حملات به غزه و هشدارهای مرگبار اسرائیل

شب نهم ژانویۀ سال 2009، خانوادۀ صلحا در خواب بودند و غزه زیر بمباران. ساعت 3 بامداد با صدای بلندی از خواب بیدار شدند: موشکی که به خانه شلیک شده بود، سقف را شکافته و در یکی از اتاقها فرود آمده بود. خانواده صلحا نمی دانستند که این یک اخطار است و سه دقیقه پس از دریافت آن کل خانه ویران خواهد شد.

بعد از لحظاتی سردرگمی، آنها شروع به ترک خانه نمودند. گروه اول موفق به فرار شد، اما زمانی که گروه دوم به پایین پله ها رسید، بمب به خانه اصابت کرد و شش نفر از آنها کشته شدند: راندا (34 ساله)، فاطمه (22)، دیا (13)، رعنا (12)، بها (7) و رولا (1 ساله).

اینها یافته های یکی از چندین بررسی ای است که در چارچوب تحقیقی در مورد حمله های پهبادی با استفاده از معماری قانونی توسط سازمان ملل و در مرکز تحقیقات معماری گلداسمیت در دانشگاه لندن انجام می شود. ما با استفاده از ارتباط ماهواره ای از دفتر الجزیره در لندن با اعضای بازماندۀ خانادۀ صلحا مصاحبه کردیم و با کمک آنها یک مدل کامپیوتری سه بعدی از خانه شان ساختیم. کار ما، تلاشی در جهت بازسازی اتفاقات روی داده در فاصلۀ شلیک هشدار و شلیک مرگبار بود. مدل معماری به یادآوری خاطراتی کمک می کرد که مرور زمان و ضربۀ روحی بر آنها گرد و غباری نشانده بود.  هدف از ساخت این مدل، مخالفت با روایت ارتش اسرائیل از رویدادها و مشروعیت "حملات در تطابق با حقوق بین الملل" (4)توسط آنها بود.

در واقع اسرائیل سالهاست که از روشهای هشداردهنده استفاده می کند. اوائل از پیغامهای تلفنی ای استفاده می کردند که به مردم اطلاع می داد چند دقیقه ای برای جمع آوری هست و نیستشان و تخلیۀ خانه پیش از بمباران فرصت دارند. اما وقتی ارتش اسرائیل فهمید که ارتباط تلفنی همیشه ممکن نیست، شروع به استفاده از حمله های به اصطلاح "ضربه به سقف"(5) کرد. این حملات به معنای شلیک یک موشک غیرانفجاری یا با قدرت انفجاری اندک –معمولا با استفاده از یک پهباد- به سقف خانه ای بود که قرار بود تخریب شود. کمی بعدتر از اصابت موشک، بمبی شلیک می شد که خانه را به کلی تخریب می کرد.  

حالا با گذشت 5 سال، نه روشها تغییر کرده است و نه عواقب حاصل از آن. از زمان شروع حملۀ مجدد به غزه، گروههای حامی حقوق بشر در آنجا حداقل یک مورد شلیک هشداردهنده منجر به مرگ را گزارش داده اند: عبدالرحمان خطیب شش ساله در بوبا در تاریخ 10 جولای.  در حمله ای دیگر، در خانۀ عده احمد محمد کوار، بمبی که پس از حملۀ هشدار دهنده شلیک شد هفت نفر از جمله پنج کودک را کشت. در مورد دیگر، یک موشک هشداردهنده دو زن و یک نوزاد را در رفح زخمی کرد.  

حالا که دیگر ساختمان دولتی یا زیرساخت نظامی ای برای بمباران در غزه باقی نمانده، اسرائیل عمدتا خانه های غیرنظامیان را هدف قرار می دهد و به این ترتیب جنازه ها روی هم تلنبار می شوند. سخنگویان اسرائیل که دوست دارند نشان بدهند در پی به حداقل رساندن خسارات به غیرنظامیان و اقدام در چارچوب قوانین بین المللی هستند، مرتبا توضیح می دهند که ارتش اسرائیل پیش از حمله به منازل غیرنظامیان هشدارهای لازم را بدانها می دهد. اما حالا همین هشدار است که بدانها اجازۀ حمله را می دهد و همین هشدارها مسئول تعداد رو به افزایش کشته شدگان هستند.

