آیا چرخش به سمت روسیه "درست" است؟

فرارو- یک کارشناس مسائل بین الملل، با تاکید بر اینکه به نظر می رسد که اولویت های دولت حسن روحانی از بهبود روابط و مناسبات با غرب به گسترش و توسعه روابط با شرق چرخش پیدا کرده است گفت: این چرخش سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران از غرب به شرق به خصوص در آستانه مذکرات هسته ای یک تصمیم اشتباه استراتژیک است.

دکتر علی بیگدلی، استاد روابط بین الملل دانشگاه، در گفتگو با فرارو، ضمن بیان این مطلب با اشاره به روند رو به رشد امضای قرارداد و توافقنامه ها به کشورهای شرقی به خصوص روسیه گفت: به نظر می رسد که پس از گذشت یکسال، دولت حسن روحانی برای حل مشکلات اقتصادی خود و خروج از برخی مشکلات داخلی و همچنین به نوعی با هدف دهن کجی کردن به غرب به دلیل برخی عدم وفای به عهدها، اولویت خود از غرب به شرق تغییر داده است.

وی افزود: از آغاز دوران ریاست جمهوری حسن روحانی، یکی از مهمترین اولویت های دولت در سیاست خارجی و روابط بین الملل بعد از حل و فصل موضوع هسته ای و رفع تحریم های همه جانبه در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل متحد و یکجانبه که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا اعمال شده بود، بهبود و توسعه روابط با غرب اعلام شده بود.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: در همین رابطه در یکسال گذشته گام های موثری برای بهبود و توسعه روابط با غرب به خصوص با اتحادیه اروپا و حتی آمریکا برداشته شد. با این حال اثر بخشی این گام ها در حوزه عمل به خصوص از جانب غربی ها منوط و مشروط به حل و فصل موضوع هسته ای شده بود.

بیگدلی تصریح کرد: انتظار دولت هم این بوده است که ظرف کمتر از یکسال بتواند در مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 به توافق جامع و نهایی دست پیدا کند که به واسطه آن پرونده هسته ای ایران عادی و تحریم ها رفع شود. با این حال بر خلاف انتظار تاکنون این توافق حاصل نشده است که یکی از دلایل اصلی آن جدا از باقی ماندن شکاف اختلافی میان دوطرف افزایش سطح مطالبات و درخواست های طرف مقابل به خصوص در آخرین دور مذاکرات هسته ای در وین6 بود.

وی تاکید کرد: بر همین اساس به نظر می رسد که دولت ایران برای آنکه دهن کجی به غرب به دلیل عدم پایبندی به تعهدات و توافقات سابق کند و همچنین نشان دهد که قرار نیست خیلی وابسته به غرب و بهبود روابط و یا رفع تحریم ها باقی بماند، توسعه روابط با شرق به خصوص با روسیه را آن در شرایطی که روابط مسکو و غرب یکی از بدترین دوران خود را پشت سر می گذارد را در دستور کار قرار داده است.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: در پی بحران اوکراین و ادامه ماجراجویی های ولادمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در اوکراین، روابط روسیه با غرب به دوران شبهه جنگ سردی تبدیل شده است که با اعمال فشارها و تحریم های غرب روس ها بیش از هر زمان دیگری به سمت انزوا در نظام بین المللی پیش می روند.

وی افزود: در این شرایط روس ها با یارگیری در نظام بین الملل به دنبال آن هستند که نشان دهند فشارهای غرب روی آنها اثر گذار نیست بر این اساس آنها با اشتیاق فراوان به سمت ایران چرخش پیدا کرده اند تا با انعقاد قراردادهای که بیشتر به نمایش شباهت دارد مانور تبلیغاتی خود را ببرد.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: با این حال این قراردادها و اساسا چرخش دولت جمهوری اسلامی ایران از غرب به شرق آن هم کمی زود و به عقیده من به خصوص در آستانه دور تازه مذاکرات هسته ای در نیویورک اشتباه است.

بیگدلی با اشاره به دور تازه مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در نیویورک گفت: دور جدید این مذاکرات در شرایطی برگزار می شود که اساسا کشورهای چین و روسیه جزو اعضای تاثیرگذار این گروه محسوب نمی شوند و نمی توان روی تاثیر گذاری آنها بر روند مذاکرات حساب باز کرد.

وی افزود: بر این اساس بیش از آنکه این چرخش زودهنگام به نفع جمهوری اسلامی ایران باشد و به نوعی تهدید غرب، به نفع روسیه و نمایش قدرت این کشور دربرابر غرب خواهد بود و حتی ممکن است این چرخش به خصوص در آستانه نشست نیویورک تاثیر سو بر روند مذاکرات داشته باشد.

این استاد دانشگاه درباره اینکه چرا معتقد است که چرخش به سمت شرق زودهنگام است گفت: فرصت دستیابی به توافق با غرب بدون نیاز به تهدید هنوز به طور کامل از دست نرفته است. ایران می تواند هنوز رفتار غرب را به بوته آزمایش بسپارد و اگر روند بدقولی ها و عدم پایبندی به توافقات در همین دور از مذاکرات یعنی 3 آذر و پایان دوران تمدید توافق مقدماتی ادامه پیدا کرد آن وقت ایران می تواند روش جدیدی را در سیاست خارجی خود برگزیند که یکی از این گزینه ها می تواند چرخش به سمت شرق باشد.

وی افزود: از سوی دیگر انتظار اینکه روسیه و چین بتوانند ایران را از بحران اقتصادی برهانند تصور اشتباهی است. چرا که از یک سو این دو کشور اگر می توانستند به کمک ایران بیایند خیلی قبل تر از این چنین کاری می کردند و از سوی دیگر اساسا روسیه گرفتار در بحران اقتصادی و تحریم های اروپا و آمریکا چطور می تواند به ما کمک کند.

بیگدلی در خاتمه گفت: بنابراین ضروری است که دولت روحانی همچنان اولویت خود در بدو امر حل و فصل موضوع هسته ای و دستیابی به توافق جامع و نهایی و در ادامه بهبود بهبود روابط با غرب به خصوص با اتحادیه اروپا قرار دهد.