توپ دستیابی به توافق جامع در زمین 1+5

فرارو - سوت پایان مذاکرات نیویورک هم کشیده شد. هیات های مذاکره کننده ایران و گروه 1+5، هفتمین دور مذاکرات جامع هسته ای را دست خالی ترک کردند.

به گزارش فرارو، پس از نزدیک به ده روز مذاکره متوالی و فشرده، هفتمین دور مذاکرات جامع هسته ای به منظور دستیابی به توافق جامع و نهایی در نیویورک به پایان رسید.

این دور از مذاکرات که همانطور به پایان رسید که از ابتدا نسبت به آن انتظار وجود داشت. انتظار غالب از این دور از مذاکرات عدم دستیابی به توافق و کاهش اختلافات و سو تفاهمات بود.

به دلیل آنکه شکاف در مواضع ایران و گروه 1+5 آنقدر جدی و به نوعی اساسی بوده و در طول شش دور مذاکره در وین و چندین دور مذاکره دوجانبه پس از این نتوانسته بود کمی از این شکاف را بکاهد، انتظارات از هفتمین دور مذاکرات جامع هسته ای در نیویورک به طرز قابل توجه ای کاهش پیدا کرده بود.

جدا از آن عوامل دیگری نیز دست به دست هم داده بود که امید چندانی به اینکه مذاکرات نیویورک بتواند ثمر بخش باشد وجود نداشت. این عوامل که از خارج مذاکرات بر فضای مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 تاثیرگذاشتند عبارت بودند از تحولات اوکراین، جنگ افروزی های داعش و خروج نام ایران از ائتلاف مبارزه با این گروه، عدم توافق قطعی ایران و آژانس در گام سوم همکاری ها برای انجام 5 اقدام عملی از سوی ایران به منظور رفع سوالات و ابهامات نسبت به برنامه احتمالی نظامی برنامه خود و... . این اتفاقات سبب شد که فضای مثبت و سازنده ای که در یکسال گذشته بر مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 سایه انداخته بود جای خود را به فضای بی اعتمادی مجددی دهد که در سال های گذشته دو طرف آن را تجربه کرده بودند.

موضع گیری های مقامات و دیپلمات های دو طرف پیش از آغاز مذاکرات هم انتظارات از نشست نیویورک را به شدت کاهش داده بود و عملا هیچ امیدی برای اینکه در این دور دو طرف پیشرفتی داشته باشند وجود نداشت.

عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و عضو هیات مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، پیش از آن که راهی مذاکرات در نیویورک شود، در جمع خبرنگاران گفته بود که «بعید است» دو طرف در این دور از مذاکرات به نتیجه نهایی برسند. او همچنین درباره برگزاری مذاکرات در سطح وزرای خارجه هم ابراز تردید کرده بود.

پیش از آن نیز عراقچی با حضور در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده بود که براساس توافق مقدماتی ژنو، لازم است مذاکرات ظرف یک سال تا ٢٤ نوامبر امسال (3آذر) به نتیجه برسد و پرونده اتمی جمهوری اسلامی و مساله تحریم‌های خارجی حل و فصل شود. وی در عین حال تاکید کرده بود که انتظار نمی‌رود که مذاکرات نیویورک، به نتیجه نهایی برسد بلکه این امیدواری وجود دارد که زمینه حصول توافق تا مهلت تعیین شده در ماه نوامبر را فراهم آورد.

هر چند پس از آغاز مذاکرات و بعد از یک دور نشست عمومی و چند دور نشست دوجانبه در نیویورک روح تازه ای به مذاکرات دمیده شد و امید دوباره به فضای مذاکرات بازگشت و در نخستین موضع گیری پس از این مذاکرات «عباس عراقچی» عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای اعلام کرد که فضای مذاکرات نیویورک «بسیار خوب» است.به گفته او اگر چه اختلافات در موضوعات وجود دارد ولی هم فضا خوب و سازنده است و هم اراده و جدیت لازم در همه طرف ها وجود دارد.

بر این اساس با وجود آنکه اختلافات میان دو طرف همچنان پابرجا باقی مانده بود اما برخلاف پیش بینی ها و انتظارات نشست نیویورک در یک فضای امیدوار کننده آغاز به کار کرد.

با احیای فضای مذاکرات در گام نخست در نیویورک ضروری بود که دو طرف به منظور پایان داده به یک دهه بحران غیر ضروری گام های عملی را با ارایه طرح های و پیشنهادهای قابل اجرا و تامین کننده نظر همه طرف ها روی میز قرار دهند. در همین راستا نخست آمریکایی ها طرح و پیشنهاد خود را روی میز گذاشتند. طرحی که نیویورک تایمز خیلی زود از آن پرده برداشت. طرحی برای رفع اختلافات حول محور موضوع ظرفیت غنی سازی ایران است.