وکلای ارتش اسرائیل استدلال می کنند که اگر به ساکنان اخطار داده شود و با این حال ساختمان را تخلیه نکنند، آن وقت می توان آنها را جز خسارات ناخواستۀ مشروع به حساب آورد.  با این تفسیر از قانون، قربانیان غیرنظامی تبدیل به سپر انسانی می-شوند. این نوع سواستفاده از قوانین بین المللی شرم آور است. شلیک به غیرنظامیان غیرقانونی است، حتا اگر قصد اخطار به آنان باشد. مسخره است اگر در هنگامۀ هیاهو و هرج و مرج جنگی از آنها بخواهیم درک کنند که مورد شلیک قرار گرفتن نوعی اخطار است و زشت است اگر ادعا کنیم که این کار را برای نجات جان آنها انجام می دهیم.

قوانین بین المللی باید از غیرنظامیان محافظت کنند. و در غزه از این قوانین برای انجام حملات سواستفاده می شود، در حالیکه این حملات اصلا نباید انجام بگیرند.

اغلب روزنامه نگاران و صاحب نظران- حتی آنهایی که حامی فلسطین هستند- کلمات مناسب برای انتقاد از این هشدارها را نمی-یابند. ارتش اسرائیل هم بلبل زبانی می کند که، یعنی شما می گویید بهتر است اصلا از هیچ نوع اخطاری استفاده نکنیم؟ چطور بعد از انتقاد همه جانبه از حملات بی رویه و نادرست به روشهایی اعتراض کنیم که کل منطقشان بر تمیز عاملان از شاهدان استوار است؟

این که از ما خواسته شود از میان گزینه هایی بسیار محدود، آن یکی را که شر کمتری در آن است انتخاب کنیم اساسا نوعی سفسطه است. همیشه قدرتمندان طرفدار و حامی روشهای کم ضررتر هستند و البته که همیشه موضوع مرگ و سرنوشت دیگران {بی قدرت} است.

در خانۀ خانوادۀ صلحا هیچ انبار مهمات یا پایگاه نظامی ای وجود نداشت. ارتش اسرائیل به سادگی مرتکب اشتباه شد و بعدتر هم بدان اعتراف کرد. با این وجود زمانی که خانوادۀ صلحا از دادگاه اسرائیل تقاضای خسارت نمودند تقاضای آنها به سرعت رد شد. قاضی گفت که اسرائیل مسئول عواقب ناشی از اقدامات جنگی نیست و از خانوادۀ صلحا خواست تا هزینه های دادرسی را هم پرداخت کنند.

امروز، ترکیبی از تکنولوژی حملات دقیق با روشهای قانونی و حقوقی هشدار، افزایش اهداف و تشدید خشونت در غزه را ممکن ساخته است. حالا اسرائیل با حملات هوایی-البته بعد از هشدار- دست به تخریب نه تنها انبارهای مهمان که خانه های فرماندهان حماس می زند. به نظر می آید فهرست اهداف اسرائیل بلندتر و بلندتر می شود و حالا بیمارستان­ها نیز جزئی از آن هستند. در 11 جولای، چهار موشک هشداردهنده به بیمارستان الوفا در نزدیکی مرز اسرائیل شلیک شد.

ارتش اسرائیل با استفاده از ترکیب تکنولوژی و قانون، ابزار لازم برای حمله به اهدافی را یافته که اصلا نباید بدانها حمله کند- اهدافی به ندرت نظامی، در بافتهای مسکونی مملو از غیرنظامیان. و حالا که چنین ابزاری را در اختیار دارند تا زمانی که کسی جلوی آنها را نگیرد، از آن استفاده خواهند کرد. از این رو، مقابله با {ترویج} روشهای هشداردهندۀ اسرائیل  بسیار حیاتی و ضروری است.

(1) این مقاله ترجمه ای است از:

http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2014/07/gaza-attacks-lethal-war...

(2) Forensic Architecture: www.forensic-architecture.org

(3)  http://pr.aljazeera.com/post/81991695623/al-jazeeras-rebel-architecture-to-preview-at-the

(4) نگارنده در اینجا از واژۀ lawfare استفاده کرده که واژه ای جدید و ترکیبی از دو کلمۀ law  و warfare است و نوعی از جنگ نابرابر را توصیف می کند که در آن از قوانین ملی یا بین المللی استفاده می شود تا جنگ در نظر ناظران خارجی و عامه مشروع جلوه داده شود. برای اطلاعات دقیقتر و بیشتر نگاه کنید به،

http://en.wikipedia.org/wiki/Lawfare

(5)Roof knock

مترجم: هما مداح
منبع: انسان‌شناسی و فرهنگ