اعلام رتبه جهانی ایران در علوم پایه

رئیس مرکز منطقه ای علم و فناوری وضعیت تولیدات موثر علمی ایران در رشته های علوم پایه در دنیا را بر اساس پایگاه طلایه داران علم وابسته به موسسه اطلاعات ISI اعلام کرد و گفت: این آمار بر اساس مقالاتی است که توسط دانشمندان ایرانی در مجلات معتبر بین المللی چاپ شده است. 

جعفر مهراد در گفتگو با مهربا تشریح وضعیت تولیدات علمی ایران در رشته های علوم پایه گفت: در تاریخ علم مسلمانان، علوم پایه شامل رشته های شیمی، فیزیک، ریاضی و آمار، زیست شناسی و علوم زمین از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.

 وی با بیان اینکه بسیاری از دانشگاههای کشورهای توسعه یافته سالانه در این حوزه سرمایه گذاریهای زیادی را به عمل می آورند افزود: نتیجه آنکه این دانشگاهها از سده های اخیر با بهره جویی از علوم پایه، زمینه های توسعه را در قلمرو صنعتی، علمی و فنی به وجود آورده اند و اکنون بسیاری از این کشورها سرآمد کشورهایی محسوب می شوند که در تولیدعلم شاخص هستند.

جایگاه ایران در علم شیمی
رئیس مرکز منطقه ای علوم و فناوری "شیمی" را علم حیات دانست و درمورد وضعیت تولید علم این رشته گفت: تولید علم در این حوزه عمدتا در دست کشورهای پیشرفته است. ایران در 92 کشور تولید کننده موثر علم رتبه 32 را به خود اختصاص داده که رتبه ای رفیع و بلند مرتبه است.

وی ادامه داد: به استثناء هند، برزیل و ترکیه که به ترتیب رتبه های 11، 22 و 31 را به خود اختصاص داده اند، سایر کشورهای پیشگامتر از ایران، در گروه کشورهای توسعه یافته محسوب می شوند.

مهراد افزود: در عین حال جالب است بدانیم کشورهایی مانند نروژ، زلاندنو، ایرلند و تمام کشورهای اسلامی و منطقه در جایگاههایی بعد از رتبه 32 ایران قرار گرفته اند.

وی اظهار داشت: تعداد مقالات دانشمندان ایرانی در حوزه شیمی 10 هزار و 884 مقاله است که در مجموع 51 هزار و 724 استناد به مقالات علم شیمی صورت گرفته است که این به نوبه خود در خور ستایش است.

جایگاه ایران در رشته فیزیک 
رئیس مرکز منطقه ای علوم و فناوری در خصوص وضعیت تولید علم رشته فیزیک افزود: 117 کشور به عنوان کشورهای مطرح در این حوزه هستند که در تولید علم فعالیتهای چشمگیری دارند.

وی رتبه ایران را در رشته فیزیک در میان 117 کشور، 46 اعلام کرد و گفت: کشور هند از مجموع کشورهای در حال توسعه و کشوری از قاره آسیا دارای رتبه 15 هستند و در قاره آمریکای لاتین و مرکزی کشورهای مکزیک و آرژانتین به ترتیب با رتبه 30 و 32 قابل توجه اند. ارمنستان و مصر نیز از جایگاه 43 و 45 برخوردار هستند.

مهراد اضافه کرد: تولیدات ایران در حوزه فیزیک 2 هزار و 986 مقاله موثر است. به این تعداد از مقالات 12 هزار و 799 بار استناد شده که این نیز در خور توجه است.

وی اظهار داشت: کشورهایی وجود دارند که از نظر توسعه یافتگی قابل توجه هستند اما در این ارزیابی و از نظر تولید علم بعد از ایران قرار گرفته اند که در این زمینه می توان به هنگ کنگ، لیتوانی، ایرلند شمالی و ایسلند اشاره کرد.