این طرح که به نوشته نیویورک تایمز، «حفظ صورت ظاهری» نام دارد بر پایه آن اتصالات میان سانتریفیوژ های ایران برداشته شده، اما تعداد سانتریفیوژها ثابت می ماند.

روزنامه نیویورک تایمز نوشت که با این کار تهران می تواند عنوان کند که سانتریفیوژهای خود را دست نخورده نگاه داشته و غرب نیز مدعی شود که فاصله ایران با توان تسلیحاتی را افزایش داده است.

این پیشنهاد که البته تنها در سطح رسانه ها به نام پیشنهاد آمریکا در مذاکرات مطرح شد با علنی شدنش واکنش های متعددی را چه در سطح رسانه ای و چه در سطح سیاسی ایران و آمریکا به دنبال داشت. جالب آنکه بسیاری از این واکنش ها مشترک بودند و یعنی در هر دو کشور میانگین واکنش ها بر مخالفت و رد این پیشنهاد دلالت می کرد.

در میانه صف آرایی مخالفان ارایه چنین طرحی بود که مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه بدون آنکه اشاره ای دال بر تایید ارایه چنین طرحی اعلام کرد که هیچ طرحی از سوی هیات های مذاکره کننده مورد پذیرش قرار نگرفته است تا به این ترتیب این طرح و پیشنهاد هم به سرنوشت طرح هایی دچار شود که نتوانست اتفاق نظر را میان طرف های مذاکره کننده ایجاد کند.

آمریکایی ها برای آنکه در همین نیویورک میخ توافق را بکوبند به محض رد طرح و پیشنهاد نخست، پیشنهاد دیگری را روی میز گذاشتند.

دیروز خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات ها اعام کرد که آمریکا در حال بررسی ارائه یک پیشنهاد جدید به ایران مبنی بر حفظ نیمی از برنامه غنی‌سازی اورانیوم و قرار دادن محدودیت های دیگر برمواردی است که ممکن است در ساخت سلاح های هسته‌ای به کار رود.

بر اساس این گزارش آمریکا به طور ایده‌آل خواهان تنها یک هزار و 500 سانتریفیوژ در ایران است اما جمهوری اسلامی تأکید دارد که خواهان حفظ نه هزار و 400 سانتریفیوژ کنونی خود برای تولید سوخت موردنیاز راکتور اش است.

این دیپلمات‌ها که خواستند که نامشان فاش نشود همچنین گفته اند پیشنهاد جدید آمریکا به ایران اجازه خواهد داد چهار هزار و 500 سانتریفیوژ در اختیار داشته باشد اما از ذخیره گاز اورانیوم مورد نیاز سانتریفیوژ ها که بیش از یکسال برای تولیدشان زمان لازم است و ممکن است در ساخت کلاهک هسته‌ای به کار رود کاسته شود.

بنابراین آمریکایی ها در طرح دوم خود حاضر شدند که با فعالیت 3هزار سانتریفیوژ بیشتر از خواست و نظر اولیه خود در ایران موافقت کنند اما این رقم 4 هزار و 900 دستگاه کمتر از خواست و نظر جمهوری اسلامی ایران بود.

بنابراین در همین یک مقوله شکاف میان ایران و آمریکا در مذاکرات نیویورک پر نشد که البته اختلافات دیگر از جمله در خصوص تحریم ها هم حل نشده باقی ماند.

آمریکا معتقد است که پس از دستیابی به توافق جامع و نهایی میان ایران و گروه 1+5، سازمان تحریم ها علیه ایران باید دست نخورده باقی بماند و به نوعی تحریم ها صرفا باید به حالت تعلیق درآید این در حالی است که ایران تاکید دارد که تحریم باید پس از توافق جامع به طور کامل لغو شود.

بر اساس آنچه که شب گذشته حسن روحانی رییس جمهوری ایران در نشست خبری در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام کرد:« جمهوری اسلامی ایران تعدیل‌های ممکن در چارچوب منافع خودش را انجام داد و این طرف مقابل است که اینک نسبت به خواسته‌های خود باید تجدید نظر کند تا به سرعت به توافق برسیم.» روحانی تاکید کرد که اینک توپ در زمین مقابل است.

از این رو دستیابی به توافق جامع و نهایی در هشتمین دور مذاکرات جامع هسته ای و ظرف هشت هفته باقی‌مانده از مهلت تمدیدشده در صورتی امکان پذیر خواهد بود که طرف مقابل در خواسته های خود تجدید نظر کند چرا که شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که از این مرحله به بعد ایران دیگر بیش از این از حقوق خود عقب نشینی نخواهد کرد.