی اظهار کرد: این سیاست‌های پولی و مالی هستند که در نهایت نرخ تورم را شکل می دهند و نرخ کرایه تاکسی  نیز از این امر مستثنی نیست. اگر در این سیاست‌ها هدف ما کنترل تورم باشد، باید این سیکل معیوب را در یک جا بشکنیم و آن را متوقف سازیم. در همین راستا باید تلاش شود هنگامی‌که تورم پائین است دستمزدها نیز بالاتر نرود. و حتی ما باید برای رسیدن به تورم صفر درصدی تلاش کنیم. که در این صورت وضعیت بسیارمناسبی برای شکستن این سیکل به‌وجودخواهد آمد.  

عادتِ روانی افزایش قمیت در جامعه
این استاد دانشگاه تصریح کرد: وقتی در یک جامعه قیمت ها به فزاینده و در طی چندین سال طولانی افزایش یابد حتی اگر در یک سال تورم افزایش نیابد باز هم بنگاه ها از جمله تاکسی‌ها همچنان خواهان افزایش قیمت‌ها و کرایه‌ها خواهند بود، که این به عادتی روانی باز می‌گردد. که هر ساله تکرار شده است. اگر با این خواسته تاکسی‌ها موافقت شود، بالا رفتن قیمت تاکسی‌ها مجددا روی موارد دیگر اثر خواهد گذاشت؛ چرا که تغییر قیمت در هر بخش به تغییر قیمت در بخش‌های دیگر خواهد انجامید.

تورم 15 درصدی و افزایش قیمت 20 درصدی؟
موسایی درباره شاخص افزایش کرایه تاکسی گفت: به طور مشخص تر در مورد افزایش قیمت تاکسی‌ها در سال جدید، که 20% درصد است، باید به سال گذشته نگاه می‌شد. سال گذشته ما با تورمی 15% روبرو بودیم و از آنجایی که تورم سال جدید غیرقابل پیش‌بینی است، باید کرایه‌ها نیز براساس سال گذشته افزایش یابد همان طوری که دستمزد ها بر اساس نرخ تورم سال گذشته افزایش یافته است.

کرایه تاکسی چه تاثیری بر زندگی مردم دارد؟
این استاد دانشگاه درباره تاثیر افزایش کرایه تاکسی بر قدرت خرید و سبد کالای افراد جامعه اظهار کرد: قیمت کرایه تاکسی در ایران به طور کلی زیاد است. هنگامی که این کرایه بیش از دستمزدهای افراد جامعه باشد، سهم حمل و نقل در سبد کالای خانوار افزایش پیدا می‌کند و مردم مجبور به کاهش دیگر خرج‌هایشان در این سبد می‌شوند.

وی تاکید کرد: قیمت برخی از کالا ها و خدمات در میزان تورم ناشی از عوامل روانی اثر بیشتر دارد زیرا مردم به طور روزمره با آن مواجه هستند و عدم نظارت بر آن‌ها می تواند باعث افزایش قیمت سایر کالاها و در نتیجه افزایش تورم و ساختاری‌شدن تورم گردد. قیمت حامل‌های انرژی از آن جمله است. کرایه تاکسی‌ها نیز به دلیل عمومی بدون آن‌ها همین اثر را دارد. بنابراین تا حل مشکلات ساختاری باید این نظارت‌ها ادامه یابد.

رییس انجمن علمی اقتصاد در انتها و با تاکید بر لزوم کنترل تورم گفت: یکی از موفقیت‌های دولت فعلی، کنترل شتاب تورم بوده است. سال 1392 شتاب تورم حدود 34% بود که در سال 1393 به حدود  15% رسید. این به آن معناست که قیمت‌ها به طور متوسط درسال  1393 نسبت به سال 1392 15% افزایش داشتند. بنابراین کنترل رشد تورم در سالی که گذشت خوب بود، اما برای حل اساسی آن باید به مسابقه قیمت – دستمزد پایان داد. برای رسیدن به  این هدف باید سیاست‌های کنترل تورم ادامه یابد و علاوه بر آن در کوتاه مدت باید قیمت کالا و خدمات بنگاه‌ها از جمله نرخ تاکسی‌ها را با نظارت‌گذاری صحیح کنترل کرد.