رئیس مرکز منطقه ای علوم و فناوری گفت: تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه مانند آفریقای جنوبی، روسیه سفید، شیلی، مراکش، استونی، الجزایر در رشته فیزیک از نظر رتبه بعد از ایران قرار دارند.

جایگاه ایران در علم زیست شناسی 
وی در مورد جایگاه ایران در زیست شناسی نیز به مهر گفت: مجموعا 99 کشور در تولید علم زیست شناسی که بیوشیمی نیز با آن رده بندی می شود، موثر هستند که جایگاه ایران در میان این کشورها با تولید تولید هزار و 214 مقاله پنجاه و ششم است.

مهراد افزود: شمار استناد به این مقالات در مجموع 4 هزار و 194 بار است.

وی اضافه کرد: برخی از کشورهای در حال توسعه در تولید علم در مقوله زیست شناسی و بیوشیمی در خور توجهند. کشورهای مانند اسلونی، بلغارستان، تایلند، اروگوئه، اوکراین، استونی، پاناما، کرواسی، مصر و کوبا به ترتیب در جایگاههای 46 تا 51 تولید علم در این رشته قرار دارند.

وی گفت: به استثناء چند کشور معدود از کشورهای در حال توسعه مثل مکزیک، ترکیه و شیلی، رتبه های اول تا 40 تولید علم در زمینه زیست شناسی و بیوشیمی به کشورهای پیشرفته تعلق دارد.

جایگاه ایران در علوم زمین
رئیس مرکز منطقه ای علوم و فناوری با اشاره به تولید علم موثر در علوم زمین گفت: در زمینه علوم زمین 101 کشور جهان جز تولید کنندگان موثر تولید علم محسوب می شوند. ایران در این حوزه رتبه 51 را به خود اختصاص داده است. تعداد مقالات دانشمندان ایرانی در زمینه علوم زمین 723 مقاله است که هزار و 737 بار به این مقالات استناد شده است.

وی اظهار داشت: در این رشته کشورهای آسیایی چون ژاپن، هند، فلسطین اشغالی و کره جنوبی را از نظر تولید علم جلوتر از ایران دراین رده بندی قرار گرفته اند.

مهراد اکثر کشورهای در حال توسعه و حتی تعدادی از کشورهای پیشرفته مانند سنگاپور و هنگ کنگ را در علوم زمین پس از ایران عنوان کرد.

جایگاه ایران در ریاضیات و آمار
وی با بیان اینکه در ریاضات و آمار، سهم تولید علم ایران که توسط دانشمندان ایرانی در مجلات معتبر بین المللی نوشته شده است در بین 83 کشور جهان هزار و 189 مقاله است، گفت: این تعداد مقاله که یک هزار و 416 بار به آن استناد شده است، ایران را در این رشته از علوم در مرتبه 45 قرار می دهد.

رئیس مرکز منطقه ای علوم و فناوری افزود: برزیل، آرژانتین، شیلی و مکزیک از آمریکای جنوبی و مرکزی و کشورهای فلسطین اشغالی، تایوان، هند و سنگاپور، هنگ کنگ و ترکیه از آسیا پیشتر از ایران در این زمینه قرار دارند. در مقابل جالب است بدانیم که کشورهایی مانند ایرالند شمالی، ویلز، روسیه سفید و بسیاری از کشورهای دیگر اعم از کشورهای اسلامی و در حال توسعه در سطح جهان از نظر تولیدات علمی در حوزه ریاضیات بعد از ایران قرار دارند. 

آماری که ارائه شده است، مقالاتی هستند که توسط دانشمندان ایرانی در مجلات بین المللی چاپ شده اند. این آمار از پایگاه طلایه داران علم وابسته به موسسه اطلاعات (ISI) استخراج شده است.

این پایگاه یک درصد موسسات علمی و دانشمندان جهان و 50 درصد مجلات کشورها را جزء تولید کنندگان موثر علم به حساب می آورد. آمارهای ارائه شده دلالت بر کل تولیدات علمی ایران نداشته و صرفا بر اساس درصدهایی که ارائه شده محاسبه و ثبت شده اند.